БЫД СИКТӦ ЛӦСЬӦДӦЙ РАДИО
Революция бӧрын уна выль сикас промышленносьт кутіс кыптыны Сӧвет республикаын. Революция бӧрын жӧ чужис миян и радиопромышленносьт.
Сизим во сайын, кор на радиофикация уджыс сӧмын заводитчис, Ленин шуліс: радио пӧ Сӧвет государстволы сетас зэв ыджыд отсӧг, кыпӧдас уджалысь йӧзлысь югыдлунсӧ. Миянлы пӧ колӧ кабалатӧм газет, мед сійӧс кутасны кывзыны уна миллион йӧз.
Радио ӧдйӧ аддзис ассьыс местасӧ. Уджалысь йӧз регыд гӧгӧрвоисны радиолысь коланлунсӧ. Быд пельӧсын Сӧвет Союзын крестьяна зільӧны лӧсьӧдны радио. Уналаын нин радиотӧ лӧсьӧдісны. Шоч сиктын нин ӧні абу радио вӧсна тӧждысьысь обществоса ячейка либӧ радиокружок. Сійӧ обществоыс сувтӧдӧ ас водзас зэв гырысь уджъяс. Сійӧ зільӧ велӧдны уджалысь йӧзӧс, кыдзи вӧчсьӧ радиоыс, кыдзи сы бердын уджавны. Тӧждысьӧ велӧдны унджык радиотехникъясӧс-конструкторъясӧс. А найӧтӧг ӧд радиотӧ паськӧдны он вермы.
Радио вӧсна тӧждысьысь общество отсалӧ государстволы радиофикация уджсӧ паськӧдны, радиопромышленносьтсӧ ёнмӧдны. Торъя нин ёна тӧждысьӧ радиосӧ сиктӧ нуӧдӧм, паськӧдӧм вӧсна.
Мый сетӧ сиктлы радио.
Миян сиктъясӧ радио неважӧн на воис. Сідзкӧ, медвойдӧр ковмас крестьянаӧс тӧдмӧдны, мый вӧсна колӧ сиктӧ радиосӧ лӧсьӧдны, кутшӧм сыысь пӧльзаыс.
Радио пыр медрегыд позьӧ тӧдмавны, мый вӧчсьӧ мукӧд государствоясын, кыдзи сэні олӧны уджалысь йӧзыс, кыдзи капиталистъяс лӧсьӧдчӧны выль войнаяс кежлӧ, мыйла миянлы колӧ тшӧтш лӧсьӧдчыны озыръяслы паныд сувтны, Сӧвет Республикаӧс дорйыны.
Крестьяна ёна сьӧлӧмысь кутчысьӧны овмӧснысӧ кыпӧдны. Муяссӧ зільӧны выль ногӧн, бурджыка уджавны. Агрономъясыд миян этша на, абу на тырмымӧн. Радиоыд ыджыд отсӧг вермас сетны овмӧс бурмӧдан уджын. Радио пыр тшӧкыда висьтавлӧны докладъяс видз-му овмӧс лӧсьӧдӧм-бурмӧдӧм йылысь. Лэдзлывлӧны крестьяналы радиогазет.
Сӧвет правительство быд ногӧн отсалӧ гӧль крестьяналы. Сӧмын местаяс вылын государствоӧн сетӧм отсӧгъяссӧ оз на пыр да быдлаын вайӧдны олӧмӧ. Крестьянаыс асьныс оз тӧдны, законъястӧ оз лыддьыны, дай унаӧн оз на кужны лыддьынытӧ. Став коланаджык законъяссӧ сиктъяслы висьтавлӧны радио пыр. Кутшӧм кокньӧдъяс, кутшӧм отсӧгъяс сетӧ государство крестьяналы — ставсӧ позьӧ тӧдмавны радио пыр.
Радио ылӧдас йӧзӧс юӧмысь, ӧлӧдас том войтырӧс кулиганитӧмысь. Гажаа сэки прӧст кад кутас мунны.
Комсомолечьяслы колӧ водзмӧстчыны.
Ёна ыджыд отсӧг радио вӧсна тӧждысьысь обществолы вермас сетны комсомол. Кӧть кутшӧм уджъяс вылӧ сиктын эн видзӧдлы, быдлаын отсасьӧны комсомолечьяс. Найӧ визув кодзувкотъяс моз мездысьӧны сиктын став омӧльторъяссьыс. Томиник кияснаныс отсалӧны тэчны бур овмӧс, дорны сиктын социализм нога олӧм. Найӧ ӧд сиктад медматынӧсь крестьяна дінад. Найӧ уджалӧны, олӧны пыр крестьяна пытшкын. Сідзкӧ, найӧ уна йӧзӧс вермасны сійӧ обществоас либӧ радиокружокас кыскыны.
Сэсся ӧд комсомолечьясыд и асьныс ёна радейтӧны радиотӧ. Коді нӧ сиктъясад медъёна зільӧ велӧдчыны, коді медъёна да сьӧлӧмысь кутчысьӧ нигаяс бердӧ? Дерт, комсомолечьяс. Миян абу на тырмымӧн школаясыд, огӧ на вермӧй став велӧдчыны зільысь йӧзсӧ школаясӧ сюйны. Радио велӧдӧ йӧзӧс школаын моз жӧ.
Воан войнаяс дырйи, а сійӧ, дерт, коркӧ да лолас на, радио ёна жӧ кутас отсавны Сӧвет республикалы капиталист государствояскӧд водзсасьны.
Кыдзи колӧ уджавны сиктъясын радио вӧсна тӧждысьысь обществоса ячейкаяслы, радиокружокъяслы.
Радио вӧсна тӧждысьысь обществоса ячейкаяслы, радиокружокъяслы уджсӧ колӧ нуӧдны лыддьысян керка бердын. Позьӧ сэтчӧ лӧсьӧдны торъя радиопельӧс. Сэтчӧ радио йылысь нигаяс чукӧртны, плакатъяс ӧшлыны. Колӧ лӧсьӧдны уджалан план, кутшӧм лунъясӧ, корджык вӧчавлыны собранньӧяс. Йӧзӧдны собранньӧ йывсьыс, мед унджыкӧн кутасны собранньӧяс вылас волывлыны. Водзмӧстчысьяс шленъясыслы став сетӧм уджсӧ колӧ кад кежлӧ вӧчны, мед крестьянаыс тайӧ ячейка вылас кутасны бура видзӧдны, мед пыдди сійӧс кутасны пуктыны. Колӧ йитчыны партийнӧй, комсомол ячейкаяскӧд да мукӧд организацияяскӧд. Уджас колӧ кыскыны вӧлӧсьтысь югдӧдчан удж нуӧдысьясӧс. Найӧ вермасны беседаяс нуӧдны, радио йылысь нигаяс лыддьыны. Сы кузя сёрнитны. Вӧлӧсьтувса конференцияяс вылын, собранньӧяс вылын докладъяс колӧ вӧчавлыны. Кымын бура пуктан уджсӧ ячейкаас, кружокас да крестьяна пӧвстын, сымын ёна кутасны отсавны радио вӧсна тӧждысьысь обществоса ячейкалы, радиокружоклы вӧлӧсьтувса организацияясыс да асьныс крестьянаыс.
Кыдзи мунӧ радиофикация уджыс Коми обласьтын?
Тайӧ воясӧ радио ёна кутіс паськавны. Уналаын нин лӧсьӧдӧмаӧсь радио вӧсна тӧждысьысь обществоса ячейкаяс, радиокружокъяс. Уналаын чукӧртӧны сьӧм радио вылӧ.
Лӧсьӧдӧмаӧсь нин радиотӧ:
Сыктыв у.: Леткаын, Ношульын, Абъячойын, Лоймаын, Кажымын, Межадорын, Ыбын, Паджгаын, Нювчимын.
Кулӧмдін у.: Кулӧмдінын (4 радиост.), Т.-Печорскын, Помӧсдінын, Шойнатыын, Кӧрткерӧсын. Керӧс сиктын (Пӧддельнӧй вӧл.) став обласьт пасьтаыс радиосӧ судзӧдӧмаӧсь медводз. Сэні лӧсьӧдлісны 1925-ӧд воӧ нин. Судзӧдӧмаӧсь ӧні Дереваннӧй вӧлӧсьтӧ.
Емдін у.: Сотчӧм сиктын, Емдінын, Сереговын, Туръяын, Глотоваын, Ёртӧмын, Гамын.
Унаысь сиктъясын кужтӧгыд вӧдитчӧмла радио торксьывлӧ, дугдӧ сёрнитӧмысь, либӧ мыйкӧ понда зэв омӧля кылӧ. Сиктын лӧсьӧдны некод оз куж. Медым татшӧмторъяс эз лоны, радиокружокса шленъяслы колӧ тӧдмавны радиотехникасӧ. Колӧ велӧдны, кыдзи радиоыс уджалӧ, кыдзи сійӧ вӧчсьӧ. Заняттьӧяс вылын сы йылысь сёрнитны. Колӧ судзӧдны радио йылысь газетаяс, журналъяс. Радио бердас быдлунся уджсӧ нуӧдны кружоклы колӧ индыны вежӧраджык ёртӧс да код эськӧ радейтӧ радио уджсӧ. Радио вӧсна тӧждысьысь обласьтувса обществокӧд йитӧд колӧ кутны. Сэтысь колан индӧдъяс корны.
Дерт, быд вӧлӧсьтӧ радио вӧсна тӧждысьысь обществоса ячейкатӧ, радиокружоктӧ восьталасны. Быдлаын босьтчӧны чукӧртны сьӧм радио вылӧ.
Кӧнъясын радиотӧ лӧсьӧдӧмаӧсь, крестьяна аддзӧны нин, гӧгӧрвоӧны сылысь бурсӧ. Сӧмын ӧд радио вермас медрегыд вайны быд пельӧсӧ, быд сиктӧ быдсяма сикас выльторъяссӧ. Радио отсалас сиктлы чорыда тувччавны водзӧ социализм туй кузя.
Й.
