БУР КЫВ — ЗАРНИЫСЬ ДОНАДЖЫК
Олісны-вылісны Пӧчӧ да сылӧн внук Ӧльӧш. Пӧчӧ зэв бур вӧлі. Велӧдіс Ӧльӧшӧс уджавны да мича кывйӧн сёрнитны. Пыр Пӧчӧ Ӧльӧшлы шуліс:
— Тэ, Ӧлексей, внукӧй, мича кывъяссӧ став мирыслысь ӧкты, сьӧлӧм пиад тэч, а лёк кывъяссӧ кысь кывлан — таляв коклябӧрнад.
Пӧрысь Пӧч оліс да и куліс. А Ӧльӧш ичӧт на вӧлі. Ӧтнас коли керкаын. Кыліс Ёма, мый Ӧльӧш ӧтнас олӧ и думыштіс: вай жӧ ме лоа сылы мам пыдди. Пырис Ӧльӧш дорӧ и шуӧ:
— Ӧльӧш, тэ менӧ он тӧд али мый?
— Ог тӧд, — шуӧ Ӧльӧш.
— А ме ӧд тэнад мамыд, эз ӧмӧй Пӧчыд висьтав, коді тэнад мамыд?
— Эз.
— Но, кутам ӧтлаын овны. Мекӧд гажаджык.
— Кутам овны, — вочавидзӧ Ӧльӧш. — Аттьӧ!
— Тэ тайӧ кывсӧ вунӧд, мича кывйысь да бур кывйысь некор он озырмы. Вот ме быд омӧль кывйысь вӧча зарни сьӧм. Ноко, шу мыйкӧ!
— А мый шуа?
— Но кӧть «ёма» шу.
— Ёма, — нерис кывсӧ Ӧльӧш.
Ёма серӧктіс, чуньнас печиктіс, и артмис чунь костас зарни сьӧм.
— Ноко, ме печикта, — ышмис Ӧльӧш.
Ёма горӧдіс омӧль кыв.
Ӧльӧш печиктіс, и чунь костас артмис зарни шайт. Пиньнас курччыштіс, серӧктіс и сюйис аслас зептӧ.
— Вот тэныд корысь мешӧк пельпом вылад. Мун сиктӧ, и коді лёк кыв шуас, сы дорын и печлав зарни шайтъяс. Кор мешӧкыд тырас, сэки и лок гортӧ.
Мунӧ Ӧльӧш сикт кузя. Петыр лун праздник вӧлӧма. Сиктын тырыс код юраяс. Лёк кывъясыд быдласянь кылӧны. Ӧльӧшлы эз и дыр ковмы печлавны, мешӧк тырис, сьӧкыд нин лои, и Ӧльӧш мӧдіс гортас. Паныд сылы пӧрысь, беддя Пӧль. Сійӧ и шуӧ:
— Вузав, том морт, мешӧктӧ, сё вӧв сета быдсяма рӧма.
— Оз ков, унджык на верма ньӧбны.
А кор гортас воис, Ёма быдӧн чеччыштіс радысла.
— Вот зон, мыйта печлалӧма. Озыр лоин. А тэнад Пӧчыд вӧлі мӧд ногӧн велӧдӧ. Мича кывъяснад он озырмы. Мый эськӧ ӧні кӧсъян?
— Меным эськӧ сё вӧла быдсяма рӧма колӧ.
Швачнитіс Ёма кинас и шуис: «Сир пиня змея, ёма кач». Лои чад тшын. Ӧльӧш водзын сувтісны сё вӧв, кокнаныс му перъялӧны, ныр розьяссьыс чад дукӧн ӧвтӧ.
— Со тэныд, Ӧльӧш, сё вӧла, аски бара мун сійӧ сиктӧ, бара лёк кывъястӧ ӧкты.
Аскинас Ӧльӧш бара муніс сійӧ сиктас. Праздник помасьӧма, быдӧн уджалӧны, лёк кыласьны некор. Ӧти мужик эськӧ и сюри, быд кыв бӧрын лёкӧс содтӧ. Сылысь кымынкӧ зарни шайт Ӧльӧш печлаліс. Сэсся аддзис — потшӧс вомӧн кык баба ӧта-мӧдсӧ суклялӧны. Ӧльӧш на дорӧ сувтіс, печлалӧ зарни шайтъяс да лӧдӧ мешӧкӧ. А бабаяс и казялісны.
— Ноко, мый тан вӧчан, кытысь тэныд та мында деньгаыс?
— Ог висьтав, — шуӧ Ӧльӧш, — омӧль кывъястӧ водзӧ висьталӧй, менам унджык на лоӧ.
— Вот мый, мун татысь. Он кӧ мун — нӧшкалам!
Муніс сэтысь Ӧльӧш, повзис жӧ нӧшкалӧмсьыд.
Паныд бара пӧрысь, беддя Пӧль.
— Вай меным мешӧктӧ. Ме тэныд сы пыдди бур кывъяс, мича кывъяс козьнала.
— Мый ме вӧча мича кывъяснад? Ог жӧ ӧд озырмы.
— Тэ он, а мирыс вермас озырмыны. Позьӧ сы мында нянь кӧдзны, став мирыс пӧт лоӧ. Позьӧ сэтшӧм дзоридз быдтыны, мый му вылас висьӧм бырӧ. Позьӧ став мирыслы мыччыны кияс ӧта-мӧдыслы, мый тышкасьны вунӧдасны.
— Оз ковны меным тэнад бур кывъясыд. Менам Пӧчӧ бур кывъясас велӧдіс да эз и озырмы.
Муніс Ёма ордӧ, висьталіс мый Пӧль сылы кӧсйысьліс. Ёма вак-вак серӧктіс, рад лои, мый Ӧльӧш сэтшӧм жӧ, Ёма кодь лои. Ачыс ырӧш ведра юис, Ӧльӧшлы сетіс. Ӧльӧш юис и коддзис. Босьтіс Ёма Ӧльӧшлысь зарни тыра мешӧк, дзебис, а Ӧльӧш дінӧ лягуша тыра мешӧк пуктіс. Кор Ӧльӧш паляліс, мешӧк вылӧ видзӧдліс да чуймис.
— Мый нӧ, ме ӧд зарни тыра мешӧк пукті, а тані со лягуша тырыс.
— Ёма, Ёма! — горӧдіс. — Кӧні менам мешӧкыс?
Локтіс Ёма.
— Мый нӧ горзан?! А тэ, другӧ, омӧля лёк кывъястӧ ӧктӧмыд. Мун выльысь кытчӧкӧ да ӧкты лёк кывъяссӧ.
Муніс Ӧльӧш бара. Паныд сылы беддя пӧрысь Пӧль, и шуӧ:
— Но, Ӧльӧш, вай меным мешӧктӧ, ме тэныд бур кыв сета.
— А менам мешӧкыд тыртӧм на.
Сетіс Ӧльӧш мешӧк Пӧльлы, и здукӧн пӧрысь Пӧль лои том мортӧн. Лӧз эшкынӧн гӧгӧр му шебрасис. А Ёма увлань юрӧн сувтіс, ачыс асьсӧ таляліс, му пыдӧсӧ пырис. Аттьӧ, шондібанӧй!
