ИЗА МУ ВЫНСЬӦДАНТОРЪЯС ЁНА СОДТІСНЫ ИДЛЫСЬ УРОЖАЙСӦ

Емдін уездын, Проньдорын Кальӧ Ёгор 1926 воын тулыснас сюйліс картупель улӧ из му вынсьӧданторъяс: суперфосфат да калия сов.

Иза му вынсьӧданторнас куйӧдалӧм муыс вылькодь на, вӧчӧма 15 во сайын. Воддза кӧдзаыс вӧлӧма рудзӧг. Мусинмыс пасьталаыс ӧткодь. Сійӧ мусӧ вӧлі юкӧма кык пельӧ: 40 квадрата сывйӧн. Кыкнан торъяс сюйӧма 13 пудйӧн уль куйӧд, — гектар вылӧ кӧ артавны — 800 пуд. Ӧти торсӧ скӧт куйӧдӧн кындзи вӧлі вынсьӧдӧма 6 килограмм (16 тув) суперфосфатӧн да 2 килограмм да 140 грамм (5⅓ тув) калия солӧн.

Картупельыс суперфосфатнас да калия совнас вынсьӧдӧм паяс быдмис тӧдчымӧн бура. Сӧмын лёк зэра воысла стӧчсӧ арталӧмыс эз ло.

1927 воӧ тулыснас Кальӧ Ёгор кыкнан торъяс бара петкӧдліс 13 пудйӧн уль куйӧд дай кыкнаныс кӧдзис ид: ӧти лунӧ, ӧткодь кӧйдысӧн, ӧтмоза гӧрӧмӧн-агсалӧмӧн.

Мыйӧн идйыс кутіс вынсӧ босьтны мусьыс, иза вынсьӧданъяссӧ сюйӧм паяс идйыс тӧдчӧмӧн бура кутіс быдмыны. Тувсов косыс ньӧти эз ньӧжмӧд быдмӧмсьыс. Мӧд торъяс вося кӧдзаыс вижӧдыс-кельдӧдіс, падмис быдмӧмсьыс.

Первойя торъяс идйыс лои весьтӧн кузьджык мӧд торъяс серти, дай гырысьджык шепта. Сэсся воис кӧкъямыс лунӧн водзджык.

Кальӧ Ёгор вундіс кыкнан торсӧ ӧти кадӧ. Первой торъяс лои 41 кольта, мӧд торъяс 32 кольта.

Первойя му торсьыс воис урожайыс 32 килограмм (2 пуд), мӧд торсьыс — 16 килограмм (1 пуд), идзасыс первойя торсьыс воис 5 килограммӧн унджык.

16 килограмм (пуд) бур ид ӧнія татчӧс донӧн арталӧмӧн сулалӧ ӧти шайт да 80 ур, содтӧд идзасыс (5 килограммыс) сулалӧ 19 ур.

Сідзкӧ, мӧд кӧдзаыслӧн (первой вонас вӧлі картупель) урожайыс содіс 1 шайт да 99 ур дон. А иза му вынсьӧданторсӧ сюйӧма вӧлі 95 ур дон. Проньдорын килограмм суперфосфат сулалӧ 11 ур, калия сов 13 ур да джын килограмм. Пӧльзаыс воис 1 шайт да 4 ур. Гектар вылӧ арталӧмӧн иза му вынсьӧданторйыс асьсӧ вештӧм кындзи на нӧшта мӧд вося урожайнас сетіс 62 шайт да 40 ур пӧльза.

Иза му вынсьӧданторъяс ӧні донтӧммӧны: суперфосфатлӧн доныс джынйӧдзыс лэччис. Сыктывдінкарын сулалӧ 3 ур да джын килограмм (60 ур пуд). Проньдорӧ Сыктывдінкарсянь вайӧмӧн сувтӧ килограммыс 4 ур да джын (70 ур ӧти пуд). Сідзкӧ, му вынсьӧданторъяснад му вынсьӧдӧм нӧшта на ыджыд пӧльза сетас.

Тайӧ видлӧгъяс бӧрас, идйыс бура быдмис да, уна крестьянинӧс ышмӧдіс. Рудзӧг улӧ вынсьӧдны ньӧбисны иза му вынсьӧданторъяссӧ 6 овмӧсӧ тонна джын дорысь унджык (38 пуд). Таво тулыс кежлӧ ид улӧ вынсьӧдны удждысян тӧварищество пыр корисны вайны му вынсьӧданторъяссӧ 3⅓ тонна. (380 пуд).

Суперфосфат да калия сов ас куйӧд сорӧн идтӧ таво ёна бурмӧдісны. Ми чайтам, Коми обласьтын быдлаын татшӧм вынсьӧданторъясыс вермасны сетны ыджыд пӧльза. Тайӧ воӧ колӧ унджыкӧнлы пуктавны видлӧгъяс суперфосфатӧн да калия солӧн, мед лючкиджык тӧдмавны налысь бурсӧ. Бурджыка кутчысьӧмӧн лӧсьӧдны аслыным фосфорит-суперфосфат завод.

Быдпӧлӧс кӧдзаяс улӧ колӧ видлавны ньӧбӧм вынсьӧданторъяссӧ.

Каль Вань.