МЕСТНӦЙ БЮДЖЕТ 1928–29 ВО ВЫЛӦ
(Контрольнӧй лыдпасъяс)
Докод.
1928–29 во вылӧ став докодсӧ обласьтувса бюджет кузя шуӧма артавны 4.922.536 шайт. 1927–28 во вылӧ став докодсӧ бюджет вӧлі лӧсьӧдӧма 4.284.720 шайт. Сідзкӧ, локтан воӧ докодыс содӧ 637.816 шайт (14,88%).
Став докодыс юксьӧ со кыдзи.
| Кутшӧм докод. | Арталӧма 1927–28 во кежлӧ. | Арталӧма 1928–29 во кежлӧ. | Уна-ӧ содӧ. | Кымын % лоӧ содӧмыс. | Пайыс бюджетын (прӧчентӧн) 1927–28 воын. | Пайыс бюджетын (прӧчентӧн) 1923–29 воын. |
| Ас докодъяс | 382.571 | 455.039 | 72.468 | 18,94 | 8,93 | 9,24 |
| Государственнӧй докодъяс | 3.743.541 | 4.292.022 | 548.481 | 14,65 | 87,37 | 87,19 |
| Мукӧд пӧлӧс докодъяс | 158.600 | 175.475 | 16.867 | 10,63 | 3,70 | 3,57 |
| Ставыс | 4.284.720 | 4.922.536 | 637.816 | 14,88 | 100% | 100% |
Та серти аддзам — ёна унджык докодыс бюджет кузя — государственнӧй докод. Сылӧн пайыс локтан вося бюджетын лоӧ 87,19%. Ас докодлӧн да мукӧд пӧлӧс докодлӧн пайыс сӧмын 12,81%. Ас докодлӧн пайыс бюджетас эськӧ ичӧт, сӧмын локтан во вылӧ сылӧн пайыс содӧ: таво вӧлі сылӧн пайыс бюджетын 8,93%, 1928–29 воын лоӧ 9,24%. Сідзкӧ содӧ 0,31%. Государственнӧй докодлӧн пайыс чинӧ 87,37 %-сянь 87,19% ӧдз.
Ас докодъяс арталӧма (шайтӧн):
| Кутшӧм докодъяс. | Арталӧма 1927–28 во кежлӧ. | Арталӧма 1928–29 во кежлӧ. | Содӧ (+) али чинӧ (–) 1927–1928 во серти. | Кымын % 1927–28 во серти. | Пайыс бюджетын 1927–28 воын. | Пайыс бюджетын 1928–29 воын. |
| Видз-му овмӧсысь | 11.043 | 7.830 | −3.213 | 70,90 | 0,26 | 0,16 |
| Пабрик-заводъясысь | 8.900 | 65.500 | +56.600 | 735,95 | 0,21 | 1,35 |
| Коммунальнӧй овмӧсысь | 97.492 | 85.558 | −11.943 | 87,75 | 2,27 | 1,74 |
| Коммунальнӧй предприяттьӧяс | 3.548 | 3.300 | −248 | 93,01 | 0,08 | 0,07 |
| Учрежденньӧяслӧн докодъяс | 37.932 | 25.228 | −12.704 | 66,51 | 0,88 | 0,51 |
| Уна сикас торъя докодъяс | 109.828 | 91.123 | −18.705 | 82.97 | 2,56 | 1,85 |
| Местнӧй налогъяс да сборъяс | 85.591 | 148.100 | +62.509 | 173,03 | 2,00 | 3,01 |
| Государственнӧй налогъясӧ содтӧдъяс | 28.237 | 28.400 | +163 | 100,57 | 0,67 | 0,57 |
| Ставыс | 382.571 | 455.039 | +72.468 | 118,94 | 8,93 | 9,24 |
Ас докодъяс пытшкысь содӧ докодыс пабрик-заводъясысь, местнӧй налогъяс да сборъяс. Государственнӧй налогъясӧ содтӧдыс пӧшти сы мында жӧ кольӧ. Мукӧд пӧлӧс докодъяс ставыс чинӧны. Содӧмыс ёна тӧдчӧ пабрик-заводъяс докодъясысь (8.900 шайтсянь содӧ 65.500 шайтӧдз). Сы пиысь 60.000 шайт гӧгӧр арталӧма докод Комилессянь. Ставнас ас докодыс бюджет кузя локтан во вылӧ содӧ 72.468 шайт (18,94%).
Государственнӧй докодъяс арталӧма: (видзӧд таблица 10-ӧд лист бокысь).
Государственнӧй докодъяс пиын медуна лоӧ арталӧма государственнӧй докодъясысь торйӧдӧм докод да гӧсударствосянь отсӧг (дотация да субвенция). Государственнӧй докодъяс пиысь медуна торйӧдӧны вӧр докодысь. Таво вылӧ вӧлі вӧр докод арталӧма 1.462.681 шайт. Локтан во вылӧ лыддьӧма 1.614.072 шайт. Таво серти содӧ 151.391 шайт (10,35%). Вӧр докодлӧн пайыс бюджетын медыджыд: таво вӧлі 34,14%, локтан во вылӧ лыддьӧма 32,79%. Кӧть вӧр докодыс содӧ 10,35%, сӧмын пайыс сылӧн локтан во вылӧ бюджетын чинӧ. Государственнӧй отсӧг пиын арталӧма локтан во вылӧ дотация 1.400.000 шайт. Таво вӧлі 950.000 шайт. Содӧ 450.000 шайт (47,36%). Пайыс сылӧн бюджетын таво вӧлі 22,17%, локтан во вылӧ арталӧма 28.44%. Государственнӧй налогъясысь локтан во вылӧ торйӧдӧны: промыслӧвӧй налогысь 552.000 шайт, селькозналогысь 272.000 шайт. Промыслӧвӧй налоглӧн пайыс бюджетын локтан во вылӧ лоӧ 11,21%, селькозналоглӧн 5,52%. Государство селькозналог ставнас сетӧ местнӧй бюджетӧ, сійӧс дзоньнас сюйӧма вӧлӧсьтувса бюджетъясӧ.
| Кутшӧм докодъяс. | Арталӧма 1927–28 во кежлӧ. | Арталӧма 1928–29 во кежлӧ. | Содӧ (+) али чинӧ (−) 1927–28 во серти. | Кымын % 1927–28 во серти. | Пайыс бюджетын 1927–28 воын. | Пайыс бюджетын 1928–29 воын. |
| Государственнӧй налогъясысь торйӧдӧны | 845.100 | 826.950 | −18.150 | 97,85 | 19,72 | 16,80 |
| Государственнӧй докодъясысь торйӧдӧны | 1.473.730 | 1.644.072 | +170.342 | 111,56 | 34,40 | 33,40 |
| Государство бӧр сетӧ кодсюрӧ рӧскод вылӧ | 99.303 | 91.000 | −8.303 | 91,64 | 2,32 | 1,85 |
| Государстволӧн отсӧг | 1.325.408 | 1.730.000 | +404.592 | 130,52 | 30,93 | 35,14 |
| Ставыс | 3.743.541 | 4.292.022 | +548.481 | 114,65 | 87,37 | 87,19 |
Став докодыс бюджет кузя юксьӧ (шайтӧн):
| Кутшӧм пӧлӧс докодъяс. | Арталӧма 1927–28 во кежлӧ. | Арталӧма 1928–29 во кежлӧ. | Уна-ӧ содӧ. | Кымын % 1927–28 во серти | Пайыс бюджетын 1927–28 воын | Пайыс бюджетын 1928–29 воын. |
| Налогъясысь | 958.928 | 1.003.450 | 44.522 | 104,64 | 22,38% | 20,39%. |
| Налогтӧм докодъяс (неналог) | 1.612.815 | 1.831.488 | 218.673 | 113,56 | 37,64 | 37,21 |
| Мукӧд пӧлӧс докодъяс | 1.712.977 | 2.087.598 | 374.621 | 121,87 | 39,98 | 42,40 |
| Ставыс | 4.284.720 | 4.292.536 | 637.816 | 114,88 | 100% | 100% |
Мукӧд пӧлӧс докод пиын медыджыд докодыс дотация да субвенция (1.730.000 шайт). Налогтӧм докод пиын вӧр докод (1.614.072). Локтан во вылӧ налогъяслӧн пайыс бюджетын чинӧ 22,38%-сянь 20,39 % ӧдз, сы пыдди содӧны мукӧд пӧлӧс докодъяс.
Рӧскодъяс.
Локтан во вылӧ докод сертиыс жӧ бюджет кузяыс рӧскодсӧ арталӧма 4.922.536 шайт. Медым тӧдмавны, мый вылӧ да уна-ӧ шуӧма сетны локтан во кежлӧ да уна-ӧ вӧлі сетӧма тӧв кежлӧ, видзӧдлам со тайӧ лыдпасъяс вылас.
| Юкӧдъяс. | Мый вылӧ сетӧма. | Шуӧма сетны (шайтӧн) 1927–28 во кежлӧ. | Шуӧма сетны (шайтӧн) 1928–29 во кежлӧ. | Кымын % 1927–28 во серти. | Пайыс бюджетын 1927–28 воын. | Пайыс бюджетын 1928–29 воын. |
| 1 | Сӧветъяс да исполкомъяс вылӧ | 392.284 | 420.421 | 107,17 | 9,17% | 8,59% |
| 2 | Пӧрадок кутӧм вылӧ | 137.049 | 151.232 | 110,34 | 3,19 | 3,07 |
| 3 | Судъяс вылӧ | 69.508 | 80.571 | 115,01 | 1,63 | 1,65 |
| 4 | Йӧзӧс велӧдӧм вылӧ | 1.377.494 | 1.630.000 | 121,96 | 32,14 | 34,13 |
| 5 | Дзоньвидзалун кутӧм вылӧ | 555.734 | 658.837 | 118,55 | 12,97 | 13,38 |
| 6 | Инвалидъяслы отсалӧм вылӧ | 240.873 | 259.925 | 107,91 | 5,62 | 5,20 |
| 7 | Уджалысьяслы уджтӧм пӧраӧ отсӧг вылӧ | 2.000 | 4.000 | 200,00 | 0,05 | 0,08 |
| 8 | Видз-му уджалӧм бурмӧдӧм вылӧ | 351.092 | 423.852 | 120,72 | 8,19 | 8,63 |
| 9 | Пабрик-заводлы | 230.543 | 265.543 | 115,18 | 5.37 | 5,39 |
| 10 | Коммунальнӧй овмӧслы | 150.414 | 200.000 | 133,24 | 3,50 | 4,07 |
| 11 | Коммунальн. предпр. | 147.656 | 150.000 | 101,59 | 3,44 | 3,04 |
| 12 | Туйяс вӧчӧм да дӧзьӧритӧм вылӧ | 244.915 | 290.000 | 118,40 | 5,70 | 5,89 |
| 13 | Гӧрд армиялы | 16.766 | 20.000 | 119,29 | 0,39 | 0,42 |
| 14 | Капиталъяс | 89.084 | 81.318 | 91,27 | 2,09 | 1,66 |
| 15 | Мукӧд торъя рӧскодъяс вылӧ | 245.279 | 206.417 | 84,15 | 5,75 | 4,20 |
| 16 | Уджйӧзъяс мынтӧм вылӧ | 34.029 | 30.000 | 88,16 | 0,80 | 0,60 |
| Ставыс | 4.284.720 | 4.922.536 | 114,88 | 100% | 100% |
Бюджет кузя рӧскод лӧсьӧдігӧн миян водзын сулалӧ кык медыджыд мог: ӧти-кӧ, водзӧ вылӧ чинтавны управляйтӧм вылӧ (административнӧй) рӧскодъяс. Таво правительство шуӧм кузя управляйтӧм вылӧ рӧскод вӧлі чинтӧма воддза во сертиыс 20% гӧгӧр. Локтан во вылӧ бюджет лӧсьӧдігӧн ковмас видзӧдны, мед эськӧ сэтшӧм рӧскодыс эз кут бӧр содны, а мед нӧшта чиніс; мӧд-кӧ, колӧ сетны унджык сьӧм овмӧс кыпӧдӧм вылӧ, югдӧдчан удж нуӧдӧм вылӧ да мукӧд коланторъяс вылӧ.
Лыдпасъяс вылӧ кӧ видзӧдлам, аддзам, Сӧветъяс да исполкомъяс вылӧ рӧскод пайсӧ (прӧчентсӧ) бюджетын таво кежлӧ вӧлі лӧсьӧдӧма 9,17%, локтан во вылӧ 8,59%. Шуӧма чинтыны 0,58%. Рӧскодыслысь ыдждасӧ сӧветъяс да исполкомъяс вылӧ таво серти шуӧма на содтыны 7,17%. Содтӧд рӧскодсӧ арталӧма жалӧванньӧ содтӧм вылӧ вӧлӧсьтувса исполкомын уджалысьяслы да уездувса сӧветъяслысь съездъяс нуӧдӧм вылӧ. Таво уездувса съездъяс эз вӧвны, да бюджет кузя сы вылӧ рӧскод эз вӧв арталӧма. Пӧрадок кутӧм вылӧ рӧскод пайсӧ бюджетын таво кежлӧ вӧлі арталӧма 3,19%, локтан во вылӧ 3,07%. Тайӧ рӧскодыслӧн прӧчентыс бара жӧ чинӧ 0,12%. Рӧскодыслысь ыдждасӧ таво серти шуӧма содтыны на жӧ 10,34%. Сійӧс лӧсьӧдӧма милиционеръяслы жалӧванньӧсӧ содтӧм вылӧ. Медыджыд пайыс бюджетын усьӧ йӧзӧс велӧдӧм вылӧ. Таво кежлӧ вӧлі арталӧма бюджетын 32,14%, локтан во вылӧ лӧсьӧдӧма содтыны 34,13%-ӧдз. Сы вылӧ рӧскодсӧ локтан во кежлӧ лӧсьӧдӧма содтыны таво серти 21,96%. Дзоньвидзалун кутӧм вылӧ рӧскод содӧ 18,55%, сылӧн пайыс бюджетын 12,97%-сянь содӧ 13,38%-ӧдз. Видз-му уджалӧм вылӧ рӧскод содӧ 20,72%, пайыс бюджетын 8,19%-сянь содӧ 8,63%-ӧдз. Овмӧс кыпӧдан мукӧд рӧскодъяс сідзжӧ содӧны. Та серти аддзам, овмӧс кыпӧдӧм вылӧ да югдӧдчан удж нуӧдӧм вылӧ рӧскодъяс арталӧма кыдз позьӧ унджык содтыны, управляйтӧм вылӧ рӧскод чинтыны.
Локтан во кежлӧ докодъяс шуӧма содтыны 637.816 шайт. Кодсюрӧ рӧскодъяс (видзӧд выліса таблицасӧ) арталӧма чинтавны. Сы вӧсна мукӧд рӧскодъяс позьӧ содтыны 688.467 шайт вылӧ. Сійӧ содтӧдсӧ шуӧма юкны со кутшӧм рӧскодъяс вылӧ:
| Йӧзӧс велӧдӧм вылӧ | 302.506 шайт. | 43,94% |
| Дзоньвидзалун кутӧм вылӧ | 103.103 „ | 14,98 „ |
| Видз-му уджалӧм вылӧ | 72.760 „ | 10,57 „ |
| Коммунальнӧй овмӧс вылӧ | 50.000 „ | 7,26 „ |
| Туйяс вӧчӧм да видзӧм вылӧ | 45.085 „ | 6,55 „ |
| Пабрик-заводъяс вылӧ | 35.000 „ | 5,08 „ |
| Сӧветъяслы да исполкомъяслы | 28.137 „ | 4.08 „ |
| Инвалидъяслы отсалӧм вылӧ | 19.052 „ | 2,77 „ |
| Пӧрадок кутӧм вылӧ | 14.183 „ | 2,06 „ |
| Судъяс вылӧ | 11.063 „ | 1,61 „ |
| Гӧрд армиялы | 3.234 „ | 0,47 „ |
| Коммунальн. предприяттьӧяслы | 2.344 „ | 0,34 „ |
| Уджалысьяслы уджтӧм пӧраӧ отсӧг вылӧ | 2.000 „ | 0,29 „ |
Та серти бара аддзам, унджык сьӧм содтӧма югдӧдчан удж нуӧдӧм вылӧ да овмӧс кыпӧдӧм вылӧ.
Сэсся со тайӧ лыдпасъясыс висьталӧны, кыдзи арталӧма-юклӧма став рӧскодсӧ бюджет кузяыс.
| Кутшӧм рӧскодъяс. | Шуӧма сетны 1927–28 во кежлӧ. | Шуӧма сетны 1927–28 воын. | Уна-ӧ содӧ (+) али чинӧ (−) 1927−28 во серти. | Кымын % 1927−28 во серти. | Пайыс бюджетын 1927–28 воын. | Пайыс бюджетын 1928–29 воын. |
| Административнӧй да судебнӧй рӧскодъяс | 598.841 | 652.224 | +53.383 | 108,91 | 13,97 | 13,25 |
| Культурнӧй да социальнӧй рӧск. | 2.176.101 | 2.612.772 | +436.671 | 120,06 | 50,79 | 53,08 |
| Овмӧс кыпӧдан рӧскод (хоз. производств.). | 1.213.704 | 1.401.123 | +187.419 | 115,44 | 28,33 | 28,46 |
| Мукӧд пӧлӧс рӧск. | 296.074 | 256.417 | −39.657 | 86,61 | 6,91 | 5,21 |
Административнӧй да судебнӧй рӧскодлӧн пайыс таво вӧлі 13,97%, локтан во вылӧ чинӧ 13,25%-ӧдз. Югдӧдчан удж нуӧдӧм вылӧ да овмӧс кыпӧдӧм вылӧ рӧскодлӧн пайыс тавося бюджетын вӧлі 79,12%, локтан во вылӧ арталӧма 81,54%. Мукӧд пӧлӧс рӧскодъяс 6,91%-сянь чинӧны 5,21%-ӧдз.
Бюджет лӧсьӧдігӧн миян водзын сулалӧ мог — ёнмӧдны вӧлӧсьтувса бюджетъяс. Правительство 1927 вося юль 23 лунся постановленньӧӧн сетіс торъя индӧдъяс вӧлӧсьтувса бюджетъяс ёнмӧдӧм йылысь. Сы серти Обласьтувса Исполнительнӧй комитет локтан во вылӧ уездувса бюджетъясысь шуис сюйны вӧлӧсьтувса бюджетъясӧ народнӧй судъяс, семилетка школаяс, велӧдчан (учебнӧй) рӧскодъяс школаяслысь, велӧдчысьяслы стипендияяс, пенсия инвалидъяслы, агрономическӧй да ветеринарнӧй участокъяс. Тайӧ содтӧд рӧскодыс вӧлӧсьтувса бюджетъяслы 500.000 шайт гӧгӧр лоӧ. Сідз жӧ шуӧма ёнмӧдны Сыктывдінкарса бюджет. Обласьтувса бюджетысь сюйӧны карса бюджетӧ шойччан керка, ІІ ст. школа, детскӧй изолятор. Содтӧд рӧскод мындаыс жӧ содтыссьӧ вӧлӧсьтувса бюджетъясӧ докодыс.
Локтан во вылӧ государственнӧй бюджетысь шуӧма сюйны местнӧй бюджетӧ йӧзӧс велӧдан да дзоньвидзалун кутан ӧткымын учрежденньӧяс, сідзжӧ мыжа йӧзӧс Сыктывдінкарса пукӧдан керка (домзак).
Сентябр тӧлысь чӧж бюджетнӧй совещанньӧяс вылын видлалісны бюджетъяс, сэсся сы бӧрын кутасны вынсьӧдавны исполкомъяс.
На водзын сулалӧ удж, мед бюджет артмис правительство индӧд серти.
В. Фролов.
