ТОНЕКО
Ӧти войвывса кар школаӧ вайисны детинаӧс. Зэв ичӧтик тушаа, дзик квайт арӧса кодь, ачыс эськӧ дас кыка нин. Сійӧ вӧлӧма яран пи.
Паськӧмыс: кык вевся малича дай парка. Маличаыс дӧрӧм пыддиыс, паркаыс пась пыдди. Кыз паськӧмнад детинаыд быттьӧ кер пом мешӧк пиын, сӧмын чужӧмыс тыдыштӧ парка юрӧдыс. Коньӧр, вӧрысь петӧм кӧч кодь; полысь, зэв чӧв. Куим лун чӧж начальникъяс тӧдмалісны, юасисны сылысь нимсӧ. Степан Тонекоӧн вӧлӧм шуӧны. Миян ногӧн кӧ — Степан Руч. Руч нимыс яран ним. Зэв аслыс кажитчӧ нимыс: долыда шыасьӧ чукӧстан да.
Школаын Тонеко быдтор вылӧ шензьӧ. Полігтырйи шай-паймунӧмӧн олӧ. Сувтӧдасны кӧ — оз лысьт пуксьыны, пуксьӧдасны кӧ — оз нин лысьт сувтны. Велӧдчысь челядь войдӧр сійӧс сералісны, вильшалісны, сэсся бӧръявылыс жалитны кутісны, вывті полысь да. Ньӧжйӧникӧн Степан велаліс школаын овны. Тшӧтш челядькӧд велӧдчӧ, сӧмын велӧдчӧмыс сылы сьӧкыда сетчис.
Ӧти сійӧ карса начальниклы тӧдсаыс мӧдӧдӧма кык кӧр. Некод эз гӧгӧрво водзвыв висьтавны на йылысь Тонеколы. Ӧтчыд Тонеко керка гӧгӧр лямпаӧн ислалӧ. Вывті ышмис, гора ваксьӧ ӧтнас. Кыдзкӧ-мыйкӧ видзӧдліс сарай ӧдзӧс вылӧ, ӧдзӧс воссьыштӧма. Тыдалӧ кык кӧр юр, зэв уна вожа сюръясаӧсь. Шай-паймуніс детинаыд, оз верит синъясыслы, чуймӧма-видзӧдӧ. Сэсся тӧдлытӧг висьысь моз зэв сьӧкыда лӧвтыштіс. Уськӧдчис сарайӧ, кутчысис кӧрлы голяас, кутіс малавны, окавны, сёрнитны ас ногыс. Синваыс чужӧмбанӧдыс кык вожӧн люзьгӧ. Мӧд кӧрсӧ пӧттӧдзыс жӧ окавліс. Сэсся кутіс кыкнан кӧрсӧ, петкӧдіс сарайысь, сувтӧдіс орччӧн. Ачыс налы паныдӧн сувтіс, видзӧдӧ синъяс выланыс, мыйкӧ ас ногыс висьтавлӧ, бӧрдӧ.
Сэсянь сэсся Тонеко кутіс гажтӧмтчыны, шогсьыны, дыша велӧдчыны. Нига эз кут киӧ пырны. Мырдӧн-сорӧн пуксьӧдласны жӧ эськӧ нига саяд да, нинӧм оз аддзы сэсь: шыпасъяс пыдди уна вожа сюръяс син водзас. Велӧдысьлысь кывзӧм пыдди пыр кӧръяслысь шысӧ кылӧ. Важ мозыс лои вӧй, став дінсьыс ӧтдормис. Мунас ӧтнас сарайӧ кӧръяс дінӧ, малалӧ найӧс, окавлӧ. Сэсся кутчысяс на дінӧ да дыр олас вунӧдчӧмӧн. Велӧдчысьяс некод оз серавны сійӧс. Гӧгӧрвоисны Тонекоӧс, сылысь гажтӧмтчӧмсӧ. Сьӧлӧмсяньыс найӧ жалитісны коньӧрӧс, ичӧлик яранӧс.
