ИЗЬВАЫН

Оз ӧд весь шуны коми школаын

велӧдчытӧм йӧз: коми нигатӧ пӧ

сьӧкыд лыддьынытӧ, сэсся уна кыв

пӧ огӧ гӧгӧрвоӧ. (Коми гижысьяс

конференциявывса кывъяс.)

Коми йӧз зэв аслысныраӧсь, некыдзи оз кӧсйыны вешйыны важ оланног вывсьыс выль вылас. Ӧнӧдз на Изьваын шуалӧны:

Миянлы пӧ коми кывйыд абу тӧдса, абу рӧднӧй кыв. Рӧднӧй кывйыс пӧ миян Изьва кыв.

Мый сэтчӧ шуан?

Гӧгӧрвоӧны эськӧ, — коми кывйыс да Изьва кывйыс дзик ӧткодьӧсь, да оз эскыны асланыс гӧгӧрвоӧмыс вылӧ. Некыдзи оз лӧсяв выль гӧгӧрвоӧмыс важся вежӧралӧмыскӧд. Важӧн ӧд Кардор губерняын комисӧ тӧдлісны Изьвасаӧн, коми кывсӧ Изьва кывйӧн.

Сэсся ӧд бара жӧ, код нӧ висьтавліс сы йылысь Изьваса дядьӧлы? Школаясын пыр велӧдісны роч йӧз, рочӧн. Йӧз пытшкӧсса вежӧртасыс эз вӧв комилань дор. Сэтшӧм вежӧртасыс ӧнӧдз на пӧрысьджык да шӧркост арлыда йӧз пиас кольӧма.

Том йӧз коми школаын велӧдчӧм бӧрын, дерт нин, оз сідз шуны. Налӧн юр вежӧрныс гылыдджык. Колӧ сӧмын бурногӧн, гӧгӧрвоанаӧн найӧс индыны выль туй вылӧ. Дерт, ӧтпырйӧн он вермы ставсӧ бергӧдны, а ньӧжйӧникӧн позьӧ.

Со кыдзи коми кыв пырӧ Изьваын, Мохчойса ыджыд школаын велӧдчысьяс пӧвстӧ.

1. „Коми кыв да Изьва морт.

Коми кыв да Изьва морт ӧтлаасисны школаын. Ёрта-ёртсӧ паныдалісны дай сёрниӧ уськӧдчисны.

Изьва морт. — Тэ инӧ мый? Коді татшӧмыс лоан?

Коми кыв. — Ме тэнад рӧднӧй кывйыд. Школаясӧ кӧсъя пырны, паськӧдчыны кӧсъя.

Изьва морт. — Мый нӧ тэысь миян костын? Ми рочӧн велӧдчам.

Коми кыв. — Ті рочӧн велӧдчанныд да сійӧн ме и локті ті костӧ. Тіянӧс важысянь велӧдісны школаясын рочӧн. Ӧні войдӧр пондасны велӧдны комиӧн, а сэсся вӧлись рочӧн.

Изьва морт. — Сідзкӧ инӧ вайлы мыйкӧ лыддям да гижны вошйылам коми кывнад.

Коми кыв. — Регыд... регыд мӧдам и лыддьысьны, и гижны.................

Изьва морт. — (Лыддьӧм, гижӧм бӧрын.) Аттӧ зонмӧй! Мыйла нӧ тайӧ миян костӧ важӧн эз лок? Зэв тыдалӧ и бур велӧднысӧ ассьыд рӧднӧй кывтӧ! Вайӧ велӧдамӧ, тӧдмаламӧ, паськӧдламӧ ассьыным рӧднӧй коми кывнымӧс.

Якӧр“

Тайӧ Мохчойса школаын велӧдчысьяс гижӧны асланыс стеннӧй газетаныс. Тась аддзам, лӧсьыда, кокньыда лыддьысьны да гижны позьӧм йылысь кузя мысти вӧлись гӧгӧрвоӧмаӧсь. Со мӧд сэтшӧм жӧ велӧдчысьяслӧн гижӧд.

2. „Коми кыв.

Воис миян коми кыв,

Видчим сійӧс зэв нин дыр.

„Энӧ норась миян вылӧ,

Эгӧ тӧдлӧ ми тэнӧ“.

Дасӧд во нин ӧні тыри —

Миян дінын тэ олан,

Быдла гижам тэнад ногӧн

Кӧть и эг кужлӧ важӧн.

Маръя, Педӧр юрсӧ кутӧ —

„Мыйла тані водз эз вӧв?

Весиг думысь оз и вошлы

Дона тӧдса коми кыв“.

Коді тайӧс миян сетіс,

Сылы радита кузь нэм,

Ог вунӧдӧ, дона вокъяс,

Коді сетіс коми, нэм“.

А сэсся ньӧжйӧникӧн пыдӧджык пырас. Том йӧзыд велаласны шыльыда, лӧсьыда лыддьысьны, сёрнитны, гижны комиӧн. Изьвасьыд ӧд весиг пондісны нин коми гижысьяс петавны (Чупров Яков коддьӧм).

Коркӧ водзӧ аддзам том коми Изьваса йӧзӧс коми дор олысьӧн, коми кыв шыльӧдысьӧн, паськӧдысьӧн. На пиысь ӧні нин сэтшӧм йӧзыслӧн вуджӧрныс тӧдчӧны. Шыяснысӧ ӧні нин найӧ сетӧны, кыссьӧны выль олӧм, бур олӧмлань.

Со налӧн некымын гижӧдныс:

„3. Шудтӧм олӧм.

Уна, уна коми йӧзыд

Кыйӧ сьӧла-ур.

Ветлӧ сійӧ уна ырмыд,

Корсьӧ кынӧм нур.

Пиыс сылӧн война вылын

Важӧн усьӧма,

Гӧль йӧз вӧля помла сійӧ

Юрсӧ воштӧма.

Мамныс налӧн вит во сайын

Типӧн кулӧма,

Ӧні толькӧ пӧрысь старик

Ӧтнас кольӧма.

Пӧрысь айлы уна челядь

Лоӧ вердны дыр,

Сьӧкыд сылы, пӧрысь мортлы,

Рӧбӧта оз быр“.

„4. Важӧн.

Айӧ-мамӧ менӧ томӧн

Верӧс сайӧ сетісны,

Кодӧс ме эг аддзыв нэмын,

Сэтшӧм другӧс корсисны...

Уна во нин сылы бӧрын,

Эг на тӧдлы ме бур лун.

Помнита, кыдз менӧ томӧн

Петкӧдісны, — тот талун.

Лунысь-лун мужикӧй юӧ,

Сісьтӧ сьӧлӧм менсьым пыр.

Кӧлуйтӧ мый сюрӧ нуӧ,

Оз и волы гортӧ дыр.

Мукӧд лунас гажа юрнас

Менсьым юрысь летас си,

Оз и кывсӧ шулы бурнас,

Оз нин жалит ӧти си.

Ай-мам ордам дыр мысьт волан,

Бӧртӧ ыстытӧг он мун;

Кильчӧ водзас ёна бӧрдан...

Сідзи кольӧма томлун.

Янсӧдчынытӧ кӧ позис —

Ӧти лун сыкӧд эг ов.

Медым сійӧ ӧдйӧ воас,

Мездас бабаяслысь лов“.

„5. Шыр да ур.

Ӧтчыд шыр петіс ас кайтысь,

Паныд локтӧ зэв гӧрд ур.

„Тайӧ локтысь абу матысь,

Оз кӧ сёй, — кыв шуны бур“ —

„Урӧй, урӧй тэ, бур мортӧй,

Шу тэ меным сэтшӧм кыв, —

Кӧн мый вӧчӧ ыджыд каньӧй,

Пола, пола ме вӧд зэв“.

Гӧрд ур шуӧ авъя кывнас —

„Эн пов, нинӧм повныд, шыр.

Ӧні джагӧдӧмась каньӧс,

Каньлы сёйны тэ он сюр!“

Шырлы ёна лои долыд:

Быри, быри налӧн враг.

„Некодысь миянлы повныд,

Петӧй ставныд гут и гаг!“

6. „Ленин ёртлы

Со вӧд, нёльӧд во нин тырис,

Быри миян костысь морт.

Коді му выв олӧм пуктіс,

Сылӧн Мӧсква шӧрын горт.

Дыр нин мудза сійӧ мырсис,

Пуктіс ассьыс оланлун,

Уджалысьлысь синсӧ восьтіс,

Быттьӧ пальӧдіс кузь ун.

Став му пасьта йӧзыд тӧдӧ,

Кутшӧм тайӧ вӧлӧм морт.

Овны сійӧ ногӧн мӧдӧ —

Кыдзи тшӧктіс Ленин ёрт!

Ачыс быри — уджыс коли.

Оз кус некор тайӧ удж,

Кӧть мед улі, кӧть и вылі

Паськӧдчӧ кыдзи ньӧввуж.

Пуктін, воштін эбӧс ставтӧ,

Гӧль сайӧ сійӧ оз вош.

Бурӧн казьтас тэнсьыд важтӧ,

Орйӧдлас озырлысь горш“.

И. Разманов.