ВИДЗ ВЫЛЫН

І.

Асывводзсяньыс рытӧдзыс Сыктыв пӧлӧнса Куръябӧж видзьяс тырӧмаӧсь йӧзӧн. Куръябӧж видзьяс шыльыдӧсь, быттьӧ гумлаяс, быдмӧ сэні пырей да бобӧнянь турун. Гожся шонді ассьыс уджсӧ тӧдӧ — гырыся восьлалӧ асывсянь лунвылӧ, онялӧмӧн ворсӧ, сотӧ видз вылын уджалысь йӧзӧс, чорзьӧдӧ турунсӧ.

— Сё трасича, туруныс дзик жельнӧг кодь лои, — косасӧ муӧ шыбитӧмӧн шуис Опонь Кӧсьта. — Лок куритчам, Митрей!..

Семӧн Митрей сідз жӧ лёкысь шыбитіс гӧрбушсӧ да муніс Кӧсьта дінӧ.

— Няйтыс тай зэв кыза кутіс пуксьыны косаас, — чӧвтіс Кӧсьта дінӧ пуксигӧн. — Лэчтав кӧть эн — бедь кодь ныж.

— Менам киӧй лэчталӧмысла дзикӧдз нин лёталіс.

— Тэнад нӧ уна на ытшканыд, Кӧсьта?

— Эн сёрнит, Митрей, джынсӧ на абу уськӧдӧма.

Куритчысис. Бара босьтісны ыджыд гӧрбушъяс, лэчталыштісны да водзӧ... Гӧгӧрыс сідз жӧ мӧвкйысьӧны ӧтарӧ-мӧдарӧ, вешталӧны лёддзӧ моз пырей турун... Быдлаын кылӧ лэчтан шы: Ділли, діль... Дилли, диль... Гӧгӧрыд дзирдалӧны чардби югнитӧм моз чарла кодь чукля гӧрбушъяслӧн банъясыс.

II.

Шондіыс веськӧдчис лун шӧр кадӧ. Видзьяс вылын ытшкӧм ланьтыштіс: коді муніс куртны, коді пуксис сёйны ыджыд шыд рач гӧгӧр. Друг перевоз дорсянь кутіс кывны сьылӧм... „Меным мамӧ долис пыр, кытчӧ мунан“...

Сьылӧм костӧд кывлӧ шутьлялӧм да вӧвъяс вӧтлӧм шы. Недыр мысти бадьяс костӧдыс тыдовтчисны кык вӧла. Йӧзсӧ локтысьяс ловзьӧдісны видзьяс вылысь. Том йӧз сёянсӧ эновтісны да чеччыштісны локтысьяслань. Локтысьясыс вӧвъяссӧ доддялӧмаӧсь ытшкан машина дінӧ. Машина вылас пуксьӧма Габӧ Миш да паськыда сералӧ:

— Ошкӧс али мый аддзинныд; сёянінсьыд уськӧдчид.

Йӧзыслы быдӧн яндзимкодь лои — гӧрдӧдыштісны.

— Кытчӧ нӧ, Мишӧ, мунан? — юалӧ Опонь Кӧсьта.

— Он-ӧ мӧй аддзы, — индӧ Мишӧ видз вылӧ. — Татчӧ ытшкыны локтам.

— Тэ нӧ, Мишӧ, йӧймин али мый, тайӧ виддзыс ӧд Пиля Иванлӧн. Тіян ӧд вит видз сайын на.

— Тӧдам кодлӧн, — сералӧмӧн шуӧ Мишӧ. Сэсся кыткӧ кинас личкыштіс, вӧвъяссӧ ӧддзӧдіс межа пӧлӧныс. Ми ӧд абу нин ӧткаӧсь — дасӧн артельӧ ӧтувтчим, — шутьлялігтырйи Мишӧ кутіс пӧрӧдны турунсӧ, сэсся бара горӧдіс сьывны. „Ӧні олӧм абу важ“... Йӧзыс чукӧрмисны скод вылӧ моз. Быдӧн шензьӧны:

— Со тай кӧні олӧмыд!

— Абу тай сылы туруныд чорыд!

— Майбыр, сӧмын чирскӧ!

Мишӧ ӧти здукӧн видз гӧгӧрыс муніс.

— Аддзылінныд, ёртъяс, кыдзи ытшкӧ Мишӧыд, — сералігтырйи сувтӧдіс вӧвъяссӧ Мишӧ. — Мый нӧ, Васьӧ, Ӧльӧк, Гриша, ті видзӧданныд, тшӧтш онӧ ӧтувтчӧй. Тадзи жӧ кутам ытшкыны.

— Ӧтувтчан кӧть да, кытысь татшӧм машинаыс сюрӧ, — юалӧ Васьӧ, — ыджыд-ӧ доныс сылӧн?

— Кытысь! Удждысян тӧвариществоысь. Доныс дасыдлы кызь шайтӧн сувтас, сэсся кызь шайтсӧ куим во мынтан.

— Збыль сідзи?

— Ог ӧд пӧръясь. Но, Серко! — Мишӧ водзӧ муніс. Ытшкысьяс мӧвпалігтыр разӧдчалісны. Мишӧ гораджыка сьылӧ, видз гӧгӧр ветлӧдлӧ — ытшкӧ.

III.

Рыт. Ягысь воалӧны мӧсъяс. Кычан шор сиктын, удждысян тӧварищество дінын ноксьӧ йӧз.

— Опонь Кӧсьта! Тіян артеляд кымын олысь? — юалӧ тӧвариществоса юралысь.

— Дас ӧти.

— Кор пансис артельыд? — гижыштӧм бӧрын бара юаліс юралысьыд.

— Талун ӧбед бӧрын, Куръябӧж видз вылын.

Ставыс серӧктісны.

— Кутшӧм машина нӧ колӧ — ытшкан, вундан, али кыкнаныс?

Кӧсьта юрсӧ гыжйыштіс. Боксяньыс сійӧс тувкӧдӧны шленъясыс:

„Юав донаӧсь-ӧ“.

— Дона-ӧ нӧ? — юалӧ Кӧсьта.

— Дас ӧти олысьыдлы зэв донтӧм сувтас. Сетам куим во кежлӧ уджйӧзӧн.

Кӧсьтаӧс бара тувкӧдӧны: „Шу кыкнаныс“.

— Кыкнаныс.

Юралысь восьтіс складсӧ.

— Бӧрйӧ татысь.

Ӧдйӧ бӧрйисны да петкӧдісны, ставыслӧн серамыс петӧ. Кӧсьта гижсис да кутісны лӧсьӧдчыны мунны. Юралысь пондіс игнавны складсӧ.

— Эн на игнав, — шуӧ Ягдорысь Киршин Микул.

— Мый нӧ тэныд колӧ? — юалӧ юралысь.

— Меным машинаяс.

— Кодлы?

— Аслым.

— Ӧткаяслы некутшӧм машина татысь оз сетсьы, дай тэнад выныд эм, ытшкан и гӧрбушнас. Да и ньӧбнысӧ верман — лэччы да босьт карысь; зэв кӧ колӧ.

Киршин Микул скӧрмис:

— Тайӧяслы нӧ мыйла сетін?

— Налӧн артель, дай найӧ гӧльӧсь.

Микул ёрччӧ, видчӧ. Кӧсьталӧн артельыс сы вылӧ сералӧ. Сідзи мунісны ёрччиг да сералігтырйи кырувса артель да ягдорса кулак.