ЙӦКТІГТЫРЙИ ТУВЧЧӦМӦЙ
Сійӧ котӧртіс ытшкытӧм видз вывті. А катшасинмыс! Коскӧдзыс гырысь синъяса красавица-дзоридзьяс! Найӧ быд боксянь небыдика ньӧръялісны пидзӧсъяссӧ, мышкусӧ да вашкӧдісны-вӧйписны ас костаныс:
— Коді тайӧ? Тайӧ-ӧ... тайӧ-ӧ...
— Тайӧ Наташа. Ша-ша-а... — Помнитанныд, волывліс миян дорӧ
— А-а, помнитам... Ам-ам-ам...
— А талун со сійӧ зонмыс, коді водз асывсянь нин таргис аслас ытшкан машинаӧн шор мӧдарас, видз вылын, окыштіс нылӧс да шуис: «Тэ медмичаыс свет вылас!»
— Сідзи и шуис? Абу ӧмӧй ми, дзоридзьяс, медся мичаясыс?
Кузь кока красавица-дзоридзьяс ӧні судзӧдчисны нин нывлы сьыліӧдзыс, чужӧмӧдзыс — видзӧдлам пӧ, збыль-ӧ миянысь на мича?
Сэки котӧртысь ныв друг качис сынӧдас да пондіс шлывгыны-лэбны, быттьӧ лэбач. Катшасинма видз ставнас шувгыны кутіс:
— Ш-ш-уда-а!
— Да, да, ме шуда! Шу-да-а! — горзіс Наташа вылісяньыс да лэбис-лэбис. Колӧкӧ, и шонді дорӧдзыс тадз кыпӧдчис да аддзис друг, кыдзи катшасин пӧвстті котӧртіс сылӧн мусукыс, чуксаліс Наташаӧс.
Борда ныв веськӧдчис бӧр увлань да небыдика планируйтӧмӧн суніс катшасин пӧвстӧ. Ловсӧ кутӧмӧн пондіс виччысьны радейтанасӧ. Мед сійӧ нӧшта на окыштас да вашкӧдас мелі кывъяссӧ. Но мый тайӧ? Абу некӧн нин некутшӧм катшасин, куйлӧ гортас мустӧм диван вылын. А орччӧн сыкӧд верӧсыс, Аркадий Львович, мича чужӧмыс сылӧн вежыньтчӧма скӧрысла. И горзӧ лёкгоршӧн:
— Кок пӧла дрянь! Калека! Весась татысь! — сійӧ шенасис кулакнас, кӧсйис Наташалы вартыштны. Со нин вожасис сы вылӧ, пӧдтӧ. Пессьӧ, пессьӧ Наташа. И выныштчис ӧд! Кыдз тай чужйис верӧсыслы самӧй пукаланінас. Ойӧстіс Аркаша, гатш уси, лездіс.
— Аркаша! Аркаша! Ой, вии! Верӧсӧс вии! — повзис Наташа да бӧрддзис горӧн...
«Кок пӧла артистка... Чужъясьӧ-ӧ!»
Тайӧ кывъяссӧ Наташа кыліс нин вемӧснас. Паляліс дзикӧдз, восьтіс синсӧ. Крӧвать дорас сулаліс Наташа жырйын олысь ёртыс, Мира Владимировна, да сьӧд синнас дзоргис Наташа вылӧ, быттьӧ кӧсйис гипнотизируйтны либӧ сотыштны. Тайӧ видзӧдлассьыс Наташалы эз ло лӧсьыд, но век жӧ. Мый вӧт вӧлӧма эсійӧ сёрнитысь катшасинъясыс и верӧс виӧмыс, став морӧс тырнас упнитіс-ышловзис да нюмдіс:
— Фу, вӧтаси кыдзи! Лэбалі ме, лэбалі, Мира Владимировна! И верӧсӧс вии... — Наташалы окота лои серавны и висьтавны вӧтсӧ. Но Мира Владимировнаыс мӧдысь сотыштіс синнас, скӧра ярскӧбтіс:
— Сэсся менӧ колӧ чужъявны?
— Тэ-нӧ-ӧ? — сьӧлӧмсяньыс шензьыштіс Наташа да весиг шыбитіс вывсьыс эшкынсӧ, ырс пуксис вольпась вылас. — Вемӧсӧдз ли мый чужъяси? Да тайӧ жӧ бур! Мирочка Владимировна! Тэ он помнит, код кокнас чужйи? Висьысь кокӧн, гашкӧ да? Колӧкӧ, ваннаясыд збыль отсалӧны? Шуӧны тай: бур пӧ тані ваыс.
Наташа быдтор вылӧ эскысь нывка кодь на. Веськӧдіс юалана синсӧ комнатаса ёртыс вылӧ, быттьӧ кевмис, мед Мира Владимировнаыс шуас: «Да, буракӧ, сійӧ кокнад и чужйин». Но мӧдыс бур кыв пыдди чирӧстіс:
— Ме тӧда, код кокнад чужйин! Чужйин, да лысьтан на нӧшта серавны ме вылын!
— Серавны? — Наташа невӧляысь жмитчыштіс стен бердас, сылы кажитчис, мый Мира Владимировнаыс ӧні дась уськӧдчыны сы вылӧ да чашйыны посни торпыриг вылӧ. «Мыйысь? Кытысь сійӧ босьтіс, мый серала ме сы вылын? Мый лои Мира Владимировнаыскӧд, кутшӧм лӧдз курччис?» — шемӧсмӧмӧн думайтіс Наташа да эз лысьт весиг вӧрзьыны.
А Мира Владимировна муніс рӧмпӧштан водзӧ да скӧрысь кутіс чашйыны-шыльӧдны кузь сьӧд юрсисӧ. Сійӧ эз нин вӧв гортса халата, оборкиа мича платтьӧа нин, да нӧшта пельпом вылас плавгӧма кузь сыръя сьӧд шальсӧ. Кияснас ӧдйӧ чашйысьӧмсьыс шальлӧн кузь сыръясыс тешкодя лэбалісны сынӧдас, та вӧсна налӧн кӧзяйкаыс муніс бордъяснас шенасьысь кырныш вылӧ, коді дзик пыр кравкнитас да утьыштас восьса ӧшинь пырыс. Но Мира Владимировна эз тэрмась ӧшинь пыр утьыштны. Лёзь юрсисӧ шыльӧдӧм бӧрын чужйис коксьыс тапочкисӧ да пондіс омӧлик висян кокас сюйны туплисӧ. Мыйлакӧ некыдз эз вермы кӧмасьнысӧ, кокъясыс дрӧжжитісны да крестасьлісны, люг-легмунлі шаль улас косіник пельпомыс. Медбӧрын сійӧ кӧмасис жӧ да висян кокъяснас тивыль-тивыль муніс ӧдзӧсланьыс. Петтӧдзыс сувтовкерліс да сӧдзӧдыштіс:
— Ме бур вылӧ тэнӧ катны кӧсйи, мися, ужнайтам да концерт видзӧдны кутам... А тэ!.. Чужйин!.. Меысь бурӧн асьтӧ лыддян. Ачыд кок пӧла жӧ. Кок пӧла артистка! Энлы, ас вылад кутасны серавны. Эн надейтчы: ваыд оз отсав!
Койыштіс став пежсӧ и петіс.
Наташа эз вермы гӧгӧрвоны, кытысь та мында лёклуныс тайӧ ичӧтик, омӧлик, пӧшти калека нывбабаыслӧн? Мый сылы лёксӧ вӧчис Наташа? Медым тадзикӧн дойдны, бытшкыны самӧй ловъя дояс?
Овлӧны, буракӧ, мортыдлӧн сэтшӧм здукъяс, кор вошлӧ лёк кывсӧ потшысь ӧградаыс. И сэки лёкыс вӧчӧ, мый кӧсйӧ. Мыйла нӧ Наташалы колӧ пыдди пуктыны скӧрмӧм суседкаыслысь кывъяссӧ? Позис ӧд и чорыдджык воча кыв сетны, либӧ нин шутка улӧ кӧть лэдзны. Ӧд быд пӧрйӧ на аддзывліс сійӧс лӧньӧдан кывъяс. А ӧні мыйлакӧ синваыс сӧмын лювгыны кутіс. И быд синва тусь быттьӧкӧ виис, вӧтліс вын-эбӧссӧ ки-коксьыс.
Мира Владимировна мунігас восьсӧн и кольӧма ӧдзӧссӧ да восьса ӧшинь-ӧдзӧсті шуньгысь тӧлыс ӧтарӧ летіс ӧшинь занавесъяссӧ. Регыд и, кылӧ, уськӧдіс мыйкӧ. Дуки дук ӧвтыштіс: усьӧма ӧшинь дорас сулалысь трюмӧ вылысь одеколон доз да пазьгысьӧма. Сійӧ Мира Владимировналӧн. Висян кокъяссӧ мавтліс век одеколоннас.
Чеччыны эськӧ да пӧдлыштны кӧть ӧдзӧссӧ, но кывзысяс ӧмӧй джынвыйӧ кулӧм телӧыс? Да и мыйла чеччыныс? Мед ыргас! Мед ставнас менӧ прӧсквӧзитас! Мед, висьма кӧ, да кула! Мыйла меным, калекаыслы, овнысӧ? Медым Мира Владимировна кодьӧн жӧ лоны, лӧгӧн да лёкӧн? Ог кӧсйы! Прав Мира Владимировна: и ме вылын кутасны серавны, жалитны. Кок пӧла артистка пӧ. Гашкӧ, со этайӧ восьса ӧшинь пырыс увлань юрӧн сунны? Мед сьылідзирйӧй чегас! Вот сӧмын кыдзи чеччан, ӧшинь дорас воан? Выныштчывны кӧ?
Тайӧ мисьтӧм мӧвпсьыс сылӧн дзик пыр косьмис синваыс дай быттьӧкӧ киясас чужис вын. Мыджсьыштіс стен бердас дай йӧткыштчис водзӧ. Судзӧдны сӧмын кӧстыльяссӧ. Но выныштчӧмыс, тыдалӧ, ёнджыка лоис. Тур-тар усины джоджас кӧстыльясыс, а на бӧрся и ачыс Наташа тювис тшӧтш увлань юрӧн. Ылькнитісны быттьӧкӧ сы вылӧ ведра тыр кӧдзыд ва, коді пальӧдіс не сӧмын лездылӧм телӧсӧ, но и йӧй руӧн шымыртӧм вежӧрсӧ.
Орчча жырсьыс кодкӧ, кылӧ, петіс коридорас. Наташалӧн восьса ӧдзӧс дорті прӧйдитіг упнитіс, но пӧ и душитчӧмаӧсь. Но, тыдалӧ, аддзис джоджас пласьтвидзысь Наташаӧс, сувтовкерис ӧдзӧс водзас:
— Ой-ой, жальӧ, жальӧ, усин ӧмӧй? Нӧрӧвитлы, мадаӧ, отсышта... Ставныс нин ужнайтны петісны... Концерттӧ петкӧдлысьясыс воӧмаӧсь нин. Княжпогостысь пӧ тай сьылысь-йӧктысьяс...
Тайӧ вӧлі голя улас кӧрталӧм ситеч чышъяна олӧма ань, мамыслӧн кодь небыдик гӧлӧса да мелі. Сёрни сертиыс кӧ, кыськӧ Изьва вожысь.
Сійӧ гӧлӧс шыысь, «жальӧ, жальӧ» горӧдӧмсьыс, Наташалы лои и лӧсьыд, и яндзим, мый со дзик ӧні на сійӧ кӧсйис вӧчны йӧй удж, шыбитчыны ӧшиньӧдыс. Этатшӧм мелі гӧлӧса нывбаба син водзас! Княжпогостсянь воысь сьылысь-йӧктысьяс водзас! «Сьӧвзьыны, сьӧвзьыны кимльӧскивыв! И мед некор татшӧм мисьтӧм мӧвпыс оз волы сэсся юрас! Овны, кӧть мед кок пӧлӧн! Мамӧ ловъя на да, медым мамуклы сэтшӧм ыджыд шог вӧчны? Ог и ог!»
Мам йывсьыс мӧвпыс вайӧдіс сійӧс бӧр тыр-бур вежӧрӧдз да мелі гӧлӧса тьӧтӧлы аддзис лӧсялана воча кыв:
— Аттьӧ, аттьӧ, энӧ тӧждысьӧй. Чечча ачым. Ме ӧд частӧ тадзитӧ нюжгысьла. Бурда дай ог кут.
— Бурдан, мада нылӧ, — сьӧлӧм сетіс тьӧтыд да отсыштіс Наташалы сувтны кок йылас.
«Дерт жӧ, бурда, — мелі анькӧд торйӧдчӧм бӧрын думайтіс Наташа. — Сӧрӧ Мира Владимировнаыс. Ваннаясыс тшук отсаласны! Ӧд вӧтӧн чужъяси нин и, буракӧ, сійӧ кокнас. Колӧ ӧмӧй пыдди пуктыны кутшӧмкӧ лёк сиысьлысь кывъяссӧ? Эмӧсь ӧд йӧз, кодъяс некор и некодлы бурсӧ оз кевмыны. Сэтшӧмъясыслӧн пыр дом поводыс зэлалӧма, быдторйӧн недӧвӧльнӧйӧсь». Карын олігас Наташаяслӧн суседъясыс частӧ шулісны «карлик-горбунӧн» первой судтаас олысь дедӧӧс. Кӧть немся и эз гӧрба вӧв. Прӧста ичӧт тушаа, косӧд. Сылы некод эз кужлы ни ӧшинь увті прӧйдитны, ни кильчӧ ӧдзӧсӧд петны. Пыр и чирӧм гӧлӧсыс сылӧн пондас кывны. Тӧвнас форточкасӧ весиг восьтас да сэсянь чирзӧ. Мира Владимировна, гашкӧ, сэтшӧм гӧрба рӧдсьыс жӧ да. Ӧкмыс лун тай олӧны ӧтлаын тайӧ жыръяс, да лун на эз кольлы, медым кодкӧ вылӧ эз норасьлы-а. Первой луннас дыр броткис, медся лёк жырсӧ пӧ миянлы, кык калекаыдлы, сетісны.
— Мыйла медся лёк? — лӧньӧдны зілис сійӧс Наташа. — Аддзан жӧ, став стрӧйбаясыс нин курортыслӧн важмӧмаӧсь. Миянлы тэкӧд везитіс на: кыкӧн сӧмын ӧти жыръяс олам. Мукӧдлаас со нёльӧн да витӧн.
— Везитіс тай, везитіс... — гез моз дыр на гартчис-ботшкӧдчис суседкаыс. — Кызь во стрӧитӧны курорт да оз вермыны. Ми вок вӧсна кодкӧ кутас тӧждысьны, начальствоыс Балатон ты дорын да Болгарияын красуйтчӧны-а. Ми воклысь сьӧмтӧ кульны позьӧ и тані, сісь курортас.
Пажнайтны петігкежлӧ быттьӧкӧнӧсь и лӧньыштліс. Но пажын бӧрын шойччыштны водігӧн бара ӧзйис чусалысь шомыс. Менам пӧ тай нӧ эшкынӧй вӧсниджык тэлӧн дорысь, Наташа. Дай мисьтӧмджык серыс. Первой луннад прӧстимӧ на, пока выль оланінас велалӧ, да и арлыднас абу нин дзик том. Но броткӧмысь эз лӧнь Мира Владимировна ни мӧд лунас, ни коймӧдас. То столӧвӧйысь локтӧм бӧрын норасьыштас: официанткаыс пӧ мустӧмтӧ менӧ, пыр медбӧрас сёянсӧ вайӧ, кӧдзалӧма, медчӧскыдтӧмсӧ. Норасьліс и врач дорӧ пыралӧм бӧрын: этша процедура пропишитӧ. А лечебнӧй ваннаысь петӧм бӧрын: ванщицаыс васӧ кӧдзыда вӧчӧ либӧ нарошнӧ сылы биа пӧсьӧс.
Норасьӧмысь кындзи, мӧд сёрни быттьӧ сылӧн абу. Наташаӧс тайӧ дӧзмӧдны нин кутіс. Но он ӧд зыкӧ пыр. Та вӧсна Наташа то узьӧм улӧ сетчыліс, то книга паськӧдліс. А кодкӧ рытӧ, Наташа вольпасяс нин вӧлі, Мира Владимировна, кыдзи и быд рыт, кокъяссӧ пондіс ниравны одеколоннас. Да кыдзи и пыр, ӧти сёрни заводитіс:
— Врач дорад пыралі талун. Чайтан, сетіс массажтӧ? Ой-ой! Налы кӧ мыйкӧ киас сюйыштан, ньылыдаыд сёрнитасны-а.
Наташа клеснитіс вывсьыс шебрассӧ:
— Кыдзи кывйыд бергӧдчис тадзсӧ шуны, Мира Владимировна? Сэтшӧм прамӧй врачыс. Дугды нинӧм абусӧ лӧсьӧдлыны!
Мӧдыс мисьтӧма шыньмуніс:
— А-а, доръян? Лӧсьыд зонмыс, позьӧ любитчыны. Да ӧд гӧтыра нин пӧди сійӧ. Коді эськӧ тӧдас да... Ӧні ӧд ставыс ловъя дӧвечьяс кодь мича аньяс дорад.
Мира Владимировнаыс чӧвтлӧ Наташа вылӧ сэтшӧм синвидзӧдлас, мыйысь Наташалӧн серамыс петіс, и вирыс пузис. Медым пузьӧм вирсӧ лӧньӧдны да серамсӧ сӧмын кольны, нюммыштчис Наташа кияссӧ паськыда шелгӧдӧмӧн, серӧктіс гораа:
— Нинӧм нин ог шу, кывйысь кывйӧ венӧ ещӧ воам вой кежлас. Вай бурджык сьылыштам:
Дывлюсь я на нэбо, тай думку гадаю,
Чому я не сокив, чого не летаю...
Мира Владимировна дугдӧ зыравны коксӧ, лӧньӧма, зумыштчӧма, кывзӧ сьылӧмсӧ. Медбӧрын кайтыштӧ:
— А лӧсьыда сьылан!
— Кыдзи нӧ, вит воысь дыр сьылі-йӧкті ансамбльын да, — юӧртӧ Наташа.
Ёртыс вашмунӧ да кузя нюжӧдӧ:
— Да-а! Артистка! Тӧдчӧ...
Мыйӧн тӧдчӧ — эз висьтав, но ас йывсьыс юӧртіс ошйысьӧмӧнмоз:
— А ме — деньга дорын. Кассиршаала банкын. Нинӧм завидьтанаыс абу менам профессияын, не кӧ лыддьыны: уна деньга мунӧ менам ки пыр. Да ӧд казённӧй сійӧ, абу менам. А тӧдан: меным ньӧти абу завидь... Сы мында мукӧдыс ваяс! Жулик, тӧдӧмысь, жулик...
Наташалы мустӧм Мира Владимировнаыслӧн сёрниыс. Медым збыльысь не лэптыны вен, сійӧ водӧ лӧсьыдджыка да заводитӧ нискыны. Мира Владимировна гӧгӧрвоӧ, мый сійӧс оз кывзыны, ланьтӧ жӧ.
Тадзи кымын и коллявлісны найӧ кадсӧ, кор ӧтувтчылісны жыръяс. Ыджыд сьӧлӧм сёрни некор эз чужлы на костын, а быдлунсясӧ сідз-тадз намӧдчывлісны. Талунӧдз мирнӧя, лӧня. А талун со и дзугсис на костын лӧнь олӧмыс. И мыйӧн узигас Наташаыс вермис дӧзмӧдны Мира Владимировнаӧс? Чужйин пӧ тай, шуӧ. Но бур ногӧн кӧ, позьӧ ӧмӧй тадзи дӧзмынысӧ? Ёна нин, кӧнкӧ, дойдіс сійӧс Наташа. Сӧрӧ, дерт. Помкаыс мӧдлаын. Наташалӧн гажа гӧлӧсыс, гашкӧ, муссӧ курзьӧдіс. Ачыс Мира Владимировна пыр норасигад да кодӧскӧ пинялігад ӧдвакӧ кыпыд гӧлӧснас сёрнитлӧ-а. Наташа сразу жӧ и серамсорӧн шыасьӧ. А мый нӧ, оз позь? Ёна тай! Мира Владимировна, колӧкӧ, кӧсйӧ, мед и Наташа сы кодь жӧ лӧг да лёк лоас. Мед воштас надеясӧ бурдӧм вылӧ. Оз на, мед оз виччысь! Ни ӧти кыв сылысь Наташа пыдди оз пукты! Вот! И оз кольччы татчӧ крӧвать вылас бӧрдны. Быть концерт вылас петас, мичаа пасьтасяс да. «Ляпкыд ув вылӧ кӧ пуксян сэтшӧмъясыдлы — тойыштасны и таляласны», — тадзи мамыс век вӧлі шуӧ, кор ас костаныс грездса бабаяс вензьыштасны ли мый ли...
Ывлаӧ петіс, кузя ышловзис, быттьӧ лэчкысь мыніс либӧ лов пӧдтӧмысь. Шондіыс вӧртаслань нин петӧ, но югъялӧ яра на. Курорт корпусъяс дорын лӧнь, сӧмын столӧвӧйсянь кылыштӧ нума-нама шум. Ужнайтӧны курортникъяс.
Ужнайтны Наташа эз кӧсйы. Пырас кӧть, вомас нинӧм жӧ оз сюй. Да и Мира Владимировнасӧ ӧні мед синмыс оз аддзы. Ӧти пызан сайын ӧд пукалӧны, пырас кӧ столӧвӧяд, быть паныдасяс. А тайӧс буретш и оз кӧсйы Наташа.
Кильчӧ помас неуна сулыштӧм бӧрын сійӧ веськӧдчис санаторий керка мыш вылас джуджыд берег йылӧ. Сэні позяс пукалыштны, шлывгысь юнас нимкодясьны, юсайса лӧзӧдысь вӧрыс баййӧдыштас доймылӧм сьӧлӧмсӧ и. Гортас, Сыктывкарас олігӧн, медся любӧ местаыс Наташалы вӧвлі Сыктыв берег. Сысянь тыдалӧ эстчаньӧ зэв ылӧ и юыслӧн лӧз лентаыс, и вӧрыслӧн помасьлытӧм отыс. Пыді мӧвпъяс чужӧны сэні, лӧз лента кодьыс жӧ дзугӧсь, чукыля-мукыляӧсь, но и мичаӧсь да югыдӧсь, сьӧд вӧр кодьыс нӧдкыв сямаӧсь.
И тані, Серегов курортын, медся радейтана местаыс — вадор кыр йылыс жӧ. Татчӧ тай и вайӧдісны сійӧс кӧстыльясыс. Талун ужын бӧрын татчӧ некод оз лок, позяс пукалыштны, ас кежас мӧвпалыштны.
Неважӧн на личкысь сьӧкыд нопйыс сійӧс пыр и личӧдіс, кыдз сӧмын пуксис кыр йылас сук турун пытшкас. Здук кежлӧ Наташалы весиг кажитчис, мый оз пукав сійӧ, а ӧнтая вӧтас моз лэбалӧ. Лэбзьӧ этайӧ лӧнь ю весьттіыс эстчаньӧ вӧрланьыс. Но мыйӧн тӧд вылас уськӧдіс вӧтсӧ, бордъясыс ляскисны му бердас да дзик пыр и гогнитіс юрас мӧвп: ме пӧ вед ассьым воддза олӧмӧс выль пӧв вӧтнас олі!
Лэбалӧм кодь и вӧлі Наташалӧн олӧмыс, кор сійӧ карын культпросвет училищеас велӧдчис. Кор каникул дырйи воліс гортас да любитчис Бутырев Стёпа вылас.
Стёпаыс муртса армияысь воис, выль ытшкан машина вылӧ пуксис. Наташа тшӧтш ветліс мамыскӧд да нывъёртъясыскӧд видз вылӧ куртны, мед кӧть син пырыс нуӧдны муса зонсӧ. Кор Стёпаыс шуис Наташалы, тэ пӧ медся мича нылыс свет вылас, нылыд и збыль бордъяммис. Аддзывлан тай мукӧддырйи борда кодзувъясӧс. Радейтчӧмсьыс жӧ пӧ налӧн чужӧны бордъясыс.
— Ната, тэ миян сельскӧй клубӧ вӧзйысь уджавнытӧ училище помалӧм бӧрад, — корліс Степаныс.
— Дерт жӧ! Кытчӧ нӧ? — эскӧдліс Наташа мусуксӧ, эз тӧд сэки, мый сійӧ дзик на йӧй нывка, кодӧс позьӧ ӧти чунь легнитӧмӧн ылӧдны ыджыд шудсьыс, радейтӧмсьыс. Да и код тӧдас, кӧні ыджыд шудыс да радейтӧмыс? Сиктас мамыскӧд да Степаныскӧд, али карын паськыд сцена вылын, помасьлытӧм гастрольяс вылын, кор тэнсьыд быд кок вӧрзьӧм донъялӧ уна-уна син и торъя нин ышӧдысь нимкодясьысь синъясыс Аркадий Львовичлӧн, худруклӧн.
— Натали, да лоны тэныд примаӧн! Тадзисӧ ме шуа, ыджыд специалист, — эз ӧтчыд вашкӧдлы сылӧн небыд гӧлӧсыс Наташалы пеляс. Худруклӧн пӧсь синвидзӧдласысь, мича гӧлӧс шысьыс Наташа кутіс вунӧдны сиктса зонмӧс. И вунӧдіс дзикӧдз, кор шуис «да» Аркашаыслы. Быдса квайт во Наташа олӧ мича вӧтын моз Аркадий Львовичкӧд.
И со... Неминуча. Гастролируйтісны теплоход вылын Печора кузя. Кыдзкӧ ӧтчыд пыжысь чеччигӧн сконъясис Наташа дай эз вермы кок йылас сувтны. Берегдор гальки изъяс пӧвстас и куйлан коли. Уси пӧ мӧс моз, — сераліс сэки. А кватитчис, да синваыс петіс. Мый и лои кокыскӧд? То ли сӧныс нюжаліс, то ли лыыс чеги, то ли шегйыс музгыльтчис? Код тӧдас. Врачьяс тай шуисны: лыыс пӧ дзонь, нинӧм страшнӧйторйыс абу. Но кымын дыр лечитӧ, сымын лёк кокыс. Ковмис водны больничаӧ. Но сэні куйлыны — бурджык нин гортйӧ водны. Петіс больничасьыс. Аркашаыс первойсӧ ёна лелькуйтіс Наталисӧ, мелуйтіс, збодермӧдліс. Но сэсся кӧдзавны кутіс. Пыр сёрӧнджык и сёрӧнджык воӧ концертъяс вылысь, частӧджык ветліс гастрольяс вылӧ. И Наташа гӧгӧрвоис: мустӧммис верӧсыслы. Оз весьшӧрӧ шуны: верӧсыдлы дзоньвидза гӧтыр любӧ.
Наташа некор оз вунӧд сійӧ лунсӧ, кор нинӧм абусьыс Аркадийыс пузис да тойыштіс дінсьыс: весась пӧ, калека, кок пӧла дура!
Наташа дыр бӧрдіс, кытчӧ воштысьны, эз тӧд. Таысь сійӧ нӧшта на бледмис, мисьтӧммис, дыш лои ас бӧрсяыс видзӧдны. Кодлы? Мыйла? Аркадийыслы всё равно нин калека сӧмын. Думыштіс: «Муна сиктӧ мам дорӧ, сійӧ оз ӧткажитчы рӧднӧй дитясьыс».
— Ой, притча тайӧ притча, — лӧвтіс да кайтіс мамыс нылыслысь висян коксӧ малалігтыр. А мый сійӧ притчаыс да кыдзи сыкӧд тышкасьны, некод эз тӧд: ни мамыс, ни ачыс, ни врачьяс. Наташалы шогысла кӧть петляӧ юрсӧ сюй. А сэн нӧшта Степаныс. Медся сьӧкыд вӧлі паныдасьлыны Стёпа синъясыскӧд. Совхозас том юралысь, Степаныс, бара и кыдзкӧ да Наташа дорын лоас. Чолӧмасяс збодериника да шуыштас:
— Но мый, Наташа? Кыдз делӧясыд?
— Со тай, — воча кыв сетӧ Наташа да индӧ кӧстыльяс вылас. Ачыс и синсӧ Стёпа вылас лэптыны эз лысьт — яндысьӧ. Енлы ни чӧртлы быттьӧкӧ Наташа эз эскыв, но Стёпаыскӧд паныдасигӧн пыр и думыштліс: мыжгис сійӧс Енмыс, этайӧ лабутнӧй зонсӧ ылӧдлӧмысь.
— Кӧстыльясыд сійӧ нинӧм, Наташа. Бурдан дай шыбитан, — шуліс Степаныс. И синъясыс сылӧн шонавлісны, быттьӧ лӧз йи торъяс сывлісны да пемдаммылісны.
«Век мӧй радейтӧ? Али немӧстӧмсӧ тадз петкӧдлӧ?» — повзьӧмӧн думайтліс Наташа да кыдз позьӧ ӧдйӧджык зільліс торйӧдчыны тӧждысьысь директоркӧд.
— Извенит, Степан Матвеевич, ме тэрмася, Сӧлӧ баб кӧсйис сетны притча турун. Тивыльтла, а то мунас куртны дай рытӧдзыс босьттӧм лоӧ. Либӧ шуас: «Мамӧ, пӧди, локтіс нин, виччысьӧ менӧ».
— Но да, кӧнешнӧ, Наташа. Мун, — быд пӧрйӧ кывньылыд сетчыліс Степаныс. Наташалы лоліс нӧшта на яндзим, но тӧдіс ӧд: тадзи колӧ. Степаныс гӧтыра, и ичӧт кага налӧн эм. Мед олӧны, мыйла нӧшта и найӧс вӧрӧдны?
А Степаныс быттьӧ нарошнӧ сійӧс корсьӧ, бара и паныдасяс.
Ӧтчыд Наташа эз вермы кутчысьныс да бӧрддзис:
— Тэ, Стёпа, верман кӧ, прӧстит менӧ.
Мӧдыс повзис:
— Мыйысь? Тэ мый, Наташа? Эн ӧд венчайтчӧм бӧрын пышйы ме дорысь. Дерт, сьӧкыд мем вӧлі...
Тадзсӧ шуӧм бӧрын дыр чӧв оліс, быттьӧ ньылаліс гуся синва, а сэсся лабутнӧя содтіс:
— Тӧдан мый, Наташа, вай огӧ кутӧй воддзасӧ гаравны. Мый вӧвны — вӧлі, мый лоны — лоис. Судьба миянӧс торйӧдіс — эз тэнад кокнилуныд. Тэнад судьбаыд карын, а менам — тані, сиктын...
Степаныс бара дыр кежлӧ чӧв усьлі, а сэсся вашкӧмӧнмоз и водзӧ нуӧдіс сёрнисӧ:
— Ме вед нарошнӧ тэ ради сельхозтехникумас лэччи Выльгортӧ велӧдчыны. Но аддзылі ӧтчыд, кыдзи тэ тірибобӧ моз лэбалан сцена вылас, гӧгӧрвои: абу меным тэнӧ лӧсьӧдлӧмаӧсь. Ёна ыджыдторджык вылӧ. Йӧзсӧ гажӧдны. Тэд оз позь эновтчыны аслад судьбаысь, тэ бӧр должен лоны сцена вылын. Вот ӧтлаын вай и думыштлам, кыдзи лечитны коктӧ. Путёвка позьӧ судзӧдны Сереговоӧ. Миян накӧд договор эм: ми налы яй, картупель, найӧ — совхозыслы путёвкаяс. А, Наташа? Думыштлы, бур пӧ сэні ваыс, шуӧны...
Курортӧ путёвкаӧн воліс и Аркадий Львовичыс карсянь. Сійӧ корис прӧща, норасис, эльтӧны пӧ Наташалӧн пӧдругаясыс. Оз кӧ лок бӧр Наташа, то Аркадийлы ковмас дзикӧдз вежны уджсӧ либӧ мунны мӧд карӧ.
— Мун, — воча шуис Наташа Аркадийыслӧн кевмӧм вылӧ.
— Натали! Чорыд сьӧлӧма ань! Прӧстит!
— Енмыс прӧститас тэнӧ, а менам нинӧм оз вежсьы.
Эз босьт Аркадий Львовичыслысь Ялтаӧ путёвкасӧ. А Сереговоӧ Степаныслысь босьтіс. И со, регыд кык вежон Наташа тані, Сереговоас. Эсійӧ Сыктывкар — Княжпогост тракт вывтіыс и тӧвзьӧдісны-вайисны совхоз машинанас. Степаныс да мамыс. Степаныс Княжпогостскӧй заводӧ стрӧитчан материал судзӧдны мунӧ да пӧпуттьӧ и вайӧдіс тшӧтш Наташаӧс курортас. Мамсӧ рытӧдзыс кольӧдіс Наташакӧд. Бӧр мунігӧн пӧ кежала да босьта, а пока пӧ нылыдкӧд олышт. Сереговосӧ пӧ видзӧдлан дай. Мама-нылалы кыкнанныслы тайӧ кажитчис.
— Мамуккӧд нӧшта ӧти лун джын кӧть ола! — радліс Наташа. А мамыс кутас тӧдны Наташалысь татчӧс оланінсӧ. Лунтырнад Наташакӧд столӧвӧяс петаліс, ванна примитанінас ветліс, сиктса магазинӧдзыс котӧртліс дай нӧшта на Наташа вольпась вылын шойччыштіс. Жыръяс ӧтнас на Наташаыс вӧлі. Мира Владимировна локтіс сёр пажын кад гӧгӧр, кор эня-ныла янсӧдчыны нин буретш петісны ывлаас, совхоз машинаыс воӧма нин мамысла бӧрсӧ да. Степаныс машина дорас шоперыскӧд мыйкӧ сёрнитіс, а Наташа да мамыс бокынкодь сулалісны.
— Тэ квайтӧд комнатасьыс? — на дорӧ локтіс да шыасис сьӧкыд чемодана, висьлӧс кока чиганка сяма нывбаба.
— Да, ме, — вочавидзис Наташа.
Нывбабаыд ыждалыштіс:
— Позис ӧд и ключтӧ сьӧрсьыд не босьтны. Менӧ сійӧ жыръяс жӧ индісны.
— Зэв приятнӧ, — нюмдыштіс Наташа да мыччис жыр ключсӧ. Нывбаба, ключсӧ босьтігмоз, фыркнитыштіс да пондіс аслыс вомгорулас броткыны:
— Но и курорт шусьӧ, мӧдлапӧлас перевоз час виччысим, ӧні ветлӧдла ключ корся...
Наташалӧн мамыс инмӧдчыштліс нылыслы бокас, вашкис:
— Тайӧ нӧ мый тракйысьӧ? Кыдзи татшӧмыскӧд кутан лӧсьӧдчыны? Чӧлӧй тӧлысь ӧд пӧшти ӧти жырйын ковмас овны.
Нылыс серӧктіс:
— Лӧсьӧдчам. Мамӧ, эн нинӧм вӧснаыс тӧждысь.
Но мамыслӧн синъясыс жугыльӧсь и колины. Та кадӧ буретш и Степаныс восьлаліс на дорӧ, аддзис мамыслысь нор синъяссӧ, збодералыштіс:
— Шогсьыны огӧ жӧ кутӧй! Лечитчыны Наташаӧс вайим да, — сійӧ лапкерис Наташа мамлы мышкуас, содтіс: — Бӧрсӧ ми сыла локтам да ас кокнас нин Наташа котӧртас миянлы паныд! Вот аддзылан, Катьӧ тьӧт!..
Казьтыштіс тайӧс Наташа да быдӧн нюмдіс. «Со, матушкаӧй, — думнас шыасис первойсӧ мамыс дорӧ, — тэ быттьӧ ваӧ видзӧдӧмыд. А Степаныс, дона мортӧ, кыдз вермис, зілис меным надея сетны. Ас кокнас нин пӧ котӧртас миянлы паныд! Стёпа, Стёпа... А ме, чесьт тӧдтӧм мортыс, талун кутшӧм йӧй думъяс песі! Яндзим и думыштны. Тьфу! Кимльӧскивыв куимысь сьӧвзя, мед сэсся сэтшӧм думыс некор эз волы ме дорӧ...»
Аслас думъясӧ вӧйтчӧм Наташа эз и кывлы, кыдзи кутшӧмкӧ парочка воліс дзик сы дорӧдз, буракӧ, син сай корсисны. Пукалысь Наташаӧс аддзӧм бӧрын найӧ килькйиг-сералігтыр ушымгайтчисны бӧр.
Налӧн волӧмыс торкис Наташалысь думъяссӧ, и сылӧн пельӧдз ӧні воис столӧвӧйдорса ласта вылысь шумыс. Ужын помасьӧма. Заводитчис концерт. Нӧшта здук-мӧд пукалыштас тані кыр йылас дай мунас жӧ сэтчӧ йӧз дорас. Ӧтдортчыны йӧзысь Наташа некор эз кужлы. Регыд и баян шы дзажкнитіс. Сійӧ ӧддзис, гораммис, и нывбаба гӧлӧсъяс поткӧдісны сынӧдсӧ:
Шондібанӧй олӧмӧй да, том олӧмӧй том гажӧй...
Нывбаба гӧлӧсъяс дорӧ ӧтувтчисны и мужичӧй гӧлӧсъяс, и со нин, кылӧ, гычӧдӧны-йӧктӧны:
Йӧктігтырйи тувччӧмӧй да тувччигтырйи йӧктӧмӧй...
Кымынысь ас нэмнас кывліс Наташа тайӧ йӧзкостса сьыланкывсӧ, но некор на сійӧ эз вӧрзьӧдлы тадзикӧн сьӧлӧмсӧ. Мыйта сійӧ ачыс йӧктыліс да сьывліс! А тарыт со дзик бокӧвӧй моз пукалӧ ас кежас бокын. Курыд комӧк чӧжсис и чӧжсис горшас, а син водзас серпас бӧрся серпас сідзи и мыччысьӧны.
Со сійӧ культпросвет училищеса студентка на, медводдзаысь ыджыд сцена вылын, алӧйгӧрд сарапана, юр вылас мича кокошник, а морӧсас би да кокъясас пытшъяс. А то сійӧ ансамбльын нин. Пӧдругаясыскӧд телестудияын, медводдзаысь телевизор пыр петкӧдчыны кӧсйӧ. «Колӧкӧ, и миян сиктсаяс видзӧдасны тшӧтш. Мамыс, Степаныс, рӧдвужыс...» А со и медводдзаысь гастрольяс вылӧ мунӧны ылі мӧд странаӧ. И сэн юравліс коми «Шондібанӧйыд», и сэн Наташа сьывліс-йӧктіс пӧсь сьӧлӧмсяньыс.
Кыз синваӧн эськӧ бӧрддзыны, да юыслӧн берегъясыс ойдасны, мича сӧдз ваыс гудыртчас. Емва... Кутшӧм лӧнь да паськыд! Шуӧны, эстчаньті ю катчӧсыс пӧ коськъяса, асныра юыс, а таті Серегов весьттіыс шлывгӧ раминика. Ӧні лэччысь шонді югӧръяссьыс кажитчӧ, быттьӧ гӧрд кисель кывтӧ. И сӧмын кык ді — курортникъяс нимтӧны діяссӧ радейтчан да янсӧдчан діясӧн — вежӧдӧны гӧрд кисель пӧвстас.
И нимыд тэнад, юанӧй, сэтшӧм мича, югыд! Висьтавлісны тай. Коркӧ овлӧма пӧ тайӧ ю берег дорас мича ныв да сэтшӧм мастерича! Кыас кепысь — сералӧ кепысьыс, а кепысь новлысьлӧн лолыс ставнас кыпъялӧ. Бурлак зонъяс, дерт, покой нывлы эз сетлыны, коралӧны ӧта-мӧд вежмӧныс.
— Пета сы сайӧ, — шуас нылыд, — коді менсьым кысян емӧс аддзас, воши сійӧ.
Уськӧдчасны зонъяс нывлысь ем корсьны. Купеч да поп пи пӧ керка гӧгӧрыс кытшлалӧны, смекайтӧны; вӧралысь — сиктгӧгӧрса вӧрысь корсьӧ. Ытшкысь-куртысь, зорӧд тэчысь — паськыд видзьяс вылысь. А чери кыйысь лэччас асывводзнас ю дорӧ дай аддзас васьыс емтӧ. Югвидзӧ пӧ ва пыдӧсас. Кӧлысь ворсасны, став Коми му пасьтаыс кывсяс тайӧ свадьба йывсьыс. А юсӧ комияс пондасны нимтыны Емваӧн...
Гора шутьлялігтыр Наташа дорті прӧйдитісны кык зонка да уськӧдчисны кыр горулас увлань перевоз дорӧ. Перевозыс буретш дасьтысис вуджны мӧдар берегас. Сэні тутсіс машина да увгисны йӧз, морт дас. Со и ю пӧперег нюжӧдӧм стальнӧй тросыс зэлалӧмысла дзуртны кутіс, вӧрзисны талапӧвсаяс. А мӧдар берегас кодкӧ еджыд дӧрӧма буретш пыжӧ сӧліс. Гӧрд кисель кодь ю веркӧсті пыжыс шуньгис веськыда талапӧлас. Пыж нырас пукалысьыс ӧтторъя сыныштӧ пелыснас, тэрмӧдлӧ, буракӧ, сійӧс еджыд дӧрӧмаыс. Со нин пыжыс таладор берегас, суніс нырнас галькиа лыаӧ. Чеччыштіс пыжсьыс еджыд дӧрӧмаыд да веськыда пондіс кайны крут кырйӧд санаторий корпуслань. Сылӧн быд воськолысь Наташалӧн паськалісны синъясыс да тэрыбджыка таркӧдіс вирыс сӧнъястіыс, тойласис сьӧлӧмас. Стёпаыс!
«Видзӧдтӧ, гараланінад быттьӧ сэні и вӧлӧма, — думыштіс Наташа да зілис ӧдйӧджык чужӧм вылас ыстыны гаж, мед эз жӧ вузав ныр-вомыс. — Да и чеччыны колӧ, сувтсӧн паныдавны гӧсьтсӧ».
— Господин директор, бара стрӧитчан материал корсян-ветлан? — шыасис збодер гӧлӧсӧн, кор Стёпа эз на удит кайны кыр йылӧдзыс.
— Да-а. А кыдз тэ тӧдін? — кыпыд гӧлӧсӧн воча шыасис мӧдыс. Наташа серӧктіс:
— Кыдзи нӧ ог тӧд? Тэ ӧд менам благодетель, а благодетель йылысь колӧ тӧдны ставсӧ.
— Да, ладнӧ, Наташа... Бур, мый дзик пыр паныдасим. Ме бӧра-водза сӧмын. ДВП-ла ветлім кык машинаӧн, найӧ тракт вылас колины, а ме кежала, мися, видзӧдла, кыдзи-мый миян курортничаыс олӧ. Мамыдсянь привет вайи да гӧснеч со мӧдӧдіс: ӧмидз да сэтӧр. На-кӧ, босьт сеткасӧ, яблӧг Княжпогостысь аддзи и. Да висьтась чожа, кыдзи олан? Мыйла ӧтнад тані, он мун йӧктанінас? Гажа сэні кылӧ да.
Наташа бара серӧктыштіс:
— Да шуа тай: тэнӧ встречайта! Менам ставыс бур, аттьӧ кежалӧмсьыд да гӧснечсьыд. Мамӧлы висьтав и.
Наташа босьтіс сеткасӧ Стёпа киысь да пондіс видзӧдны вайӧм гӧснечсӧ, быттьӧ лыддис, кымын яблӧг сэні и уна-ӧ ӧмидз-сэтӧрыс. Эськӧ эз и гӧснечыс сійӧс кыскы — поліс Стёпа вылас веськыдасӧ видзӧдны да. Гӧгӧрвоас кӧ гӧрд синъяс сертиыс Наташалысь майшасьӧмсӧ да бӧрдӧмсӧ, мамыслы висьталас. А тайӧ нин дзик нинӧмла.
— Мун, вудж, тэнӧ виччысьӧны, — нем тӧдлытӧг артмис Наташалӧн да нӧшта на содтіс: — Ме эстчӧ, концерт вылас, сёрма жӧ.
— А да, да, мун гажӧдчы, — тэрмасьыштіс Стёпаыс, быттьӧ и збыль нин ёна манитіс Наташаӧс. — Мӧді инӧ ме. Бурд вай. Гашкӧ, ме коркӧ бара на кежала.
Бокысянь кӧ быттьӧ видзӧдіс найӧс кодкӧ, тшук пасйис эськӧ: кыкнанныс зілисны петкӧдлыны ӧта-мӧдыслы веськодьлун да збодерлун. Та вӧсна кӧдзыдкодь и артмис аддзысьлӧмыс. Но пытшканыс лолыс ыпъяліс яр биӧн.
«Стёпа, Стёпа, тэ зілян пыр ме дорын лоны, кор меным вывті сьӧкыд. Дона морт тэ. Абу тай тэ менам, оз позь мем тэкӧд меліасьны. Но тӧдӧ Енмыс, кутшӧма ме тэнӧ пыдди пукта да сиа став бурсӧ».
Ас кежас кольӧм бӧрын тадз думайтіс Наташа да кыр йывсяньыс шенасис кинас. Стёпаыс ӧдйӧ тюрис увлань. Кыр горулас воӧм бӧрын бергӧдчыштліс да тшӧтш шеновтіс Наташалы. Мӧдысь шенасьыштіс, кор воис нин берег дорас да сӧвны кутіс пыжас. Тювӧ нин пыжыс ва веркӧсті мӧдар береглань. Наташа век шенасьӧ. И Стёпаыс летӧ жӧ кинас. Медбӧръяысь шеновтчисны, кор Стёпаыс кутіс нин бердны мир туй вылӧ петкӧдан трӧпка чукыль сайӧ.
«Стёпа, прӧстит, шут моз кӧдзыда примиті да. А окота ӧд вӧлі уськӧдчыны морӧс бердад да ымзыны. Но тэ ачыд шуин: менам мӧд судьба. Збыльысь, мӧд. Судьбаӧй менам — Аркадий Львович, коді оз нин менӧ радейт, окалӧ мӧдӧс да вашкӧ сылы пӧсь кывъяссӧ. Но ме, йӧй нывбаба, век сійӧс радейта, думайта сы йылысь, вунӧдны ог вермы. Сійӧ меным медся муса, медся мича чужӧма, сылӧн стать-вӧрасыс мем медся ёна кажитчӧ. Сійӧ медся мелі гӧлӧса, медся сибыд и медся писькӧс. Сійӧ — медся, медся... И ме нинӧм ог вермы аскӧд вӧчны».
Паромыс, коді неважӧн на нуис талапӧвсяньыс йӧзӧс, воӧма нин мӧдар берегас да примитӧ выль пассажиръясӧс, медым вуджны бӧр талаас. Ӧтарӧ-мӧдарӧ, ӧтарӧ-мӧдарӧ. Сэтшӧм сылӧн удж.
Наташа сулалыштіс на кыр йылас. Ӧдйӧджык эськӧ эновтны тайӧ местасӧ. Кольччас кӧ, лэбны кутас лолыс Стёпа бӧрсяыс сэтчаньӧ, ас сиктас, мамыс дорӧ. А, гашкӧ, нуӧдас сыктывкарса патераас. Сэні-ӧ Аркадийыс? Мый керӧ-вӧчӧ? Ялтаӧ путёвка йылысь сёрнитіс. Колӧкӧ, Ялтаын нин? Колӧкӧ, збыль мӧд удж корсьӧ?
Сэки мамыс ордын Наташа синнас эз вермы аддзыны Аркадий Львовичсӧ да непӧштӧ сёрнитны, лӧсялан кывсӧ шуны эз сяммы. «Мун!» тай горӧдліс-а. Гашкӧ, ӧні буретш збыльмӧдӧ Наташалысь шуӧмсӧ да?..
Тані сулавны да гадайтны Наташа водзӧ эз вермы. Мунны эстчӧ, кӧні пуӧ гажыс, эз вӧв окота. Сэні нӧшта на нормас сьӧлӧмыс. Гӧснеч сеткасӧ, гашкӧ, пыртны жырйӧ? Но жыръяс пырны дзик нин гуӧ пырӧм кодь. Медбӧрын вӧрзис жӧ, кытчӧ пӧ кӧстыльясыс нуасны. А морттӧ век жӧ йӧз дорӧ кыскӧ. Концерт видзӧдысьяс дінӧ вайӧдісны кӧстыльясыс. Мед пӧ и киын кӧ сеткаыс. Видзӧдышта.
Самодеятельнӧй артистъяс, мичаа вӧччӧм нывбабаяс да зонъяс, буретш косялісны-сьылісны «Маръямоль». Видзӧдысьясыс абу сӧмын курортникъяс, но и сиктсаяс воӧмаӧсь: коді сулалӧ, коді пукалӧ веськыда веж турун вылас, кодлыкӧ и скамья на вичмӧма да весиг улӧс. Артистъяс и видзӧдысьяс ставныс клопайтісны кинаныс. Позис чайтны: ставыс тані артистъяс. Ӧдвакӧ татшӧм здукад кодкӧ казяліс Наташалысь воӧмсӧ. Буретш и кивыв тайӧ. Пуксьыштны эськӧ кытчӧкӧ. Кодкӧ тӧдтӧм пыр и индіс кӧстыляыдлы улӧс вылӧ. Но концертыд вӧлӧм ичӧт кӧшас нин. Регыд и помасис.
Йӧз разӧдчисны неокотапырысь. Наташа эз жӧ тэрмась жыръяс. Мыетшкӧ пукалыштіс на улӧс вылас, шойччис. Вот сэки и кыліс сылысь гӧлӧссӧ:
— Натали! Киса!
Некодкӧд тайӧ гӧлӧссӧ оз сорлав Наташа. Здук бӧрти аддзис и асьсӧ Аркадий Львовичӧс. Веськыда восьлалӧ тальӧм ласта вывтіыс сы дінӧ, ӧткӧн пукалысь Наташалань. Тэрыб да лӧсьыд вӧраса. Кыдзи и век, курткаыс джынвыйӧ кизявтӧм, а киас кокни дипломат сяма сумка. Кыдзи и век, вом доръяссӧ вӧрзьӧдыштӧма вильыш нюм.
— Видзӧдлы, дзик пыр тэнӧ аддзи! Натали, тэ абу рад?
Ӧнтай, кыр йылас сулаліг, тӧдіс кӧ Наташа, мый паромыс вайӧдас Аркадийӧс, уськӧдчис эз эськӧ сылы паныд? Ӧні, ставнас рудзмунӧм-лигышмунӧм, пукаліс да чӧв олӧ. Синъясыс сӧмын висьталісны: мусаӧй, тэ воин, и меным ставыс веськодь, верма тані пукавны рытывбыд да видзӧдны тэ вылӧ. Но Аркадий Львович нюжмасьӧмтӧ оз радейт, тэрмӧдлӧ нин:
— Тадзи и мӧдам тані пукавны, мадам? Нуӧд кӧть асланыд жырйӧдз. Тьӧща висьталӧм серти кӧ, зэв симпатичнӧй особакӧд кыкӧн оланныд... Али тэ абу рад? Тэ кодӧскӧ виччысян? Меным ӧд и вой кежлас юр сюянін ковмас, пемдӧ со. Он кӧ примит...
«Рад, зэв рад! И виччыси сӧмын тэнӧ... Сэтшӧм нем виччысьтӧг воин, а менам важ ӧбидаыс на эз вун. А век жӧ, мусаӧй, асьтӧ ёнджыка радейтан, юр сюянін вӧсна со тӧждысян. Тӧда тэнӧ...» — думыштіс Наташа и вочасӧн петіс нюмыс. Тайӧ, гашкӧ, и вӧлі сылӧн вочакывйыс верӧсыслы.
