УКРАИНАСА ВОЙ
Н. В. Гоголь «Майская ночь» висьт серти
ВОРСЫСЬЯС:
СТАРШИНА.
ЛЕВКО, пи сылӧн.
СВЕСТЯ старшиналӧн.
ВИНА ВӦЧЫСЬ.
ПИСАР.
ДЕСЯТСКӦЙЯС, [ӧти на пиысь Карп].
СТАРУКА.
ГАННА, сиктса ныв.
ПАННОЧКА^Панночка — тадзи Украинаын меліа шуӧны-ыдждӧдлӧны том нылӧс./^.
ЗОНЪЯС, НЫВЪЯС, ВАСАЯС.
КАЛЕНИК.
Ворсӧм мунӧ Украинаын тӧлыся войӧ.
МЕДВОДДЗА ВОРСӦМ
Грездын улича. Улича пӧлӧныс еджыд ичӧтик керкаяс (хатаяс). Водзын тыдалӧ пруд, сы сайын вӧр. Вӧр дорас вевтасын важ господскӧй керка тупкӧса ӧшиньяса. Вой. Тӧлысь югыд.
1 петкӧдчӧм
ЛЕВКО (локтӧ надзӧникӧн, бандураа^Бандура — украина войтырлӧн музыкальнӧй инструмент./^, гӧгӧр видзӧдӧ). Войыс!.. войыс!.. Таысь гажа войыс оз жӧ нин сэсся тӧр… Мый нӧ кылӧ?.. Соловей… Со тӧлысьыс енэж шӧрас весиг кывзӧ сьылӧмсӧ… Енэжыс… юковтчӧма, сетчӧма, ӧзйӧ, лолалӧ… Муыс быттьӧ эзысь кытш пиын… Воздукыс — чӧскыд, небыд… Вӧрыс оз вӧрзьы, кывзысьӧ, сулалӧ пемыд. Лӧньӧсь, чӧлӧсь прудъяс. Льӧм пуясыс вашкӧдчӧны коръяснаныс. Быдӧн узьӧны… […] Кутшӧм лӧсьыд — шензьыныд он вермы… Сьӧлӧм вылад долыд. Гажа… Вежа вой… (Матыстчӧ ӧти керка дорӧ.) Бур йӧз узьӧны… Узян-ӧ тэ? Узян-ӧ тэ, менам сьӧлӧмшӧрӧй, Ганукӧй? (Лӧсьӧдӧ бандурасӧ, сьылӧ.)
Улын нин шонді, матын нин рытыс,
Петав тэ гортсьыд, ме дінӧ петав,
Тэ, сьӧлӧмшӧрӧй!
Буракӧ, чорыда унмовсьӧма менам югыд [синма], мича нылӧй. (Матыстчӧ ӧшинь дорас.) Ганук, Ганук!.. Узян ӧмӧй? Гашкӧ, он кӧсйы ме дінӧ петавны да? Гашкӧ, тэ полан йӧзасьӧмысь? Эн пов, зарниӧй, некод ӧд абу. Гашкӧ, кӧдзыдысь полан? Эн пов — зэв шоныд. Кынмыны кӧ кутан, ме шонта тэнӧ окалӧмӧн. Муса нылӧй, сьӧлӧмшӧрӧй, петав, петав ме дінӧ. Видзӧдлы ме вылӧ. Кӧть нин ӧшиньӧдыд чургӧдлы ассьыд еджыд китӧ. (Чӧв ни ру. Скӧрмӧ сэсся.) Тӧда, он узь, тшап нылӧй… Тэ наросьнӧ ме вылын сералан… Менсьым сьӧлӧмӧс дойдалан… Прӧщай… (Кӧсйӧ мунны. Сэки воссьӧ ӧдзӧс, тыдовтчӧ Ганна.)
2 петкӧдчӧм
Левко Ганнакӧд.
ГАННА. Сулав… Оз нин вермы ӧти здук виччысьыштны. Пыр и лӧгасин? (Левко матыстчӧ сы дінӧ да окалӧ.) Мый нӧ лоин — войын чуксасян. Ме быдӧн тірала.
ЛЕВКО. Эн тірав, зарни нылӧй менам… Тӧдан, буракӧ, ме тэтӧг ог вермы ӧти здук весиг овны.
ГАННА. Тӧда эськӧ, муса зонмӧй, да. Меным аслым тэтӧг овны вывті гажтӧм, да тӧдан ӧд, буракӧ, йӧзтӧ татысь — омӧльӧсь ӧд зэв… Нывъясыд вежалӧны… зонъясыд…
ЛЕВКО (торкӧ). Гашкӧ, ме тэныд мустӧм нин да?
ГАННА. Чӧв сёрнинад… Радейта ме тэнӧ ёна, сьӧд синтаса, мича, муса казакӧй. Муса меным тэнад синъясыд. Видзӧдлан тэ ме вылӧ мича синъяснад — сьӧлӧмӧдз пыралан, зэв долыд да гажа лоӧ меным сэки. Муса меным тэнад сьылӧмыд-ворсӧмыд бандуранад.
ЛЕВКО. Ганукӧй, менам мусаӧй… (Кӧсйӧ кутлыны.)
ГАННА. Энлы, Левко, висьтав водзын, сёрнитін-ӧ батьыдкӧд?
ЛЕВКО. Мый? Гӧтрасьӧм йывсьыд?
ГАННА. Дерт, сы йылысь.
ЛЕВКО. Сёрниті.
ГАННА. Мый нӧ шуис?
ЛЕВКО. Мый нӧ сыкӧд керан — пельтӧм улӧ лэччысис дай, ог пӧ нинӧм кыв. Мед, сӧмын эн шогсьы тэ, донаӧй менам. Шуа ме тэныд кыв казаклысь — лоӧ ме ногӧн, верма ме батьӧс.
ГАННА. Дерт жӧ, Левко. Тэ ӧд кыв шуан, дай ставыс тэ ногӧн лоӧ. Ме ас серти тӧда… Видзӧдлы, видзӧдлы, енэжас дзирдыштіс югыд кодзув, со мӧд, коймӧд, нёльӧд… Збыль-ӧ найӧ ангелъяс пӧ? Найӧ видзӧдӧны миян вылӧ? Сідз ӧд, Левко? Найӧ ӧд видзӧдӧны миян му вылӧ? Мед жӧ эськӧ мортъясыд бордъяӧсь вӧліны, кайяс моз, ок эськӧ, лэбим вылӧ, вылӧ… Шуӧны, кӧнкӧ пӧ зэв ылын эм пу, енэжас мытшасьӧма. Ыджыдлункӧд паныд пӧ енмыд сійӧ пу вывті лэччылӧ му вылӧ.
ЛЕВКО. Абу сідз, Ганук. Енлӧн эм зэв кузь пос, енэжсянь муӧдз судзӧ. Ыджыдлункӧд паныд сійӧ поссӧ сувтӧдлӧны Аркангелъяс.
ГАННА. Збыль? Дивӧ жӧ нин, Левко! Кыдзи енлӧн лӧсьӧдӧма быдтор. Шензьыныд он вермы… Видзӧдлы сэтчӧ ва вылас, ваыс вӧрӧ. Эсійӧ важ керкаыс чой йылас, корсянь нин ӧшиньясыс тупкысаӧсь! Вӧтӧн моз помнита, коркӧ важӧн нин висьтавлісны тайӧ керка йывсьыс. Левко, он-ӧ тэ вермы висьтавны.
ЛЕВКО. Мый эськӧ оз висьтавлыны йӧй йӧзыд да. Быдтор оз ков веритны. Ог висьтав ме тэныд немтор — кутан повны, зарниӧй менам, войяснад он кут узьны.
ГАННА. Ог, ог кут повны, висьтав, муса зонмӧй менам. Чӧскыда унмӧй оз паляв сы понда. Он кӧ висьтав, кута сы йылысь ёна думайтны. Висьтав, Левко!
ЛЕВКО. Нонесь висьтала. Лоӧ тай кывзыны нывъястӧ. Ганукӧй менам, кывзы жӧ. Коркӧ важӧн, зэв нин важӧн сійӧ керкаас овлӧма сотник. Сылӧн вӧлӧма ныв, панночка, зэв мича, лым кодь еджыд чужӧмъяса. Гӧтырыс зэв водз томӧн кулӧма. Дыр мысьт коркӧ кутіс гӧтрасьны мӧдысь. Панночка и шуӧ батьыслы: кутан он нӧ пӧ тэ менӧ важ моз радейтны, гӧтрасян да. — Кута пӧ важ дорсьыс ёна тэнӧ радейтны, важ дорсьыс ёна тэнӧ вӧччӧдны, муса нылӧй! Вайис сотник том ичмоньӧс.
ГАННА. Мича-ӧ вӧлі том ичмоньыс?
ЛЕВКО. Вывті мича. Вира да еджыд чужӧма. Сӧмын панночка вылӧ сэтшӧма видзӧдліс — сійӧ видзӧдлӧмсьыс горӧдіс.
ГАННА. Лёк ичинь!
ЛЕВКО. Лёк вӧлӧма вывті. Лунтыр кыв эз сетлы панночкалы.
ГАННА. Ӧти кыв?
ЛЕВКО. Весиг. Воис вой. Сотник том ичмонькӧд водісны. Панночка аслас горничаӧ игнасис.
ГАННА. Коньӧрлы кӧнкӧ шогыс.
ЛЕВКО. Дерт, шог. Кутіс коньӧр бӧрдны. Сэсся друг аддзӧ: сьӧд кань локтӧ сы дінӧ. Гӧныс быдӧн ӧзйӧ, кӧрт гыжъяса, котшсьӧдӧ. Панночка горӧдас да лабичӧ чеччыштас, кань сы бӧрся уськӧдчас да голяас веськыда кутчысяс.
ГАННА. (повзьӧма). Джагӧдіс?
ЛЕВКО. Оз удит. Панночка нетшыштас мый вынсьыс да джоджӧ ляскас.
ГАННА. Слава Бог!
ЛЕВКО. Каньыд бара сы дінӧ.
ГАННА. Бара!
ЛЕВКО. Шогӧдіс панночкаӧс. Стенас ӧшалӧ вӧлі батьыслӧн сабля. Кватитіс саблянысӧ да лыйис каньыдлы. Кӧрт гыжъя лапаыс туті. Кань лёкысь нявӧстіс да пельӧсӧ воши дай. Аскинас том ичмонь эз петав аслас горничаысь, сӧмын коймӧд луннас петіс кӧртӧда киӧн.
ГАННА. Сідзкӧ, каньыд сійӧ и вӧлӧма.
ЛЕВКО. Сійӧ. Со пӧ тай коді вӧлӧма сьӧд каньыд, ёма пӧ тай вӧлӧма ичиньыд менам, думыштіс коньӧрӧй панночкаӧй.
ГАННА. Сотникыс нӧ?
ЛЕВКО. Сотник нёльӧд луннас ассьыс нывсӧ тшӧктіс пес-ва пыртлыны, джоджъяс чышкыны. Кутіс слуга туй видзны и горничаысь вӧтліс.
ГАННА. Коньӧрӧй панночкаӧй, шог жӧ кӧнкӧ вӧлі!
ЛЕВКО. Дерт эськӧ, шог, да мый керан, лои тай батьтӧ кывзыны. Витӧд луннас батьыс вӧтліс коньӧрӧс гортсьыс кӧмтӧм, тшыгйӧн. Весиг туй вылас няньтор эз сет. Ырӧстӧмӧн бӧрддзис панночка, чужӧмсӧ тупкис еджыд кияснас дай шуис: «Батя пӧ да батюшкӧй, нинӧмӧ тай воштін ассьыд нывтӧ. Сёйис пӧ ёмаыд горшас тэнсьыд ловтӧ. Мед пӧ ен тэнӧ прӧсьтитас. Меным пӧ, коньӧрлы, ен тыдалӧ абу шуӧма таладорын овны». Аддзӧ, неылын керкасяньыс джуджыд кыркӧтш. Медджуджыдінсяньыс панночка шыбитчис ваӧ.
ГАННА (синвасӧ чышкалӧ). Овсис коньӧрлӧн таладорын.
ЛЕВКО. Овсис тай мича панночкалӧн таладорын.
ГАННА (полігтырйи). Ёмаыс нӧ?
ЛЕВКО. Ёмаыс? Пӧрысьяс сёрнитӧны — сэксянь пӧ быд тӧлыся войӧ вӧйлысьяс кайӧны ваысь Панскӧй садйӧ шонтысьны тӧлысь югӧр водзӧ. Сотниклӧн пӧ нылыс медыджыд став выланыс. Ӧти войӧ пӧ сійӧ аддзӧма пруд дорысь ичиньсӧ да и кыскӧма ваӧ.
ГАННА. Сідзи и колі ёмалы.
ЛЕВКО. Ёмаыд ӧд кужас овныд быдлаын: пӧртчысьӧма вӧйысьӧ, да абу некод вермӧма тӧдны. Кӧсйӧмаӧсь эськӧ став вӧйысьыс плетьӧн нӧйтны да сӧмын ӧнӧдз оз тӧдны.
ГАННА. Некор нӧ оз и тӧдмавны.
ЛЕВКО. Веритан кӧ бабаяслы… Висьтавлӧны, быд вой пӧ панночка чукӧртлӧ став вӧйысьсӧ да чужӧманыс сюся видзӧдӧ, тӧдӧдӧ эськӧ ичиньсӧ да сӧмын оз вермы тӧдӧдны. Мортъяс кӧ пӧ веськалӧны сылы, найӧс тшӧктӧ индыны ичиньсӧ. Со мый, Ганук, висьтавлӧны пӧрысь йӧзыд. Ӧнія паныд пӧ тайӧ керка местаясӧ кӧсйӧ пуктыны вина вӧчан. Винасӧ пуысьыс воӧма нин татчӧ. (Кылӧ [сёрни].) Прӧщай, Ганук… Узь чӧскыда да чорыда, эн думайт бабаясыдлысь сӧрӧмнысӧ.
ГАННА. Прӧщай, Левко… (Левко мунӧ.)
3 петкӧдчӧм
Ганна дорӧ вуджӧр моз матыстчӧны зонъяс.
1 ЗОН. Прӧщай, Ганна…
ГАННА. Бергӧдчин ӧмӧй? (Сэсся казялӧ, абу Левко, да бӧр бергӧдчӧ.)
2 ЗОН. Прӧщай, Ганна. (Окалӧ.)
ГАННА. Сэсся и мӧд сэтчӧ воис.
3 ЗОН. Прӧщай, Ганна. (Кӧсйӧ окавны.)
ГАННА. Пом тай эз кут воны тіянлы. (Нетшыштсьӧ да котӧрӧн пырӧ. Ӧдзӧс крапкысьӧ.)
4 петкӧдчӧм
Каленик код, йӧктігтырйи локтӧ. Зонъяс абуӧсь.
КАЛЕНИК. Мый нӧ тайӧ! Гопаксӧ^Гопак — украина войтырлӧн йӧктӧм./^ оз жӧ тадзи йӧктыны. Меся жӧ менам немтор оз артмы. Мый нӧ менам кумыс пӧръясьӧ. Нолтӧсь, гоп-трала, гоп-трала, гоп-гоп, гоп… Сё Кристос, абу тадз гопакыд! Мый нӧ меным пӧръясьнысӧ? Сё Кристос, оз тадз йӧктыны… Ноко, гоп-трала, гоп-трала, гоп, гоп, гоп…
5 петкӧдчӧм
Каленик олӧма бабакӧд. [Бабаыс] идзас нӧбъя.
НЫВБАБА (мунігмозыс). Йӧймӧма кӧ тайӧ дзикӧдз-а? Мед нӧ том зон кӧ вӧлі, ӧд пӧрысь […] ачыс. Челядь серам — войын йӧктӧ улича шӧрын, петӧма да. Мун пыр гортад, йӧй выжыв… кӧн нин бур йӧз узьӧны. (Мунӧ.)
6 петкӧдчӧм
КАЛЕНИК (ӧтнас сувтӧ йӧз ӧшинь улӧ). Ӧшинь улын. Ме муна… Ме пыра… Ме ог зэв видзӧдлы старшинаяс вылад… Старшина лоӧма, этшсӧ нин эз кут тӧдны, йӧзӧс кӧдзыд ваӧн юр вывтіныс киськалӧ… Ныр лэптӧма… Старшина пӧ, …ме пӧ старшина. Мед… ме ачым аслым старшина… вот кыдз ми… (Ӧшиняс шарӧдӧ кинас, корсьӧ восьтыны.) Гӧтыр, восьт, гӧтыр, ӧдйӧнджык восьт. Кад нин казаклы узьны.
7 петкӧдчӧм
Каленик войпуканінысь локтысь нывъяскӧд.
НЫВЪЯС. Каленик, мый нӧ лоӧмыд — йӧз керкаӧ тай нӧ гольӧдчан… (Сералӧны.) Лок, колӧкӧ, индам ассьыд керкатӧ.
КАЛЕНИК. Индӧй, индӧй, том ичмоньяс…
НЫВЪЯС. Ичмоньяс пӧ… Кыланныд, кыдзи ыдждӧдлӧ миянӧс Каленикыд… Лоӧ нин керкасӧ индыны… Вай ещӧ йӧктышт, Каленик.
КАЛЕНИК (сералӧ, чуньнас чиршӧдлӧ). Йӧктыны… но мокасьтӧ нывъяс… Окаланныд кӧ менӧ-й… ставнытӧ окала, ставнытӧ…
[Нывъяс] горӧдӧны да пышйӧны. Ӧти ныв кольччӧ да индӧ старшина керка вылӧ.
НЫВ. Со тэнад керкаыд.
Найӧ зык вылӧ Ганна восьтӧ ӧшиньсӧ.
8 петкӧдчӧм
Ганна [да] старшина; [сэсся] Левко, зонъяс. Старшина локтӧ Ганна ӧшинь улӧ.
СТАРШИНА. Мый нин висьталас менам оз тусьыс? Вунӧдін-ӧ кодкӧ лунъя сёрнитӧ менсьым?
ГАННА. Эг эськӧ вунӧд да… Яндысьны колӧ тэныд пӧръясьӧмсьыд да менӧ ыштӧдлӧмсьыд. Позьӧ ӧмӧй тэныд веритны, радейтсьӧма нин тэ помысь.
СТАРШИНА. Он верит? Тӧда ме, Левко тэнӧ ывсӧдлӧ, йӧйтӧдлӧ. (Левко матыстчӧ, оз тӧд старшинаӧс, сайӧдчӧ.) Часлы, петкӧдла ме сылы гаж. Сійӧ оз чайт менӧ тӧдіг. Регыд видлас сійӧ менсьым кулакъяслысь кӧрсӧ.
Левко ассьыс нимсӧ кылӧм бӧрын дӧзмӧ, лэптӧ кисӧ да уськӧдчӧ сы вылӧ. Старшина бергӧдчӧ.
Левко аддзӧ батьсӧ да чуймӧ.
ЛЕВКО. Со коді вӧлӧма… Батьӧ…
Ганна ӧдйӧ пырӧ керкаас. Локтӧны зонъяс.
ЗОН (гусьӧникӧн локтӧ да кутлӧ старшинаӧс). Прӧщай, Ганна… (Сэсся тӧдӧ старшинаӧс да чуймӧ, ӧдйӧ бӧрыньтчӧ.)
2 ЗОН. Прӧщай, мича ныв. (Старшина кучкӧмысь шльӧткысьӧ му вылӧ.)
3 ЗОН (ӧшӧдчӧ старшиналы голяас). Прӧщай, прӧщай, Ганна…
4 ЗОН (сідзжӧ). Прӧщай, прӧщай… Ганна…
СТАРШИНА (нетшкысьӧ наысь, ӧвтчӧ, кокнас йӧктӧ). Вешйӧ, мунӧ, олысяяс… Кутшӧм нӧ ме тіянлы Ганна лои… Мунӧ, меся. Синтӧм гутъяс, сибалінныд ма дінӧ моз. Сетала вот ме тіянлы Ганнаӧс.
ЗОНЪЯС (уськӧдчӧны ӧтарӧ-мӧдарӧ). Старшина… Старшина… Тайӧ вӧлӧма старшина.
Старшина мунӧ жӧ.
9 петкӧдчӧм
ЛЕВКО (ӧтнас, шензьӧмысь дугдӧ). Вот, колӧкӧй, батько… Со жӧ мый вӧлӧм вӧчан. […]... Немтор шуны… Со тай мый вӧсна, вӧлӧм, пельтӧммӧма, оз кыв менсьым сёрнитӧ гӧтрасьӧм йывсьыд, а ме шензя, ог гӧгӧрво… Чӧвлы жӧ, пӧрысь выжывӧй менам, кутан тӧдны том йӧзлысь невестаяс мырддьӧм. Эй, зонъяс, волӧй татчӧ…
Кинас чуксалӧ зонъясӧс. Найӧ бӧр ставныс чукӧрмӧны.
10 петкӧдчӧм
Левко зонъяскӧд.
ЛЕВКО. Кывзӧй, зонъяс! Ме ӧнтай тіянӧс ӧлӧді, ысталі узьны. Ӧні менам вежсис думӧй. Ачым тшӧтш тіянкӧд кӧсъя дурыштны.
ЗОН. Вот сійӧ и бур. Меным кӧ сьӧлӧм бурмытӧдз оз сюр гуляйтны да кикимеритчыны, сэки вывті шог овлӧ. Мыйкӧ быттьӧ оз тырмы, мыйкӧ быттьӧ вошӧма. Шӧйӧвоша ме сэки.
ЛЕВКО. Талун меным зэв окота старшинаӧс вильшалыштны.
СТАВНЫС. Старшинаӧс?
ЛЕВКО. Да, да, старшинаӧс. Збыльысь, эз кут нин ассьыс этшсӧ тӧдны. Сар моз нин кутіс миян вылын ыджыдавны.
ЗОНЪЯС (ӧти гӧлӧс). Сідз эськӧ, сідз…
ЛЕВКО. Мый нӧ, зонъяс, ми ӧд абу жӧ сылы невольникъяс. Ми нӧ абу ӧткодьӧсь сыкӧд? Ми асьным вӧльнӧй казакъяс. Петкӧдлам сылы асьнымӧс.
ЗОНЪЯС. Петкӧдлам. Дай писарыслы тшӧтш.
ЛЕВКО. Тшӧтш, тшӧтш! Меям тӧд вылӧ воис зэв лӧсьыд сьыланкыв старшина йывсьыд. Мунамӧй, ме тіянӧс велӧда. (Кӧсйӧ ворсны бандураӧн.) Кывзӧй, мунӧ пасьтасялӧй, коді кыдзи кужанныд.
ЗОН (йӧктӧ, кинас школӧдчӧ). Гуляйт, […] казак морт. Эн пов некодысь. Вот колӧкӧ и гаж… Вот колӧкӧ и вӧля. Кутламӧй дурыштны, йӧйталыштны, важ дырсянымӧс казьтыштлам. Ок, радейта ме… Сьӧлӧм вылын долыд, нимкодь, райын кодь. Гей, казак, гей гуляй… (Ыджыд зыкӧн котӧртӧны.)
Занавес
МӦД ВОРСӦМ
Старшиналӧн керка пытш. Ен ув пельӧсас пукалӧ винокур. Сійӧ куритӧ каллянысь, дугдывтӧг сьӧласьӧ да каллянсьыс личкалӧ табаксӧ. Старшина дӧрӧм кежысь, шаровара, пукалӧ пызан сайын. Пызан помас пукалӧ десятскӧй свиткаа^Свитка — кафтан сяма мужичӧй паськӧм./^.
1 петкӧдчӧм
Старшина, винокур, свестя (пукалӧ пач вылын кокъяссӧ сюркнялӧмӧн).
СТАРШИНА (очсалӧ да вомсӧ пернапасалӧ). Дыр-ӧ нӧ оз эшты тэнад вина вӧчаніныд?
ВИНОКУР. Ен кӧ отсалас, регыд. Арнас, гашкӧ, и пуны нин кутам. Заклад лысьта вартны — Пӧкрӧв лунӧ миян старшина кутас нин туй вывті кокнас гижны чукыль-мукыль. (Ачыс став тушанас сыркъялӧ-сералӧ.)
СТАРШИНА (нюмъялӧ). Медъя. Ӧні ещӧ этша на кабакъясыд воссяліс. Важӧн вӧлі, кор ме коллявлі саритсаӧс…
ВИНОКУР. Чӧв, сват, важтӧ казьтылӧмыд. Сэки Кременчугсянь да Ромнаӧдз^Кременчуг, Ромны — Украина каръяс./^ кык кабак кындзи эз вӧв. А ӧні… Кывлін эн на тэ, немечьясыд мый керсьӧны? Регыд пӧ винатӧ вӧчны кутасны пестӧг. Кутшӧмкӧ пӧ руӧн, омӧль вынӧн, дерт, сійӧ кӧнкӧ. Ӧнӧдз на бур йӧз, Ен ногса йӧз пес биӧн вӧчлісны. Ог тӧд, кыдз рунас кутасны вӧчны…
СТАРШИНА. Мыйсяма йӧз тайӧ немечьясыд, прӧсьти Господи? Вот эськӧ найӧс зоръялантор[ӧс…]. Кысь нӧ кывлӧма сэтшӧм дивӧсӧ — руӧн пӧ пуны вина.
СВЕСТЯ. Тэ нӧ, сват, гӧтыртӧгыд тані и кутан овны?
ВИНОКУР. Мый нӧ сыысь меным? Мича кӧ да том кӧ эськӧ вӧлі…
СТАРШИНА. Абу ӧмӧй мича?
ВИНОКУР. Дерт нин, мича. Пӧрысь гоб кодь.
2 петкӧдчӧм
КАЛЕНИК (пырӧ, джодж шӧрас сувтӧ, вомсӧ паськӧдӧмӧн видзӧдӧ вылӧ). Вот ме гортӧ вои. (Пуксьӧ ӧдзӧс дор лабичас.) Со ӧд сюраыд туйтӧ кыдзи нюжӧдӧма. Этша жӧ ме локті, тайкӧ помыс оз во. Кокъясӧй быдӧн доймалӧма, мудзӧма. Гӧтыр, вай тулупӧс мыччы, колӧ вольсавны, сэні ӧшалӧ, эн кисьт табак гырничсӧ. Час ачым судзӧда, эн вӧрӧд, эн. Гашкӧ, тэ код да. Ме ачым судзӧда. (Кӧсйӧ чеччыны.)
СТАРШИНА. Зэв тай лӧсьыд… Йӧз керкаӧ локтіс да ыджыдалӧ, гортас моз олӧ. Вӧтлӧй бур вылысь.
ВИНОКУР. Чӧвлы, сват, мед шойччыштас. Пырысь-пыр кӧ вӧтлан пуксьӧм морттӧ, аслыд бур оз ло. Татшӧм мортыс миянлы унджык колӧ, сэки винаыд мунныджык кутас.
КАЛЕНИК (водӧ лабичас). Ок, ок, со ӧд пӧрысьман да кутшӧм лоан. Код кӧ эськӧ вӧлі, мед нин. Абу ӧд ме код… абу. Сё Кристос, абу код. Мый нӧ меным пӧръясьнысӧ. Ме верма аслыс старшиналы висьтавны… Мый нӧ меным старшинаыд, зэв ӧмӧй… Буретш… дзик веськодь меным старшинаыд… Сьӧлышта ме сы вылӧ.
СТАРШИНА (зэв ёна скӧрмӧ, чеччӧ). Порсь пырӧма керкаӧ, кылӧ, да пызан вылӧ кутіс кавшасьны…
Ӧшиньӧ лыйӧны изйӧн — зиль-зёль жугалӧ, из усьӧ старшиналы кок улас…
Ок эськӧ, тӧда кӧ тайӧ лыйысьсӧ, арестантӧс, велӧдышта жӧ эськӧ! Виньдас мед тайӧ изнас.
ВИНОКУР (быгалӧма). Сулав, сулав, сват… Дугды, сэтшӧма нимтысьӧмсьыд! Ен мед видзас быдӧнӧс таладорын и мӧдарын сэтшӧм нимысь.
СТАРШИНА. Уси жӧ кыськӧ дорйысьысь. Джагалас мед, пракмунас!
ВИНОКУР. Чӧв, зонмӧ, чӧв, сват… Тэ, буракӧ, абу на немтор кывлӧмыд менам тьӧща йылысь, шонъянӧй йылысь.
СТАРШИНА. Тьӧща йывсьыд?
ВИНОКУР. Ӧтчыд рытын, таысь, гашкӧ, и водзджык на вӧлі, пуксисны ужнайтны тьӧща, тесьт — шонъянӧй, слуга казачкакӧд да челядьныс витӧн кымын. Тьӧща чугунысь лэпталіс пӧсь галушъяс^Галушъяс — украина войтырлӧн сёян./^ тасьтіӧ. Мед пӧ кӧдзаласны, зэв пӧсь да, желльӧн сёйӧны. Кыськӧ пырис тӧдтӧм морт. Сёйны корӧ. Сёянінӧ веськалі, да он ӧд, буракӧ, вӧтлы морттӧ. Пуксьӧдісны тшӧтш. Асьныс сӧмын морт ӧтикӧн удитісны чепӧльтны, тасьтітӧ ректіс кортӧм гӧсьтыд. Тьӧща содтіс, гашкӧ пӧ, сэсся пӧтіс нин да этшаджык сёяс. Сыысь ёнджыка кутіс сӧвтны, бара тасьтітӧ ректіс ӧтнас. «Виньдан пӧ эськӧ мед галушканас, пӧтлытӧм голя!» — думыштіс тьӧща тшыгвывсьыд. Друг гӧсьтыд тшӧкмуні дай уси. Уськӧдчисны эськӧ лэптыны морттӧ, да эштӧма нин олӧмыс. Виньдӧма…
СТАРШИНА. Сідз сылы и колі, горш понлы.
ВИНОКУР. Сідз эськӧ, шуам, колӧ, да мӧд ног тай артмис. Сійӧ лунсянь тьӧща долыдлун эз аддзыв. Быд вой кулӧм морт волыны кутіс сы дінӧ. Пуксяс труба вылӧ верзьӧмӧн, пиняс курччӧма галушка.
СТАРШИНА. Пиняс курччӧма?
ВИНОКУР. Курччӧма галушка.
СТАРШИНА. Дивӧ тай, сват, висьталін…
Ӧшинь улын кылӧ бандураӧн ворсӧм шы и уналӧн сьылӧм.
ВИНОКУР. Лӧсьыда сьылӧны, сват, зэв лӧсьыда. Сӧмын старшинаӧс лёка казьтылӧны.
Гора сералӧны ӧшинь улас. Горзӧны: «Выльысь, выльысь!» Старшина нуӧдӧ десятскӧйӧс да уськӧдчӧны ывлаӧ, на бӧрся петӧны [винокур], свестяыс. Ывлаын кылӧ горзӧм.
3 петкӧдчӧм
Старшина, винокур, десятскӧйяс, свестя, йӧз.
СТАРШИНА (кыскӧ киӧдыс гуга сьӧд пася мортӧс). Он тэ менам ӧні пышйы. (Ӧдзӧс дорас сюйсьӧны йӧз. Десятскӧйяс йӧзсӧ тойлалӧны.) Он мын меысь, он. Карпӧ, восьт вай чижовка ӧдзӧссӧ. Сэсся ветлам чуксавны писарӧс, чукӧртам став десятскӧйсӧ дай кутам ставнысӧ ӧтитӧг. Талун жӧ пуж петкӧдлам налы.
Десятскӧйяс восьтӧны чижовка. Гуга пася морт нетшыштсьӧ наысь.
СТАРШИНА (кутӧ шошаӧдыс). Кытчӧ, кытчӧ?
ГУГА ПАСЬ (вӧсни гӧлӧсӧн). Лэдз… ме ӧд…
СТАРШИНА. Со тэ кыдз вӧлӧм кужан! Нывбаба улӧ лэччысин. Он ылӧд менӧ, другӧ. (Тойыштӧ чижовкаӧ.) Карпӧ, сват, мунамӧ.
Петӧны. Порог выланыс паныдасьӧны писаркӧд да кык десятскӧйкӧд.
4 петкӧдчӧм
СТАРШИНА (бӧрыньтчӧ керкаас). Пан писар, ме тэ ордӧ буретш вӧлі мӧда.
ПИСАР. Ме тэ дінӧдз жӧ, пан старшина.
СТАРШИНА. Шензян дивӧяс миян лоны кутісны, пан писар.
ПИСАР. Шензян дивӧ ӧд и эм тайӧ, пан старшина.
СТАРШИНА. Мый нӧ, пан писар?
ПИСАР. Зонъяс йӧйталӧны… Оз позь мунны, улича кузяла чукӧрӧн омӧльяс моз мутитчӧны. Тэнӧ вывті нин ёна вильшалӧны… Яндзим весиг висьтавнысӧ. Муртса ойбыртышті — кыла лёк сьыланкывъяс да зык. Чеччышті да кӧсйылі эськӧ гаж петкӧдлыны, да удитісны пышйыны ӧтарӧ-мӧдарӧ. Медыджыдыс эськӧ сюри жӧ да. Ӧні, кӧнкӧ, сьылӧ кӧдзыд чижовкаад.
СТАРШИНА. Паськӧмыс нӧ кутшӧм?
ПИСАР. Сьӧд гуга пася, кык кока понйыд.
СТАРШИНА. Он пӧръяв, пан писар. Гашкӧ, сійӧ кык кока понйыд ме ордын тані пукалӧ да?
ПИСАР. Чӧв, пан старшина, тэныд скӧр йывсьыд абу-ӧ нин кажитчӧма?
СТАРШИНА. Вайлӧ би… ми видзӧдлам сійӧс.
Вайӧны би, восьтӧны ӧдзӧс. Сэтысь петӧ свестяыс. Ставныс чуймӧны-шензьӧны.
СВЕСТЯ (старшиналы). Тэ, буракӧ, дзикӧдз нин йӧймӧмыд? Юр вемыд, тыдалӧ, тэнад дзикӧдз нин бакшасьӧма, пакталӧма, син пӧла кутюлӧн. Кымынысь тай нӧ горӧді — меся, тайӧ ме! Тойлалӧ мый вынсьыс. Тайкӧ юрӧй потӧ кӧрт вугъяс. Кӧрт лапаяснад тайкӧ виян. Чӧвлы ме тэныд. (Скӧрысь зэв петӧ.)
5 петкӧдчӧм
СТАРШИНА (садьмӧ быттьӧ). Аддза, аддза, тэ вӧлӧмыд. Мый нӧ сэсся, пан писар, шуан та йылысь? Веськыд вӧрса.
ПИСАР. Вӧрса, вӧрса, пан старшина.
СТАРШИНА. Колӧ чорыда босьтчыны тайӧяс бердӧ, велӧдыштны колӧ.
ПИСАР. Важӧн нин кад.
СТАРШИНА. Кутшӧмӧсь, сідзи и чайтӧны…
Ывлаын кылӧ нывбаба горзӧм.
Меным тай нӧ свестялӧн кодь гӧлӧсыс кыліс… Найӧ менӧ нинӧмӧн чайтӧны… Ме налы абу ӧттшӧтшъя. Найӧ менӧ прӧстӧй казакӧ пуктӧны… Часлы ме петкӧдла налы тадзи вильшасьӧм. Ме ӧд медыджыд тані — пан старшина.
ПИСАР. Мый и шуны, быд морт сійӧс тӧдӧ. Сӧмын талун тэ ичӧтика ылалыштӧмыд-а, шуан рӧзбойникъясӧс пӧ кутім, гуга пасьтӧ.
СТАРШИНА. Тайӧ гуга пася юрвундысьтӧ колӧ велӧдыштны, дорны кисӧ и коксӧ, мед мукӧд поласны водзӧ кежлӧ йӧйталӧмысь. Мед тӧдӧны власьтлысь вынсӧ. Сійӧ кӧ сюрӧ — мукӧдыс сюрӧны нин. Ӧтикӧс колӧ кутны-а. Вай ӧдйӧ мунам, колӧ тӧдӧдны, кутшӧм пон гуга пасьнас пасьтасьӧма.
ВИНОКУР. Тайӧ кодкӧ сюсь и морт… Татшӧм мортыд быдлаӧ шогмас, весиг меным кабакад.
СТАРШИНА. Пан писар, ӧдйӧ…
ПИСАР. Дзик пыр, пан старшина.
Мунӧны.
КОЙМӦД ВОРСӦМ
Ворсӧм мунӧ уличаын ичӧтик пӧлӧстчӧм керка дорын.
1 петкӧдчӧм
Старшина, писар, винокур, десятскӧйяс, сэсся свестяыс. Ставныс ӧдзӧс дорас сулалӧны, восьтӧм виччысьӧны.
ПИСАР (ключьяснас гиля-голякылӧ). А мокасьтӧ… (Сьӧлыштӧ.) Мый нӧ оз воссьы… Тайӧ тай сундукысь вӧлӧма… (Корсьӧ зепъяссьыс.)
СТАРШИНА. Ӧдйӧн, ӧдйӧн, пан писар.
ПИСАР. Дзик пыр, дзик, пан старшина, омӧльыс кӧ нин дзебӧма-а. (Нимкодьпырысь.) Сюри, сюри…
Перйӧ да восьтӧ ӧдзӧс, мыччысьӧ свестяыс. Ставныс чуймӧмаӧсь. Свестя кӧсйӧ на дінӧ матыстчыны.
СТАРШИНА (йӧй моз горӧдӧ). Сулав… (Крапнитӧ ӧдзӧс.) Бур йӧз, тайӧ дявӧл… Би… Ӧдйӧ би вайӧ… Ог жалит казеннӧй керкасӧ… Вайӧ ӧзтӧ керкасӧ, ӧзтӧ… Мед лыясыс весиг оз кольны чӧртлӧн.
Свестя горзӧ, повзьӧма.
ВИНОКУР. Мый нӧ ті, вокъяс. Пӧрысьӧдз олӧмныд, а вежӧрныд челядьлӧнысь этша. Прӧстӧй биысь ӧд ёмаыд оз сотчы. Каллян биысь сӧмын верман сотны. Энлӧй, ме лӧсьӧда.
Каллянсьыс пыркӧдӧ идзас вылӧ пӧим да пӧльтӧ.
СВЕСТЯ (ӧдзӧс саяс бӧрдӧ). Мый нӧ керсянныд? Йӧймӧмныд тай дзикӧдз нин. Кутшӧм нӧ ме дявӧл лои. Ме ӧд свестяныд. Паськӧдлӧ синнытӧ ёнджыка да видзӧдлӧ ме вылӧ.
ПИСАР. Сулавлӧй, другъяс… Гашкӧ, збыль абу дявӧл да… вайӧ видламӧй. Мед пернапас чӧвтас. Дявӧл кӧ, дерт, оз пернапасась. Медся ӧдйӧн сідзи позьӧ тӧдӧдны.
СТАВНЫС. Мед, мед пернапасасяс.
ПИСАР. Чур, сӧтана. (Томан костас пуктӧ вомсӧ.) Он кӧ вӧрзьӧдчы местасьыд, восьтлам.
СВЕСТЯ (ӧдзӧс сайын). Ог, ог вӧрзьӧдчы.
Восьтӧны ӧдзӧс.
СТАРШИНА (зэв ёна полігтырйи). Пернапасась…
Свестя пернапасасьӧ.
СТАРШИНА. Дзик свестя кодь… Вӧрсаясыс ӧмӧй тэнӧ татчӧ кыскисны?
СВЕСТЯ (сыркъялӧ). Тӧданныд ӧд, буракӧ, кутшӧмӧсь тайӧ бес йылӧмыд, зонъясыд. Кватитісны моздораныс да ӧшиньӧдыс сюйисны дай. Сэсся пӧвйӧн тупкисны ӧшиньсӧ. Этша и кевмыси эськӧ, да немтор тай налы. (Уськӧдчӧ старшина вылӧ.) Ставыс тайӧ тэ мыжа, син пӧла король. Тэ меысь мездысян, мед ме эг тӧдлы пӧрысь выжывлысь том нывъяскӧд йӧйталӧмтӧ. Тэ он чайт менӧ тӧдіг Ганнаыдкӧд сёрнитчӧмтӧ, пӧрысь лешак. Быдтор тӧда. Он менӧ ылӧд. Тэ помысь, пӧрысь выжыв помысь ылӧдсьӧма менӧ. (Петкӧдлӧ кулак да пышйӧ.)
СТАРШИНА (юрсӧ гыжъялӧ). Збыльысь, тайӧ дявӧллӧн удж.
2 петкӧдчӧм
Найӧ жӧ свестятӧг.
ДЕСЯТСКӦЙЯС (пыригмозыс гораа). Куті. Сюри.
СТАРШИНА. Кодӧс кутінныд?
ДЕСЯТСКӦЙЯС. Дявӧлтӧ, гуга пася дявӧлтӧ.
СТАРШИНА (горӧдӧ). Вайӧ татчӧ.
Пыртӧны Каленикӧс.
СТАРШИНА. Йӧймӧмныд тай дзикӧдз… код мортӧс, Каленикӧс кутӧмаӧсь.
ДЕСЯТСКӦЙЯС (чуймӧмаӧсь). Мый нӧ тайӧ… Синмӧс кӧ пӧртлісны-а. Дзик вот киын нин вӧлі гуга пася чӧртыд. Улича помын гӧгӧртісны омӧльяс моз; йӧктӧны, нетшкӧны, кывъяснысӧ петкӧдлӧны, быд ног вежнясьӧны, никлясьӧны. Ме уськӧдчи кутны, и кутшӧм ногӧн гуга пася чӧрт пыдди кианым лоӧма тайӧ пасьтӧм ракаыс.
СТАРШИНА. Аслам старшина власьтӧн тшӧкта: тайӧ жӧ здукын куталӧй став рӧзбойникъяссӧ ӧтитӧг улича вылысь да суд вылӧ меным вайӧдӧ.
ДЕСЯТСКӦЙЯС (муӧдз кок вылас юрбитӧны). Жалитышт, пан старшина!.. Аддзыланныд кӧ ӧд, кутшӧм налӧн рожаясыс. Ӧти видзӧдлӧмсьыс весьӧпӧран. Чужӧмсянь, пыртчӧмсянь эгӧ на татшӧм дивӧястӧ аддзылӧ. Дыр-ӧ нӧ, пан старшина, мортыдлы йӧймыны. Весиг сэсся ӧти баба оз босьтчы бурдӧдны.
СТАРШИНА. Сетала ме тіянлы йӧймӧм. Мый нӧ ті? Онӧй кӧсйӧй кывзыны? Бунтуйтчанныд… рӧзбойничайтанныд… Ті… ті… Ме гижа норасян комиссарлы. Пырысьтӧм-пыр, кыланныд, ӧти здукӧн… Котӧрӧн, лэбӧй… Мед ме тіянӧс… Мед ті меным…
Ставныс пышъялӧны ӧтарӧ-мӧдарӧ.
Занавес
НЁЛЬӦД ВОРСӦМ
Ворсӧм мунӧ вӧр дорын, неылын пруд, берег вылас важ господскӧй керка тупкыса ӧшиньяса.
1 петкӧдчӧм
ЛЕВКО (сьӧд пася, кизьтӧм, киас шапка да бандура). Уп, уп! Ёна жӧ бара мудзи… Пӧсьӧй киссьӧ, веськыда визувтӧ. Бура и йӧйталыштім зонъяскӧд, сьӧлӧм бурмытӧдз гуляйтім… Уп… Кутшӧм ыркыд да лӧсьыд васяньыс. Шойччышта берег вылас. (Пуксьӧ, куньлӧ синсӧ, сэсся зэв ӧдйӧ бӧр чеччӧ да синъяссӧ тільӧ.) Тадзтӧ ме ещӧ унмовся татчӧ. (Гӧгӧр видзӧдӧ.) Войыс, войыс ещӧ на гажа лоӧма. Тӧлысь югыдыс кутшӧмкӧ аслыссяма. Некор на тай нӧ ме эг аддзывлы татшӧм дивӧсӧ. (Пыдіа лолалӧ.) Кутшӧм чӧскыд дук гӧгӧр пуяссяньыс. (Видзӧдӧ ваас.) Господскӧй керкаыс кутшӧм мича кажитчӧ, ӧшиньясыс быттьӧ восьсаӧсь, пытшкыс ставыс зарниа дзирдалӧ. Со быттьӧ ӧшиньыс воссис, сэні тыдалӧ гырддза, со пемыд юрсиа юр, еджыд чужӧма ныв со лэччысис гырддза вылас… Ок, ок, ваыс вӧрзис, ӧшиньыс бӧр пӧдласис… Дивӧ, кутшӧм тӧлыся войыд ваад. Збыль ӧд быттьӧ. (Ылыстчӧ пруд дорысь, матыстчӧ керка дорас.) Оз жӧ ньӧти ков йӧз сёрнитӧ пыдди пуктыны: пӧвъяс ӧшиньясас абуӧсь, стеклӧяс дзирдалӧны, керка выль, краситӧма быттьӧ талун на. Коді бара тані олӧ-а? Кутшӧм долыд менам сьӧлӧм вылын!.. (Лӧсьӧдӧ бандурасӧ да сьылӧ.)
Ой тэ, тӧлысьӧй, эзысь тӧлысьӧй!
Дай тэ тшӧтш, зарни кыаӧй!
2 петкӧдчӧм
Левко панночкакӧд. Панночка мыччысьӧ ӧшиняс, кывзӧ сьылӧм, чужӧмыс зэв быгыд. Друг серӧктӧ. Левко повзьӧ да дугдӧ ворсӧмысь.
ПАННОЧКА. Мый нӧ тэ дугдін? Ворсышт меным, том казак…
ЛЕВКО. Мый жӧ ме тэныд сьыла, югыд сисьӧй, панночкаӧй?
ПАННОЧКА (друг бӧрдӧ). Зонмӧй, мича зонмӧй, корсь меным, инды меным ичиньӧс. Ме тэныд немтор ог жалит. Мый коран, сійӧ и сета. Менам быдтор эм. Ме зэв озыр. Зарни-эзысьӧн быдлаӧд тыр. Быдторйӧн ме козьнала тэнӧ, сӧмын инды менсьым ичиньӧс. Сійӧ ӧд зэв лёк. Ёма. Таладорын менӧ сійӧ ёна ӧтдортіс, кедзовтіс. Видзӧдлы менам чужӧм вылӧ: вир пас эз коль, юис менсьым став вирӧс. Видзӧдлы менам еджыд голя вылӧ: оз мын немторйӧн, некор оз мын лӧзъясыс кӧрт гыжнас гыжъялӧмсьыс. Видзӧдлан кӧ менам кокъяс вылӧ, ёна ветлӧдлі ме пӧсь лыа вывті да ёсь изъяс вывті, уна ветлӧдлі ме лежнӧг кустъяс пӧвстті. Видзӧдлы менам синъяс вылӧ, синъяс оз нин аддзыны бӧрдӧмысла. Корсь меным ичиньӧс, муса зонмӧй. (Бӧрдӧ.)
ЛЕВКО (зэв жалитӧ). Муса панночкаӧй, ме верма кӧ эськӧ, дзик пыр корся, сӧмын кысь ме кужа сійӧс корсьнысӧ?
3 петкӧдчӧм
Найӧ жӧ да васаяс.
ПАННОЧКА (ӧдйӧ). Видзӧдлы, видзӧдлы, сійӧ тані… Со сійӧ берег вылын менам нывъяскӧд… тшӧтш кругӧн ворсӧ, шонтысьӧ тӧлысь водзас. Сійӧ вӧйысь пыдди олӧ тані. Ме тӧда, ме кыла, сійӧ тані… Меным вывті сьӧкыд сы дырйи, менам весиг лолӧй оз ветлы, кор сійӧ матын. Ме сы дырйи вӧя ва пыдӧсӧдзыс из моз. Корсь сійӧ меным!
ЛЕВКО. Мый верма, кытчӧдз вын-эбӧс оз быр, вӧча тэныд, муса панночкаӧй.
Кругӧн кутчысьӧмӧн вӧйысьяс еджыд паськӧмаӧсь локтӧны, босьтчӧны сьывны.
ГӦЛӦСЪЯС. Вайӧ кырныш[ӧс] ворсамӧй.
ГӦЛӦС. Коді кырнышалас?
ГӦЛӦСЪЯС. Пудъясям.
Пудъясьӧны.
ӦТИ НЫВ. Ой, меным уси. (Зэв дышпырысь петӧ.) Ме ог кут кырнышавны. Меным жаль чипанпиянӧс мамыслысь мырддявны.
ЛЕВКО (бокӧ). Тайӧ абу ёма.
ГӦЛӦСЪЯС. Коді нӧ кутас кырнышавны? Вайӧ бара пудъяламӧ. (Кӧсйӧны пудъясьны).
МӦД НЫВ. Огӧй пудъясьӧ. Вайӧ ме.
Зэв ӧдйӧ лёкысь уськӧдчӧ кутавны, дзик кырныш моз и шыбитчӧ. Кылӧ горӧдӧм.
ЛЕВКО (бергӧдчӧ, керкаланяс чуньнас индӧ). Со ёмаыд…
ПАННОЧКА (серӧктӧ). Нывъяс, кутӧй да нуӧй сійӧс.
Нывъяс горзігтырйи нуӧны.
Мыйӧн ме тэныд мынтыся та ыджда бур вӧчӧмсьыд, том казакӧй? Тӧда ме, тэ он босьт менсьым зарни-эзысь. Тэ радейтан Ганнаӧс. Скӧр батьыд тэнад туй вылын сулалӧ, оз лэдз гӧтрасьны. Ӧні оз вермы пыкны: сет тайӧ гижӧдсӧ сылы.
Нюжӧдӧ кисӧ. Левко босьтӧ гижӧдсӧ. Панночка вошӧ. Ӧшиньяс тупкӧма ставняӧн. Ставыс бырӧ.
4 петкӧдчӧм
ЛЕВКО (ӧтнас). Мыйсяма дивӧ? Ӧшиньяс тупкӧма. Некутшӧм панночка абу. Вӧтаси ӧмӧй? Ставыс быттьӧ ловъя вӧлі, вемӧсӧн моз. Дивӧ дай сӧмын. (Ки кабырсӧ лэдзӧ да горӧдӧ шемӧснысла.) Гижӧд. Ак мокасьт, лыддьыныд кӧ вӧлі кужа. (Бергӧдлӧ гижӧдсӧ быд ногӧн.)
5 петкӧдчӧм
Левко, старшина, десятскӧйяс, писар, винокур.
СТАРШИНА. Энӧ полӧ… Кутӧ чорыдджыка… Мый нӧ повзид! Абу тай ми этшаӧнӧсь. Заклад лысьта вартны — морт тайӧ, абу омӧль.
Десятскӧйяс полігтырйи кутӧны Левкоӧс.
Эн пӧртмась, петкӧдлы ассьыд чужӧмтӧ, муса другӧй. (Босьтӧ шошаӧдыс, сэсся казялӧ, мый аслас пиыс, сувтӧ синсӧ паськӧдӧмӧн.) Левко, тайӧ нӧ тэ… Ме чайта, кутшӧм, меся, дявӧл тадз миянӧс бергӧдлӧ? Тайӧ тэ вӧлӧм дикуйтчан миян вылын… Зык, кось лэптан улич вылын… Сьыланкывъяс лӧсьӧдлан. Ок-ок-ок, Левко, лудӧ, буракӧ, мышкуыд тэнад. Кӧрталӧ, десятскӧйяс, сійӧс…
ЛЕВКО. Сулавлы, батьӧ… Тайӧ гижӧдсӧ тэд тшӧктісны сетны.
СТАРШИНА. Абу письмӧясӧдз ӧні миянлы, муса пиӧй. Кӧрталӧ сійӧс.
ПИСАР. Часлы, пан старшина, видзӧдлам. (Босьтӧ гижӧдсӧ да видлалӧ.) Киыс комиссарлӧн…
СТАРШИНА. Комиссарлӧн?..
ДЕСЯТСКӦЙЯС. Комиссарлӧн?
ЛЕВКО. Комиссарлӧн. (Аслыс.) Шензьыныд он вермы, мый тайӧ?
СТАРШИНА. Лыддьы, лыддьы… Мый сэн комиссар гижӧ?
ВИНОКУР (вомас каллян, перйӧ би). Кывзам час, мый гижӧ комиссарыд.
ПИСАР (кызӧктӧ, лыддьӧ). Приказ старшиналы Евтух Накоголенколы. Кывсис миянлы, тэ пӧ, пӧрысь йӧй, вот недӧимка перйӧм пыдди йӧйталан…
СТАРШИНА (пельтӧмӧ пӧртчӧ). Мый и лыддян, ейбог, нинӧм ог кыв.
ПИСАР (выльысь лыддьӧ). Приказ старшиналы Евтух Накоголенколы. Кывсис миянлы, тэ пӧ, пӧрысь йӧй…
СТАРШИНА. Дугдыв, дугдыв… Оз ков, эн лыддьы… Эг эськӧ кыв лыддьӧмтӧ да, тӧдӧмысь, тан абу на гижан могыс. Лыддьы водзӧ…
ПИСАР (лыддьӧ). Сэтшӧм омӧля служитӧм вӧсна сета ме тэд приказ, ӧні жӧ гӧтрав ассьыд питӧ Левко Накоголенкоӧс аслад грездса козак ныв Ганна Петриченко вылӧ. Сэсся мед вӧлі справитӧма мир туй вылысь посъяссӧ. Менам волігкежлӧ кӧ он вӧч, мый тані тшӧктӧма, ӧтнад тэ лоан ме водзын мыжа. Комиссар, отставнӧй поручик Козьма Деркач.
СТАРШИНА (вом паськӧдӧма). Вот тай… Кылад, ставсьыс ме лоа мыжа, ставсӧ менсьым юалӧны. Ӧні мед менӧ вӧлі кывзӧма. (Левколы.) Шензьыны ог вермы, кутшӧм ногӧн комиссарӧдз кывсьӧма… Лоӧ тэнӧ приказ серти гӧтравны, а гӧтрасьтӧдзыд нагайка кӧрсӧ лоӧ жӧ видлыны. Кысь тэ босьтін тайӧ гижӧдсӧ?
ЛЕВКО. Тӧрыт рытланьыс ме ветлі карӧ, сэні и аддзылі ме комиссартӧ, самӧй вӧлі телегаысь петӧ. Сійӧ и сетіс меным гижӧдтӧ, дай кывйӧн велӧдіс тэныд висьтавны, бӧр мунігам пӧ пырала тіянӧ ӧбӧдайтны.
СТАРШИНА. Сідзи и шувис?
ЛЕВКО. Сідзи.
СТАРШИНА (тшаппырысь). Кылад? Ачыс комиссар локны кӧсйӧ ме ордӧ ӧбӧдайтны. О… (Чуньсӧ чургӧдӧ вывлань.) Комиссар, кыланныд-ӧ, комиссар… Пан писар, мый сэтчӧ шуан? Сват, кутшӧмджык кажитчӧ тэныд. Оз ӧд кодсюрӧ — комиссар…
ПИСАР. Ме помнитӧмӧн, некутшӧм старшина ордын эз на ӧбедайтлы комиссарыд.
СТАРШИНА (зэв нимкодьпырысь). Быд старшинаӧс он на ӧткодяв. (Сералӧ.) Мый думайтан, пан писар, позьӧ оз лэдзны приказ, мед ыджыд гӧсьт кузя быд керка юрысь ваясны чипан пиӧн-ӧ, дӧраӧн-ӧ, либӧ ещӧ мыйкӧ… Но?..
ПИСАР. Колӧ, колӧ, пан старшина…
ЛЕВКО. Кор нӧ свадьбатӧ, батьӧ, вӧчам?
СТАРШИНА. Свадьба? Сеті эськӧ ме тіянлы свадьба… Но да чӧрт тіянкӧд. Мед комиссарыд видзӧдлас, кутшӧм регыд ме сылысь приказтӧ вӧча… Но ӧні сэсся водны узьны колӧ… Мунӧ гортаныд… Сват, мунам.
Ставныс мунӧны.
6 петкӧдчӧм
ЛЕВКО (ӧтнас). Но лоӧ сэсся ӧні и сёрни ыджыд гӧсьт йылысь. Лӧсьыда ӧд артмис… Ганук, менам Ганук… Сьӧлӧмыд тэныд висьталӧ оз миянлысь шудсӧ? Он на тэ тӧд. Узян тэ, юрыд мича еджыд ки вылад куйлӧ… Мыйкӧ мича вомдорнас унйывсьыд шуалан, гашкӧ, менӧ, менсьым нимӧс? Ганук, Ганук… (Надзӧникӧн заводитӧ ворсны бандураӧн да сьывны.)
7 петкӧдчӧм
Левко да Каленик.
КАЛЕНИК (век на код, шатлалӧмӧн локтӧ). Мый нӧ меным старшинаыд? Аслым ачым ме старшина… Чӧв, дугды. Тадз оз жӧ йӧктыны гопактӧ… То кыдз… Гоп, гоп, гоп-трала, гоп-трала… Гоп, гоп, гоп…
ПОМ.
