КОМСОМОЛЛӦН УДЖ НЫВЪЯС ПӦВСТЫН

Сиктса нывъяс ёна зільӧны велӧдчыны. Уналаын найӧ ӧтвыв судзӧдалӧны газетъяс. Лыддьысян керкаяс бердӧ, клубъяс бердӧ да комсомол ячейкаяс дінӧ окотапырысь матыстчӧны.

Комсомолын 1926 воӧ Сӧвет союз пасьта вӧлі 102.200 ныв. Быд кӧкъямыс комсомолеч вылӧ ӧти комсомолка (крестьянка). Коми обласьтын вӧлі 1.547 комсомолеч да 692 комсомолка (21,1%). Нёль комсомолеч вылӧ воӧ ӧти ныв. Дерт, тайӧ этша на. Комсомол ячейкаяс ӧнӧдз на омӧля пуктӧмаӧсь нывъяс костас быдлунся уджсӧ.

Ячейкаяслы колӧ петкӧдны нывъясӧс выль туй вылӧ, медым нывъяс кутчысисны йӧзкостса удж бердӧ, медым бура уджалісны асланыс овмӧсаныс. Вужнас нетшыштны важ лёк оласногнысӧ. Нывъясӧс колӧ кыскыны лыддьысян керкаӧ, комсомолӧ.

Уналӧн бать-мамныс оз лэдзны пырны комсомолӧ.

Ӧти ныв гижӧ комсомол комитетӧ:

«Ме ог вермы волывлыны собранньӧяс вылӧ, бать-мам видӧны да. Рытнас паськӧмӧс весиг найӧ идралӧны. Аслым эськӧ окота ветлынысӧ да».

Мӧд комсомолка ыстӧма секретарыслы комсомол билетсӧ да гижӧ:

«Тшӧкта менӧ комсомолсьыд киритны».

Вӧлӧмкӧ, нылыд сюрӧма мамыс кипод улӧ. Мамыс сылы пыр дольӧ: комсомолсьыд кӧ он пет, тэнӧ верӧс саяд морт оз босьт, да сідз водзӧ.

Мукӧд нывъясыс комсомолад пырӧмаӧсь нин дай сьӧлӧмысь кӧсйӧны уджавны, сӧмын гортсаясыс найӧс сыысь ёна видӧны. Лыддьысьны кӧ пуксясны, нигасӧ мырддьӧны. Уналы сэсся бӧр лоӧ петны комсомолсьыд. Бать-мамыс шулывлӧны:

— Мый нӧ нывъясыдлы лыддьысьӧмсьыс, велӧдчӧмсьыс. Зонъяс ӧд туй писькӧдысьясыс. А нывъясыдлы колӧ унджык приданнӧй чӧжны да жӧникӧс корсьны, сэсся, нинӧм оз и ков.

Оз лэдзны комсомолӧ пырны и енлы эскӧм вӧсна: сӧмын пӧ вой ветлыны да енмӧс серавны сэні велӧдчанныд. Горт гӧгӧр уджтӧ вунӧданныд и.

Кӧні комсомол ячейкаыс оз путьмы ассьыс уджсӧ йитны видз-му овмӧсбердса уджыскӧд, крестьяна овмӧс бурмӧдан уджкӧд, сэні татшӧм мӧвпалӧмыс бать-мам пӧвстас ёнджыка овлӧ.

Быд конференцияяс вылын, собранньӧяс вылын, йӧз пӧвстын комсомол йылысь сёрнияс нуӧдігӧн колӧ висьтавлыны, кутшӧм уджъяс нуӧ да кутшӧм могъяс сувтӧдӧ комсомолыс ас водзас. Колӧ висьтавны: комсомол лӧсьӧдӧ выль бур оласног. Комсомол велӧдӧ кыдзи бурджыка да кокньыдджыка горт гӧгӧрын да овмӧсын уджъяс пуктыны. Комсомол отсалӧ нывъяслы велӧдчыны, велӧдӧ йӧзкостса удж нуӧдны.

Колӧ йитны комсомол уджсӧ быдлунся гортса уджыскӧд.

Нывъяслы овмӧсын зэв ёна лоӧ уджавны. Найӧ мужикъяскӧд воча куйӧдтӧ петкӧдӧны, ытшкӧны, мукӧдлаас гӧрӧны-кӧдзӧны. Вундӧны мужикъясысь ёнджыка. Картупель керӧм медъёнасӧ нывъяс вылӧ водӧ. Праздник дырйи зонъяс узьӧны лун шӧрӧдз, а нывъяс пемыдсяньыс отсасьӧны мамъясыслы пӧжасьны, идрасьны. Зонъяс чеччасны, сёйыштасны да мунӧны гуляйтны, а нывъяс, гожӧмын кӧ, мунӧны мӧс корсьны. Кутшӧм уджъяс лоӧ нуны нывъяслы, быдӧн тӧдӧны.

Ячейкаяс ӧнӧдз на эз босьтчывны йитны ассьыныс уджнысӧ ныв уджкӧд. Медся регыд да кокньыда позьӧ кыскыны нывъясӧс лыддьысян керка бердӧ, комсомол дінӧ, велӧдны кӧ кутан найӧс прошви кыны, вурсьыны, пусьыны-пӧжасьны, мӧскӧс дӧзьӧритны да мукӧд сэтшӧм уджъяс вылӧ. Сэки нывъяслы кажитчыныджык кутас комсомолад уджыс, дай бать-мамныс регыдджык гӧгӧрвоасны бурсӧ нывъяслысь комсомолӧ пырӧмысь.

Кыдзи бырӧдны важ оласногсӧ нывъяс костысь.

Важ омӧлик оласногыс нывъяс пӧвстӧ ёнджыка пырӧма, вужъясьӧма, зонъяс пӧвстӧ дорысь. Мукӧдлаас нывъясыд кӧч кодь полысьӧсь, весиг оз кужны морткӧд бура сёрнитны, уналаын енмӧс эскӧны, радейтӧны озырджык том йӧзӧс. Войпукӧм, гортолӧм, кольпасьӧм, сарайясын узьлӧм, важ ворсанторъясӧн ворсӧм («у дядюшки Трифона», либӧ «хожу я гуляю»), гадайтчӧм, — ставыс тайӧ кыссьӧ зэв нин важысянь. Нывъяслы вуджис тайӧ гырысьджыкъяссянь. Зэв сьӧкыд регыдӧн нетшыштны том йӧз костысь татшӧм омӧльторъяссӧ. Сьӧкыд веськӧдны найӧс бурджык, гажаджык олӧмлань. Войпук ёна на кыскӧ ас бердас и зонъясӧс тшӧтш. Ёна сэсся войпукъясад кыдзсюрӧ колльӧдӧны кадсӧ.

Ӧткымын ячейкаяс вермасьлісны татшӧм войпукъясыскӧд. Вӧчавлісны план, кыдзи коллявны рытсӧ, индавлісны комсомолечьясӧс войпукъясын нуны югдӧдчан удж. Кыскывлісны ас берданыс войпуксьыс «юралысьяссӧ»: том йӧз костын теш вӧчысьяссӧ, гудӧкасьысьясӧс, сідз водзӧ. Дерт, комсомол ячейкаяс сӧмын на корсьӧны вӧлі туйсӧ, кыдзи эськӧ бурджыка вермасьны важ оласногыскӧд.

Кӧні комсомол бура уджсӧ нуис — том йӧз ӧвсьыштісны нин кыдзсюрӧ войпукӧмысь, войпукъясын узьлӧмысь.

Мыйла том йӧз озджык локны лыддьысян керкаӧ да комсомол бердӧ? Мыйла найӧ ёнджыка колльӧны рытъяссӧ войпукъясын, колипын да мукӧдлаын?

Лыддьысян керкаын пырджык мунӧны лекцияяс, ячейкаясын — докладъяс, а войпукъясын: ворсӧмъяс, окасьӧм, дурӧм, шмонитӧм. Сідзкӧ, том йӧзлы колӧ гаж. Найӧ мунӧны гажаинӧ.

Быд комсомол ячейкалы колӧ мунны войпукӧ. Веськӧдны том йӧзӧс, медым кадсӧ сэні бура колльыны, сы пыр кыскыны лыддьысян керкаӧ, комсомол бердӧ. Дерт, тайӧ абу кокни удж.

Комсомолечьяс кӧ сьӧлӧмсянь та дінӧ босьтчасны, вермасны мича бан вылӧ бергӧдны важ войпуктӧ. Войпуксянь кыскыны нывъясӧс лыддьысян керкаӧ. Кӧнсюрӧ колян тӧв вӧліны нин лӧсьӧдӧмаӧсь лыддьысян керкаясӧ кикост уджӧ велӧдчан кружокъяс. Волывлісны печканӧн. Сэні лӧсьӧдалӧны вӧлі гажӧдчанторъяс. Корӧны рыт кежлӧ гудӧкасьысьӧс, сьылӧны, петкӧдлывлісны туманнӧй картинаяс, мукӧдлаас вайлывлісны граммофон. Медводдза рытъяссӧ лэдзӧны вӧлі тшӧтш и неуна йӧктыштны.

Югдӧдчан уджсӧ татшӧминас нывъяс пӧвстын вӧлі пуктӧма со кыдзи: тӧлысьын ӧтчыд вӧчӧны став том йӧзлысь собранньӧ. Кык вежон мысти вӧчӧны беседа либӧ гораа лыддьысьӧм. Татшӧминъясас пуктывлісны сёрни том йӧз оласног йылысь: кысянь да мыйла ӧнӧдз кыссьӧ приданнӧй корӧм, кыдзи зонъяс видзӧдӧны нывъяс вылӧ.

Гожӧмын войпукъясыд бырӧны. Сэки ставыс ывлаынӧсь, узьлӧны сарайясын. Ячейкаяслы гожся уджтӧ нӧшта нин колӧ бура пуктыны. Сэки медъёна колӧ зільны ӧтувтавны нывъясӧс физкультурнӧй кружокъясӧ.

Унджык ячейкаясыс оз тӧдны, кыдзи пуктыны да кодлы сетны нывъяс пӧвстын уджсӧ нуӧдны. Мукӧдлаас мӧвпалӧны: гашкӧ пӧ колӧ лӧсьӧдны торъя комиссияяс да, мед сійӧ комиссияыс, шуам, куим морт, и нуас нывъяскостса уджсӧ. Татшӧм «тройкаяс», дерт, оз ков лӧсьӧдны. Нывъяскостса удж дзоньнас ячейкаяслӧн удж. Быд комсомолеч водзын, быд комсомолка водзын сулалӧ мог: кыскыны комсомолӧ водзмӧстчысь нывъясӧс. Татшӧм уджсӧ нуны колӧ йитчыны волженорганизаторкӧд. Колӧ сылы отсӧг вылӧ индыны ӧти комсомолкаӧс, быдлунся уджсӧ нывъяс пӧвстас нуны. А налы быдлунся уджсӧ нуны колӧ отсавны став комсомолечьясыслы.

Волорганизаторлы отсӧг вылӧ индӧм комсомолкаыслы колӧ бура тӧдны став нывъяссӧ. Видзӧдны на бӧрся, ёна-ӧ да кутшӧм уджъяс вылӧджык найӧ водзмӧстчӧны. Висьтавлыны налы комсомол водзын сулалан уджъяссӧ, корлывлыны комсомол собранньӧяс вылӧ да мукӧд пӧлӧс удж вылӧ.

Колӧ чукӧртны нывъяслысь конференция. Сэні сёрнитны: мый сетӧ сӧвет власьт крестьянкалы, мый сетӧ комсомол, важ да выль оласног йылысь, гӧтрасьӧм, верӧс сайӧ мунӧм войдӧр да ӧні. Колӧ вӧчны сідзи, медым конференция вылын нывъяс та йылысь ёна сёрнитісны.

Лучев.