ТОМ ЙӦЗ ДА ЕНЛЫ ЭСКӦМ*
(«Бурсьылысьяс» йылысь ичӧтика)
Енлы эскӧм паськӧдысьяс (поп-дяк, «бурсьылысьяс» да мукӧд) аддзӧны: том йӧзыд оз тувччавны на бӧрся, том войтыр мисьтӧма видзӧдӧны енлы эскӧм вылад. Том йӧз мунӧны мӧд туйӧд, — югыдлань, выль, бур олӧмлань зільӧны. Велӧдчӧны, югыдлун корсьӧны лыддьысян керкаяс пыр, комсомол пыр. Бура гажӧдчӧны. Сӧмын на пиын эмӧсь на шӧрӧ-выйӧ вошӧмаяс. Абу на став том йӧзыс вермӧмаӧсь бура гӧгӧрвоны енлы эскӧмысь омӧльлунсӧ. Найӧ абу на дзикӧдз кежӧмаӧсь енлы эскан туй вылысь.
Попъяс, «бурсьылысьяс» ёна тӧждысьӧны ас берданыс кыскыны том йӧзӧс. Мед найӧ йитчасны ен веракӧд, мед локтасны вичкоӧ, мед ветласны «бурсьылысьяс» «беседа» вылӧ. Мед эськӧ найӧ оз мунны коммунизмлань, мед кувтӧдзыс эскасны енмӧс.
Мукӧд губерняясын сектантъяс том йӧзлы весиг восьталӧны кружокъяс: сьылан кружокъяс, спектакӧн ворсан кружокъяс, кипом уджӧ велӧдчан кружокъяс. Вӧчлывлӧны наросьнӧ «гажӧдчан» рытъяс да сідзи водзӧ, мед том йӧз локтасны на дінӧ.
Коми обласьтын сектантъяс — «бурсьылысьяс» татшӧмторъяссӧ омӧля на сяммӧны вӧчнысӧ. Найӧ уджсӧ нуӧдӧны мӧд ногӧнджык.
Босьтам кӧть Мыс вӧлӧсьтӧс. Сэні «бурсьылысьясыд» уна. Унджыкӧныс, дерт, нывбабаулов. Том йӧзыд пӧшти оз ветлывлыны, ветлӧны кӧ, унджыкӧныс нывъяс. Дуригмоз том йӧз ветлывлӧны — «беседаяс» вылас «бурсьылысьяс» дінӧ. Том йӧзыд воасны да, дурӧны, сералӧны, да сідз водзӧ. Кор том йӧзыд пырасны, бурсьылысьяс горӧдасны артельӧн, либӧ ӧти морт кияссӧ вомас пуктас да нюжйӧдлӧмӧн кутас трубитны:
— Чужӧмныд сьӧд... Сьӧдасьӧма ставыс. Плешад тіянлы петӧма нин кык сюр. Ентӧ тай вунӧдӧмныд нин. Антикрист дор мунанныд. Энӧ пырӧй гаж улӧ. Ентӧ энӧ вунӧдӧй. Вунӧданныд кӧ, мӧдаръюгыдын сир пӧртйын енмыд пуны кутас.
Тадзи « бурсьылысьяс» повзьӧдлӧны том йӧзӧс. Сэсся бергӧдӧны со кытчӧ:
— Локтӧй миян «беседа» вылӧ. Ен ставсӧ прӧститас...
«Бурсьылысьяс» лыддьысян керкаясӧ, собранньӧяс вылӧ оз волывлыны. Сэні пӧ став сюраыс, став дявӧлыс, антикристӧ пӧ велӧдӧны. Мукӧдӧс сэтчӧ ветлӧмсьыс тшӧтш ӧлӧдӧны. Челядьнысӧ ассьыныс оз лэдзны и — грек пӧ, шуӧны. Школаад бурсьылысьяс челядьнысӧ омӧля жӧ лэдзӧны: грамотнӧй пӧ лоӧ да, ентӧ вунӧдас. Олас пӧ велӧдчытӧгыс.
Енлы эскысь йӧз да «бурсьылысьяс» гажтӧ оз тшӧктыны вӧчны, нӧшта нин вичко дінад. Мед вичко дінын трич ни трач эз вӧв.
Мысын гожӧмнас вичко луг вылас том йӧз вӧлі вӧчӧмаӧсь гаж: ворсӧм, сьылӧм, гудӧкасьӧм. Гажаа сэні кадсӧ вӧлі колльӧны. Волывлӧны вӧлі унаӧн. Сэтшӧм гажыс абу на и, буракӧ, Мысас вӧвлӧма.
Кыдзи видзӧдлісны енлы эскысьяс да «бурсьылысьяс» та вылӧ?
Эз, буракӧ, налы во сьӧлӧм вылас. Локтіс ӧти мужик, босьтіс ассьыс нывсӧ кӧсаӧдыс да ляскӧбтіс-шыбитіс гортладорас, да нӧшта чужйис. Шуис: — мун гортад. Тэ тшӧтш енсӧ сералан! Тані гаж вӧчны оз позь, сыысь зэв ыджыд грек...
Сьылӧмыд том йӧзтӧ ёна гажӧдӧ. Ёна зільӧны велӧдчыны сьывнытӧ. Бать-мамыс («бурсьылысьяс») мыйӧн кыласны сьылӧмтӧ, нӧшта нин выль сьыланкывъястӧ (гожӧмнад), петас войнас батьыс либӧ мамыс да нӧйтігтырйи пыртас ассьыс челядьсӧ ывла вылысь. (Гырысь том йӧзтӧ видӧны, нӧйтнытӧ оз вермыны да).
Ставсӧ урчитны он куж. Сэтшӧм примеръясыд уна эм, ме гижи сӧмын ичӧтика.
Тайӧ ставыс петкӧдлӧ, кыдзи енлы эскысь йӧз, «бурсьылысьяс» вермасьӧны-пессьӧны, мед эськӧ йӧзыд эз вунӧдны енмӧс, мед мунісны вичкоӧ, «бурсьылан беседа» вылӧ.
«Бурсьылысьяс» комсомол йылысь шуӧны:
«Сэні первой антикристъясыс. Война кӧ лоӧ, найӧс медвойдӧр нуасны, да и мӧдаръюгыдын ен ӧшӧдас найӧс би вылӧ, нэмыс сотчыны кутасны, мучитчыны адын» — тадзи повзьӧдлӧны том йӧзӧс, мед оз пырны комсомолӧ ни пионерӧ ни. «Бурсьылысьяс» тадзи зільӧны паныдавны том йӧзӧс югыд туй вылӧ петӧмысь. Быдлаын (гортын и ывла вылын) сёрнияс дырйи найӧс повзьӧдлӧны, мырдӧн тшӧктӧны эскыны енлы, нӧйтӧны, саксьӧны, видчӧны. Том йӧзӧс «бурсьылысьяс» кӧсйӧны пӧртны кывзысьысь йӧзӧ, мед озыр йӧзлы кокниа ас кабыр улас позис эськӧ найӧс босьтны.
Миянлы колӧ вермасьны енлы эскӧмкӧд чорыда, мед том йӧз эз веськавны нинӧм абулы — енлы эскӧм улӧ.
Тайӧ уджыс усьӧ медъёнасӧ партияса да комсомол организация вылӧ. Налы колӧ ёна вермасьны енлы эскӧмкӧд. Тайӧ уджсӧ колӧ лыддьыны быдлунъя уджӧн^Ми журналын регыд лэдзам стаття, кыдзи сиктъясын лӧсьӧдны бурджыка енлы эскӧмкӧд вермасян удж. Редакция./^.
Читса Виттор Иван.
