ВОЧАВИДЗӦ ЛЫДДЬЫСЬЫСЬ
«Войвыв кодзув» журналлӧн редакция неважӧн шыӧдчыліс аслас лыддьысьысьяс дінӧ некымын юалӧмӧн (видзӧд журналлысь 7-ӧд номер). Воис нин вель уна воча кыв, кодъяс серти позьӧ вӧчны ӧткымын кывкӧртӧд.
Мый медводз шыбитчӧ синмӧ? Журнал лыддьысьяс ӧтарӧ пӧрысьмӧны. Том йӧзсянь воча кывйыс воис зэв этша. Чӧв олӧны, мыйлакӧ, велӧдысьяс, литературоведъяс, студентъяс. Журналсӧ, миян думысь, найӧ лыддьӧны и эм мый чуйдны-сӧветуйтны редакциялы. Уна журнал воӧ Кулӧмдін районӧ. Эжва катыдысь петіс эз этша гижысь, сэні жӧ ӧні и медуна том автор. Со и виччысям тайӧ районса лыддьысьысьяссянь унджык воча кыв.
Медводдза воӧм письмӧяс висьталӧны, мый журналлы донсӧ ёна содтыны оз ков. Медся лыддяна жанръясӧн шуӧма проза да поэзия. Гижӧдъяссӧ кыв боксянь донъялӧмыс ёна торъялӧ. Ӧтияс ошкыштӧны, мӧдъяс — кулитыштӧны. Но сэк жӧ пӧшти быдӧнлӧн тӧдчӧ мӧвп: бурджыка колӧ редактируйтны гижӧдъяссӧ. «Войвыв кодзувлӧн» кызтаыс унджык лыддьысьысьсӧ могмӧдӧ. Водзӧ колӧ сетавны вклейкаяс (но оз сӧмын писательяслысь портретъяс). Ӧткымынъяс тшӧктӧны паськӧдны литературнӧй критика (ӧні пӧ кызвын статьяыс сӧмын ошкӧм), унджык сетавны республикалӧн история йылысь гижӧдъяс, оз пӧ ков вунӧдны и коми-пермякъяслӧн литература йылысь.
Лыддьысьысьяс индісны и ассьыныс медся радейтана писательясӧс. Тані ёна торъялӧмыс абу: унаӧн пасйӧмаӧсь нимъяссӧ ӧти и сійӧ жӧ гижысьяслысь. Но тайӧ юалӧм вылас позьӧ вочавидзны вӧр пилитан Сыктывкарса заводын уджалысь Нина Моториналӧн, Емдін районса Висдін сиктысь Т. И. Челпановалӧн, Абъячойысь М. О. Паюсовлӧн кывъясӧн: «Ме радейта став коми гижысьсӧ».
И сэк жӧ, воча кывъясын ни ӧтиысь на эз паныдасьлыны нимъясныс Владимир Безносиковлӧн, Юрий Васютовлӧн, Василий Лодыгинлӧн, Александр Лужиковлӧн, Александр Некрасовлӧн, Егор Рочевлӧн, Владимир Поповлӧн, кӧть и коми литератураын найӧ абу нин выль йӧз, эмӧсь асланыс книгаяс, печатайтчӧны журналын.
«Кутшӧм гижӧд колис тэнад паметьӧ бӧръя йӧзӧдӧмъясысь?» — вӧлі тшӧтш и татшӧм юалӧм анкетаын. Быд мӧд морт пасйӧма Виктор Напалковлысь «Ме тэнӧ радейта» повесьтсӧ. Авторыс аттьӧалӧ ассьыс лыддьысьысьяссӧ, торйӧн кӧ, Сыктывкарса пенсионер В. Е. Лекановӧс, коді весиг повесьтсьыс мыйсюрӧ стӧчмӧдӧма. Уналы воӧмаӧсь сьӧлӧм вылас и Нина Куратовалӧн, Борис Шаховлӧн, Геннадий Юшковлӧн гижӧдъяс, К. Жаковлӧн «Биармия» поэмаыс, кодӧс комиӧдіс Михаил Елькин. Сёрнитны кӧ торъя кывбуръяс йылысь, то ошкӧм боксянь урчитӧма нимъяссӧ Николай Щукинлысь «Вӧт», Виктор Напалковлысь «Пелысь», Владимир Тиминлысь «1386-ӧд во» да «Илля Вась ордын», Альберт Ванеевлысь «Лысва войтъяс». Бӧръя кадӧ журнал печатайтіс вель уна пьеса. Бур боксянь гарыштӧма сӧмын Борис Шаховлысь «Суд» пьесасӧ, Геннадий Юшковлысь «Ен ныв» кывбура гижӧдсӧ.
Лыддьысьысьяслӧн воча кывъясыс бур сианаӧсь, тӧдчӧ налӧн чужан кыв да литература вӧсна тӧждлуныс. Ставныслы налы аттьӧ! Редакция и водзӧ виччысьӧ анкета вылӧ воча кывъяса письмӧяс, позьӧ мӧдӧдны весиг кырымпастӧг да гортса адрес индытӧг. Тӧдчӧдам, татшӧм анкетаыс «Войвыв кодзулын» некор на эз вӧвлы. Журналын уджалысьяс, сэні печатайтчысь авторъяс омӧля тӧдлісны сы йылысь, кыдзи жӧ донъялӧны лыддьысьысьяс сійӧ либӧ мӧд гижӧд. На пыдди сёрнитлісны критикъяс. Налӧн статьяясын частӧ паныдасьлӧны кывъяс: сэтшӧмтӧ авторлысь пӧ гижӧдсӧ бура примитісны лыддьысьысьяс. Кысь пӧ татшӧмторсӧ тӧдӧ критикыс карса кабинетысь петавлытӧгыс? Кыдзи, шуам, примитісны сійӧ либӧ мӧд гижӧд Донын да Пыссаын, Вочын да Кунибын? Та йылысь стӧчасӧ верманыд висьтавны сӧмын ті, «Войвыв кодзув» журнал (тшӧтш и «Коми му» газет) судзӧдысьяс да лыддьысьяс. Та вӧсна и журналлӧн редакция шыӧдчис аслас лыддьысьысьяс дінӧ анкетанас. Налысь сӧветъяссӧ редакция босьтас тӧд вылӧ. И сійӧ кутас зільны сы могысь, медым «Войвыв кодзув» лоис лунся удж бӧраныд ки-кокнытӧ ас ногыс веськӧдысьӧн.
А ӧні вайӧдам наука туялысь (тадзи асьсӧ шуӧма) Е. А. Цыпановлысь анкетаӧ пасйӧдсӧ: «Вель тшӧкыда сетанныд рочысь комиӧдӧм зэв слаб висьтъяс, либӧ коми гижысьяслысь дзик нин лӧп кодь уджъяс». Тадзи шуысьыс учёнӧй, филологияса кандидат, а вот кӧть нин ӧти «лӧп» урчитны нимнас — киыс абу кыптӧма. Татшӧм критикаыд, дерт жӧ, тшаква кодь.
Пасъям нӧшта ӧтитор. Донъяс содісны сё да унджык пӧв, а гижӧдъясысь гонораръяс колисны пӧшти важ кодьыс. Ӧти писательлӧн кывъяс серти, авторъяслы мынтӧны мыльӧссӧ. Висьт либӧ кывбур гижӧм дорысь ӧні выгӧднӧджык вугравны кельчи да ёкыш да вузавны базар вылын. А гижан уджыд ёна сьӧкыдджык вуграсьӧм серти. Став писательыс кӧ ручкасӧ вежас вугыр шатин вылӧ, сэки и збыльысь литература пыддиыд лоӧ сӧмын лӧп. Но таӧдз, думайтам да, ог воӧй. Тіянлы, дона лыддьысьысьяс, дасьтӧны ассьыныс выль гижӧдъяс Нина Куратова, Геннадий Юшков, Иван Торопов, Борис Шахов, Алексей Попов, Альберт Ванеев, Серафим Попов, Виктор Напалков, Александра Мишарина. Буретш тайӧ авторъяссӧ медунаысь казьтыштінныд медся радейтана гижысьяс лыдын. Наысь ӧтдор, журнал лист бокъясын йӧзӧдасны ассьыныс гижӧдъяссӧ уна мукӧд поэт да прозаик.
А гарыштны кӧ медматысса планъяс йылысь, то «Войвыв кодзувлӧн» октябр тӧлысся номерсянь заводитам сетны Александр Лыюровлысь роман. Сэні жӧ лоасны Дмитрий Антоновскӧйлӧн повесьт, Галина Бутыревалӧн да Вячеслав Бабинлӧн кывбуръяс, Нёбдінса Виттор да сылӧн семья йылысь Георгий Торлоповлӧн очерк, Геннадий Турьевлӧн Америкаӧ ветлӧм йылысь пасйӧдъяс. И сідз, лыддьӧй чужан кыв выланыд петысь журналтӧ.
«Коми му», 1992 вося август.
