«ЛЫДДЬЫСЬЫСЬ ВИЧЧЫСЬӦ»

Татшӧм юргижӧда статьяын (январь 17 лунся «Югыд туй») В. Напалков кыпӧдіс книгаӧн вузасян магазинъяслӧн удж да коми книга иналӧм йылысь сёрни. Воча кывъяс воисны книготоргсянь да роспотребсоюзсянь.

Книготоргса директор Л. Н. Манина ёрт, торйӧн кӧ, пасйӧ, мый республикаса став книжнӧй магазинын быд во нуӧдсьӧ коми литературалӧн декада. Сы кежлӧ Сыктывкарса магазинъясын дасьтылӧны «Мый лэдзны Коми книжнӧй издательствоын?» альбом. Анкетаяс серти тӧдмалӧма, мый ньӧбасьысьяс пӧвстысь джынсьыс этшаджыкыс (44 процентыс) лыддьӧ коми книга. Быттьӧкӧ и абу лёк. И сэк жӧ «Книготорглӧн» базаын талун кежлӧ чукӧрмис коми авторъяслӧн вель уна книга. Сизим во сайын лэдзӧм литератураысь куйлӧны: И. Тороповлӧн «Тян» — 950 экз., В. Савинлӧн «Вабергач» — 840 экз., Г. Фёдоровлӧн «Востым» — 690 экз., 1983 воын лэдзӧмъясысь: А. Ванеевлӧн «Ловъя би» — 1.460 экз., И. Куратовалӧн «Бобӧнянь кӧр» — 1.340 экз., эм и Г. Юшковлӧн «Кыськӧ тай эмӧсь», Я. Рочевлӧн «Кык друг» роман, А. Некрасовлӧн «Гӧрд тугъяса пелысь» да Н. Щукинлӧн «Менам бипур» кывбур чукӧръяс. 1984 воын лэдзӧмъясысь медуна — 830 экземпляр — куйлӧ В. Поповлӧн «Гы бӧрся гы» сборник. Уна сё экземпляр инавтӧм И. Тороповлӧн «Сьӧкыд лоны мортӧн» да В. Юхнинлӧн «Тундраса бияс» романъяс, А. Мальцевлӧн «Менам зарни ар» сборник. Тӧдчӧдам: индӧм лыдпасъясас оз пырны сійӧ экземпляръясыс, кодъяс эмӧсь вузӧсын республикаса магазинъясын да «Союзпечать» киоскъясын. Босьтны кӧ тӧд вылӧ, мый Коми издательство лэдзӧ книгаяссӧ оз ыджыд тиражӧн, то тайӧ лыдпасъясысь некодлы абу нимкодь.

1985-1987 воясӧ лэдзӧм литератураысь и книжнӧй базаын, и республикаса магазинъясын некымын сё да весиг тысяча экземпляръяс куйлӧны С. Морозовлӧн «Вояс пыр, би пыр», В. Савинлӧн «Мусюр сайын», В. Лыткинлӧн «Дзордзав жӧ, Коми му», В. Безносиковлӧн «Кӧні менам шудӧй?», П. Шаховлӧн «Мыйла олам», С. Тимушевлӧн «Зумыш пармаын», В. Тиминлӧн да А. Некрасовлӧн кывбур чукӧръяс, Е. Рочевлӧн да С. Пылаевалӧн челядьлы лэдзӧм книгаяс, «Висер вожса сьыланкывъяс да мойдкывъяс», «Ытва дырйи» да «Бобӧ-бобӧ» сборникъяс.

Найӧ, кодъяс кутшӧмкӧ помка вӧсна кӧ эз ньӧбны тайӧ книгаяссӧ, вермасны судзӧдны Книготорглӧн «Книга — почтой» магазинысь. Сылӧн адресыс: 167000, Сыктывкар, Пушкин нима улича, 21. Коми книготорг водзӧ вылӧ кӧсйӧ кутны топыд йитӧдъяс «Югыд туй» газеткӧд. Тайӧ отсалас бурджыка пропагандируйтны коми кыв вылын петысь литература.

Коми книга вылӧ спрос тӧдмалӧм, сыӧн вузасьӧм бурмӧдӧм кузя колана удж нуӧдӧ респотребсоюзлӧн правление, — юӧртіс редакцияӧ сэтысь председательӧс первой вежысь В. В. Перемотин ёрт. Быд во потребсоюз сетӧ издательствоӧ став колана материалсӧ, кытчӧ индӧма магазинъясын куйлысь книга лыдсӧ авторъяссӧ урчитӧмӧн. Татшӧм материалсӧ кольӧм во вӧлі мӧдӧдӧма тшӧтш писательяс союзӧ литература пропагандируйтан бюроӧн веськӧдлысь Ю. Ионовлы. Сідзкӧ, писательяс да издательяс тӧдӧны, уна-ӧ инавтӧм книгаыс сійӧ либӧ мӧд литераторлӧн. 1988 воын Сыктывкарын нуӧдӧма республиканскӧй семинар, кытчӧ волісны товароведъяс, книжнӧй магазинъясса вузасьысьяс, госкомиздатса, издательствоса, писательяс союзса представительяс. Сёрниыс муніс коми книгаӧн вузасьӧм йылысь. Торговляса уджалысьяс корисны частӧджык аддзысьлыны писательясӧс ньӧбасьысьяскӧд.

Республиканскӧй газетъясын, радиоын да телевидениеын ыджыд сёрни мунӧ коми кыв ловзьӧдӧм-паськӧдӧм, коми книга иналӧм йылысь. Асланыс сьӧлӧм дой йылысь гижӧны лыддьысьысьяс и «Югыд туйӧ». Найӧ кыпӧдӧны письмӧясын уна проблема. Мый колӧ вӧчны, медым коми книга эз куйлы складъясын да магазин джаджъясын? Гашкӧ, тырмас нин мыжавны сӧмын вузасьысь организацияясӧс. Абу-ӧ мыжаӧсь тшӧтш и асьныс издательяс да авторъяс, кодъяслӧн перӧ улысь частӧ на петӧны гажтӧм гижӧдъяс. Кыдз вермис лоны, мый 1987 воын Коми издательствоын ӧтпырйӧ петісны уна лист бока книгаяс издательствоса сэкся главнӧй редактор В. Тиминлӧн, старшӧй редактор И. Кузнецовлӧн, редактор А. Некрасовлӧн, вӧвлӧм редактор А. Алшутовлӧн?

Издательство — государственнӧй предприятие и сійӧс оз позь вӧчны торъя йӧзлы вотчинаӧн, — гижӧны лыддьысьысьяс. Художествоа гижӧдъяс, торйӧн нин кывбура книгаяс, колӧ лэдзны сӧмын писательяс союзын рукописьсӧ видлалӧм бӧрын. Стӧча рифмуйтӧм, но поэзиятӧм кывбуръяс талунъя лыддьысьысьлы оз ковны. Нӧрӧвитлыны йӧзӧдны сэтшӧм авторъясӧс, кодъяслӧн уна книга куйлӧ магазинъясын вузавтӧг. Та йылысь кыпӧдлісны нин сёрни асланыс статьяясын и журналистъяс, и том авторъяс, но издательство уджын бурланьӧ вежсьӧмъяс оз тыдавны. «Югыд туйӧ» воӧны письмӧяс, звӧнитӧны телефон пыр, кӧні авторъясыс веськыда шуӧны: Коми издательство пӧ кедзовтӧ челядьӧс. Да, издательстволы коми книгаяссӧ лэдзны абу кивыв. Сё тысяча экземплярӧн сылы кокньыдджык печатайтны, шуам, А. Платоновлысь «Сокровенный человек» либӧ А. Толстойлысь «Князь Серебряный», А. Гайдарлысь «Судьба барабанщика» либӧ Д. Дефолысь «Робинзон Крузе». Классика лэдзигӧн оз ков жуглыны юрсӧ редакторлы, и прибыльсӧ сыысь издательство босьтӧ оз этша. Ӧти ног кӧ, мед. Мӧдарсянь кӧ, издательствосӧ Комиын восьтӧма сы могысь, медым медводз лэдзны национальнӧй литература. Но коми книга лэдзӧмын, кыдзи казьтыштім нин, унатор на абу лючки. Помкаыс сыын, мый бӧръя воясӧ вежсис некымын главнӧй редактор. Гашкӧ, тайӧ должность вылас юӧртны конкурс?

А мый шуасны писательяс да асьныс издательствоын уджалысьяс?

«Коми му», 1989 вося апрель.