ПУКСЬӦМА ТӦВ(Лым сор кылӧмъяс)

	Усьӧма лым, —
	пуксьӧма тӧв.
	Сувтіс вӧлисти туй...
Кодкӧлун
Эжва и Помӧс
вӧліны восьса,
тӧрыткӧд паныд
кутӧма найӧс.
	Важӧн нин петавліс
	медводдза наридз,
	сентябрын повзьыліс
	кынмӧмысь пароход —
	(бӧр косліс, колис
	миянӧс прӧдукттӧг).
Природа
миянлы кивыв
наросьнӧ нюжӧдліс ар:
«На пӧ тэд содтӧд,
большевик ӧд
мед пӧ оз ор!
Унджык пӧ баржа
тэ кӧвъяв
да ӧдйӧджык катӧд
Эжва йыв катыд...
	Тӧдан пӧ сэтӧні
	кутшӧми дзескыд,
	мыйтӧм пӧ йӧз:
	сиктъясын, вӧрын,
	Черйын и, Эжваын,
	а база — дзонь кар...» —
	шуис тадз ар.
Но пароходство
аддзӧма ас уджсьыс
бара на сходство:
	«Колян во
	тадз жӧ пӧ
	кынтылім туй вылас
	дас ӧти трактор,
	сувтӧдлім тӧвбыдся
	кер лэдзан удж,
	но эг мыжмӧй сыысь, —
	позьӧ и таво пӧ
	сійӧс жӧ вӧчны...»

***

Кулис-зэрис
кӧшысь моз
кык сутки чӧж.
Муыс эз вермы
юныыс васӧ —
исковтіс няйт шорӧн:
кырӧдіс туйяс,
буждӧдіс-кодйис
зэв джуджыд гуранъяс,
тыртіс лыаӧн
увтасаинъяс...
Туны ӧдӧбтіс ва —
гудыра муткыртӧ
Помӧс и Эжва,
броненослы кӧть 
тырмымӧн ва...
	Но... бара
	пароход бӧрӧ:
	«Энлы пӧ, врёёёшь!
	против природы
	не попрёшь...
	Нам ли побороть
	стихии?!
	Айда — в затон!
	Там тихо, —
	не утонем...» —
	шуис, лэдзасис, и...
	баржаысь,
	кыдз мустӧм бабаысь,
	ва кывтчӧс
	гӧнечӧн пышйис.
И «тихо» пароход
сулалӧ затонын:
команда кодалӧ,
пароход-«кадилӧ»
оз кадит...
	А баржаяс?!
	— Ылі Мыс вӧлӧкын
	эновтӧм дӧваӧн
	тӧлысь чӧж дӧнзьӧны,
	бокъясныс весь
	сулаліг бонзьӧны,
	кытчӧдз эз дор
	найӧӧс йи.
(Тувсов ӧдӧбӧн
тӧлысь чӧж весь
бузгисны кыр шӧрын юяс,
нерисны-эльтісны
рейсъясӧн.
Но... обезличка
дорӧма рельсъясӧн,
и... —
делӧсӧ личкӧ.)
Кузь на история
(но шаньлӧ нин),
кыдз нӧшта сэн
ӧтнасӧн
баржовщик коли,
кыдз «гӧтрасис» сійӧ
баржаыс вылын,
малаліс, бабитіс сійӧс,
кытчӧдз эз локны
вӧлаа дядьӧяс
да ректыны додьясӧ
сылысь кыз кынӧм...

***

Усьӧма лым...
Швач югыд ывла.
Ӧкмыс нин час,
но абу на лун.
Шондіыс кытікӧ дыыр,
кыйӧдчиг, гусьӧн
мусяр куд увтіыс
гызымтіс-кыссис.
(Чайтан да, оз нин
мыччысьлы талун.)
Кодыркӧ сэсся
ньӧжйӧник
вӧр пуыс йылӧ
кышасьны пондіс:
кутчысьӧ увйӧ, мӧдӧ,
пуысь пуӧ каттьысьӧ-мунӧ.
(Ки-кокыс, тыдалӧ, турдӧма кын.)
Медбӧръя вынйыштчӧм —
и дзуг увъя пожӧмысь мыні.
Ззарс! — быликтіс-петіс.

***

Лун шӧр кад.
Кузьысь-кузь вуджӧръяс
лӧз сюръяӧн лым вылӧ
водісны гизь
муртса чурвидзан мырсянь.
Енэжтас гӧгӧрсӧ
вӧньӧдӧ сьӧд парма визь...
Усьӧма лым, —
пуксьӧма лун.
Кыскӧны лым туйӧд
ӧтувъя картаысь куйӧд.
Ылісянь тыдалӧ,
быттьӧкӧ ыб вывсӧ, тонӧ,
шыльк пызя пӧв вылӧ
чӧдъя нянь тыралӧ
пӧрлӧдчысь колхозник Опонь.
	Катлысьӧ
	Комилес вӧрӧ:
	пызанъяс, улӧсъяс,
	шкапъяс
	сӧвтӧма доддьӧ, —
	став овмӧснас
	тэрыба вӧрӧ
	шомасьӧминсьыс
	сэтчӧ,
	кӧн важ аппарат
	(кондуктор, «коннӧй»)
	мужик вылӧ
	мыр вылын
	протокол гижліс
	да бӧрӧ-водз кайліс
	приказчик
	кер лэдзысьлысь
	бракуйтны кер,
	ӧні сэн —
	вӧр вӧчан кар...
Усьӧма лым —
небыдик, выль...
Важ мозыс пыр на
сӧстӧм зэв ывла.
Пыркъялӧ-лэбалӧ катша,
сизьдысьӧ чипасын сизь,
дзуртыштлӧ додь сюв.
Ур кыйысь кылӧ
лыйис пищальысь
— «шкув!»
	Но важ дінас
	выль шыяс содалӧ,
	воысь-во локталӧ:
	швачкӧдчӧ трактор...
	Лун и вой
	шпуткӧдчӧ мотор
	гажа Эжва сай ягын;
	базасянь сиктӧ
	выль сюръяӧн
	котӧртӧ провод.
	Эз на коль весиг
	со во,
	а воӧма электричество.
Усьӧма лым...
Петӧма ывлаӧ
Зонпосни, ныв —
котӧртӧ ытваӧн
школаӧ челядь:
детсадйӧ,
яслиӧ,
дзоля школаӧ,
и водзӧ —
вылынджык тшупӧда
ШеКаэМӧ...
Керкасянь,
мир аддзан ӧшиньсянь,
Пушкин моз,
шогӧйла-радӧйла
вашкӧда налы:
«Здравствуй, племя!..»
да сьӧлӧмнам
тшӧтш накӧд
туй кузя
котӧрта ме...