КАРТУПЕЛЬ

Картупельтӧ вайлӧмаӧсь Америкаысь. Важӧн сэні сійӧ ачыс пуктытӧгыс быдмылӧма. Кор Америкаса йӧз тӧдмалӧмаӧсь сылысь кӧрсӧ, кутӧмаӧсь асьныс кӧдзны-пуктыны.

Европаад дыр эз паськав картупель пуктӧмыд. Весиг сёйны позьӧмсӧ дыр абу эскылӧмаӧсь. Коді поліс кулӧмысь, коді сёйӧмсӧ грекӧн чайтіс. «Чӧрт яблӧгӧн», вӧлӧмкӧ, шуӧны. Ёна мырсисны велӧдчӧм йӧз: висьтавлісны, гижисны йӧзлы картупель вӧдитӧм йылысь. Колӧ пӧ быдӧнлы пуктыны сэтшӧм донтӧм, чӧскыд сёянторсӧ. Ичӧтик муторйӧ кӧ пӧ пуктан, пуд-мӧд воас. Лёк няньтӧм воясӧ кымын мортӧс видзас тшыглы кулӧмысь. Сэкся йӧй, пемыд йӧзыд, кӧть тшыг кулӧны вӧлі-а, картупельтӧ оз жӧ вӧдитны, весиг дась сеталӧмсӧ оз вӧлі сёйны. Коркӧ дырӧн вӧлись ӧти-мӧд кутчысисны картупель дінад. Коркӧ дыр мысьт ӧткымынлаас велаліны дзик картупель вылын овны.

Рочмуад картупельтӧ вайӧмаӧсь сё во сайын кымын. Ньӧбӧмаӧсь немечьяслысь да, йӧзыслы прӧста разӧдӧмаӧсь, висьтавлӧмаӧсь, кыдз колӧ пуктыны, дӧзьӧритны, сёйны да. Рочьясыд йӧзысь-мортысь ёнджыка пыксьылӧмаӧсь картупельсьыд. Крестьянаыс быдсӧн бунтъяс кыпӧдлӧмаӧсь сы вӧсна и. «Миянӧс пӧ мырдӧн кӧсйӧны виавны да тшыкӧдны пеж сёянторйӧн!» Вель дыр крестьяна полісны картупельсьыд.

Картупельлӧн эмӧсь поснидик, чунь туй кодь, гуранъяс. Сэсь петӧны сылӧн ныръясыс. Ныръясыс дзик жӧ пувывса гарйыд кодь: сэтысь чужӧны-быдмӧны выль картупельясыс да картупель коръясыс. Мукӧд картупельсӧ пуктігас вундалӧны, быдторйын сӧмын мед вӧлі ныр-а. Посниджыксӧ дзоньнас пуктӧны. Муӧ пуктӧм картупельыс выльысь петысьсӧ аснас вердӧ, кытчӧдз сійӧ оз вужъясь. Картупельысь заводъясын пуӧны спирт, кракмал вӧчӧны да.