ТӦЖДЫСЯМ ОВНЫ МИРӦН

Сӧвет правительстволӧн абу некутшӧм дум уськӧдчыны код вылӧ кӧ войнаӧн. Со тай сизим во нин мырсям-пессям му бердын да кыпӧдам ассьыным овмӧснымӧс. Пондылісны эськӧ капиталистъяс терпенньӧысь петкӧдны, быд ногӧн дӧзмӧдны миянӧс; ӧти-мӧдлаын уна пакӧсьт вӧчисны, сӧмын эз тай миян правительствоыд важ сар моз кыпӧд войнатӧ. Миян власьтлы, вӧлӧмкӧ, меддона рабочӧй да крестьяналӧн лолыс.

Квайт во сайын нин Генуяса конференция вылын ми шыӧдчылім капиталистъяс водзын войнаяс дзикӧдз бырӧдӧм йылысь, разоруженньӧ йылысь. Сэки миянлысь шыӧдчӧмсӧ пыдди эз пуктыны. Сы бӧрын капиталистъяс ёнджыка босьтчисны содтавны да лӧсьӧдавны воюйтан кӧлуйсӧ. Тӧдам ӧд, капиталистъясыд олӧны дзик уджалысьяслысь вирсӧ пычкӧмӧн, найӧс нартитӧмӧн. Войнаыс налы колӧ, мед эськӧ грабитны унджык войтырӧс, мырддявны бурджык муяссӧ.

Сюся уджалӧны капиталистъясыд. Колян война дырйыд уна миллион мортӧс виисны, воштісны калекаясӧдз. Став уджалысь йӧзыс вывті нин вӧлі дӧзмӧма войнанад. Абу зэв кокни кыпӧдны ӧні найӧс выль война вылад. Колӧ кыдзкӧ пӧрйӧдлыны йӧзтӧ. Лӧсьӧдісны сэсся Лига Наций. Сэтчӧ пырӧмаӧсь Англия, Франция, Италия да мукӧд посни капиталист государствояс. Юрнуӧдысьясыс сэні, дерт жӧ, медгорш державаясыс — Англия, Франция да Италия. Мукӧдыс курӧгъяс моз пырӧмаӧсь найӧ борд улӧ.

Тайӧ ӧтувтчӧмыс йӧз водзас быттьӧ бур вылӧ лӧсьӧдӧма. Сы пыр пӧ, шуӧны капиталист государствояс, позьӧ кутны став му вылын мир. Веськыда кӧ шуны, Лигасӧ лӧсьӧдӧмаӧсь сӧмын йӧзлысь синъяссӧ пӧртмалӧм вылӧ. Сэні уна сёрнитӧны, больгӧны воюйтан кӧлуй чинтӧм йылысь, армияяс чинтӧм йылысь, мелі кывъясӧн ылӧдлӧны, пӧрйӧдлӧны йӧзсӧ. Видзӧдлан кӧ гӧгӧр, Лига Нацийлӧн шуӧмъясыс вӧлӧма весьшӧрӧ. Франция да Испания пӧдтісны войдӧр во Марокколысь кыпӧдчӧмсӧ, ӧні став капиталист государствоясыс пӧдтӧны китайса революцияӧс. Колонияясын унаысь лэптылісны юрнысӧ сэтчӧсса нартитӧма уджалысь йӧзыс. Бомбаясӧн, аеропланъясӧн, пушкаясӧн да пулеметӧн пӧдтісны налысь бурлун корсьӧмсӧ. Оз тай Лигаыд сувт паныд Англиялы либӧ Франциялы. Кыдз пӧ позьӧ. Сэні ӧд асьныс найӧ уджнас бергӧдлӧны. Мукӧд, посни государствоясыслӧн сюрӧсыс вӧсни. Найӧ асьныс кыйӧдӧны, — оз-ӧ господа пызан вывсьыс на горшӧ, понлы моз, усь кутшӧмкӧ чӧскыдтор.

Ас костаныс капиталист государствоясыд оз жӧ ладмыны. Кыйӧдӧны — оз-ӧ позь мӧда-мӧдныслысь мыйкӧ нетшыштны. Куш кинад, дерт, нинӧм он босьт. Сы вӧсна капиталист государствояс ёнмӧдӧны ассьыныс армияяснысӧ, лӧсьӧдалӧны унджык пушкаяс, карабъяс, аеропланъяс. Лигаыс видзӧдӧ — мед эськӧ кодкӧ вывті эз ёнмы да босьт ас кабыр улас мукӧд вынтӧмджык государствояссӧ. Англия полӧ Америкаысь, Франция видзчысьӧ Англияысь, Италия оз ладмы Франциякӧд. Ставыс мӧда-мӧд вылас кӧинъяс моз видзӧдӧны.

Унаысь нин капиталист государствояс чукӧртчылісны быдсяма конференцияяс вылӧ да сёрнитісны воюйтан кӧлуй чинтӧм йылысь. Сӧмын тӧлкыс сэтысь некутшӧм эз ло. Некод оз кӧсйы медвойдӧр босьтчыны чинтавны воюйтан кӧлуйсӧ. Ӧні Лига Наций бара лӧсьӧдіс та йылысь комиссия. Со мӧдысь нин комиссияыс чукӧртчис Женева карӧ (Швейцарияын). Бара кутасны помтӧг больгыны — кодлысь да мыйта чинтыштны воюйтан кӧлуйсӧ.

Корисны тшӧтш кыввидзны миянлысь правительствоӧс. Ми эськӧ Лигаас абу пырӧмаӧсь да, сэтшӧм местаад ог ӧткажитчӧ кывтӧ висьтавны. Мунісны миян Женеваад бур ёртъяс, Сӧвет делегацияас юралысь пыддиыс Литвинов ёрт. Ми сэні мӧд ногӧн кутім сёрнитны. Медвойдӧрсӧ миян делегатъяс висьталісны Сӧвет правительстволысь мир нога олӧмсӧ, сэсся веськыда шуисны: ті ног пӧ воюйтан кӧлуйястӧ чинталӧмӧн нинӧм оз артмы. Тадзинад пӧ войнатӧ помавны оз позь. Миян ногӧн кӧ, шуис сӧвет делегация, колӧ помӧдз разоружитчыны, лэдзны гортъясас став салдатсӧ, сотны да жугӧдавны став война нуӧдан кӧлуйсӧ. Сӧвет правительство аслас делегатъяскӧд ыстіс сэтшӧм план — кыдзи да ӧдйӧ-ӧ нуӧдны разоружитчӧмсӧ.

Тайӧ план сертиыс ми тшӧктам став государствоясыслы (асьным, дерт, тшӧтш) нёль воӧн быдлаын лэдзавны гортӧ став салдатсӧ, сійӧ каднас жӧ жугӧдны (бырӧдны) став воюйтан кӧлуйсӧ (пушкаяс, карабъяс да мукӧдтор). Первойя вонас ми тшӧктам чинтыны быдлаын джын армиясӧ, локтан вояснас — ӧстаткисӧ лэдзны.

Татшӧм гырысь уджсӧ, дерт, оз вермыны нуӧдны асьныс капиталистъясыс. Ми тшӧктам быд государствоӧ тайӧ (разоруженньӧ) уджсӧ нуӧдны лӧсьӧдны комиссияяс, мед эськӧ сэтчӧ тшӧтш пырасны рабочӧйяс, крестьяна да салдатъяс.

Газетъясысь ми лыддим нин — кыдзи капиталистъяс водзсасисны миянлы. Лигаын налӧн представительясыс шуисны: сӧветскӧй делегациялӧн пӧ тайӧ шуӧмъясыс некытчӧ оз путьмы. Эз на пӧ во кадыс помӧдз разоружитчыны, жугӧдавны воюйтан кӧлуй. Ӧні пӧ ми ог на мӧвпалӧ помӧдз эновтчыны ӧружйӧысь. Сӧмын пӧ чинталам — кодъяслӧн вывті уна лӧсьӧдӧма ӧружйӧсӧ. Тіян пӧ асланыд лӧсьӧдӧма ыджыд армия. Найӧ полӧны, мед эськӧ оз ло асланыс революция да мед ӧружйӧтӧм понда оз путкыльтны рабочӧйясыс найӧс (капиталистъяссӧ).

Ми тӧдам: капиталистъяс оз лысьтны эновтчыны ӧружйӧысь. Сытӧг налы воас пом. Пушкаясӧн, пулеметъясӧн найӧ кутӧны ассьыныс озырлунсӧ. Налысь кӧ он мырдӧн, вынӧн мырддьы да шедӧд чорыд киӧн олан вужсӧ, некор оз сетчыны.

Ставмувывса рабочӧй да крестьяна бара на аддзасны: сӧмын пӧ рочмувывса уджалысь йӧз тӧждысьӧны миян вӧсна. Налӧн сьӧлӧмыс сувтасны миян дор. Найӧ водзӧ кежлӧ кутасны радейтны миянӧс, отсавны миянлы кыпӧдны ставмувывса революция.

Минин.