БОР КУЗЯ

І

Бор кузя потшӧсъяс вомӧн,
Лӧнь ва кодь сю муяс сайӧ,
Из вывті дзольгысь ю дорӧ
Унаӧн чиг ӧткодь каям.
	Пурысьын мӧсъяс.
	Розъялӧ сю.
	Шондіыс ӧзйӧ.
	Кашкӧ лӧнь му.
Быттьӧкӧ шырпияс
Торзьӧдам.
Кузь сю пӧвстын корсюрӧ
Тыдыштлӧ юрным.
	Сьӧлӧмын — лун тӧв.
Варовӧсь.
Уджнымӧс гаралам:
«Ме вит лун пинёвті
Купеч Педӧрлы,
Сетіс кызь ур».
«Ми пес кералім...»
«Ми сюмӧд кулим...»
Сьӧкыд удж... Мед...
	Сералам.
Эк! Быдӧнлы миянлы
Тырмӧ вӧлі уджыс!
(Кулаклӧн челядьыд
Миянкӧд оз вӧлі ветлы.)
	Тыдовтчис вӧр.
Вӧр дорын шор нюкӧс.
Дзольгыштӧ, жургыштӧ шор.
Гӧгӧр лӧнь. Гӧгӧр нор.
Сӧмын ёсь гӧлӧсным миян
Паськыд ыб гӧрб вомӧн
Вӧр пуяс пиӧ
Чивлас,
Чикышӧн лэбзьыштлас.
	Ми дзоляӧсь,
Ми гебъяс...
Талун ми сьӧкыд уджысь мынім!
Ми багатыръяс!
Вот юксям да
Кутам ворсны
Ён йӧзлысь
Выліті лэбалӧмсӧ.
	Лунвылын веж турун вылын
Челядьлӧн ворсӧм шы кылӧ:
	Лэчыд гӧлӧс,
	Гаж, серам,
Визув шор дзольгӧ,
Визув шор мойдӧ.
Зӧм кыркӧтш горулын
Сё рӧма вӧньӧн
Чиклясьӧ-муклясьӧ,
Тӧд вылам
Писькӧдӧ туй.
Тэрмасьӧ, тэрмасьӧ,
Изъяскӧд вермасьӧ...
	Шор вылӧ кыркӧтшсянь
	Вылісянь ӧшӧдчӧм
	Кыз
Коз пу лыс.
Нёровтчӧм.
Лапъясыс дзормӧма-сь.
Зумыша видзӧдӧ
Пӧлатьсянь пӧльӧ
Веж гын вывті гӧглясьысь
Шегъяс вылӧ.
	Ывлаыс — ӧдъя пывсян.
Пӧрӧм лыс весьтын джумгӧр.
Пасьтӧмӧсь... Кыркӧтш йывсянь
Чеччалӧ зонпосни сэтчӧ.
Сералӧм, пульскӧдчӧм, увгӧм.
	Гожся лун лэбзьыштіс —
	Эгӧ и аддзылӧй.
Увтасмис шонді.
Мӧс жыннян клёнгӧ.
Кад мунны гортӧ.
Сьӧрсьӧн-бӧрсьӧн
Сю пӧвстті 
Шырпияс унаӧн
Мунам.
Сёрнитам аскиа
Удж йылысь...
Ёся сьӧлӧмам сутшис:
Борйын сюри паныд
Педьӧ Анӧ,
Чарлаа, мешӧка,
Турунла мунӧ.
Висьталіс: Клавди Степӧ пӧ
Чеччыштіс ваӧ,
Эжваӧ, медджуджыд йирас...
Сьӧлӧмным ыркмунлі ставнымлӧн.
Клавди Степӧ
Мекӧд тшӧтшъя
Дас куим арӧса зон.
Батьыс сылӧн вӧлі — звер,
Челядьсӧ уджӧдӧ
Ва кыскалан кӧбыла этшӧн жӧ,
Мыйӧнсюрӧ кучкӧ.
Ыджыдджык вокыс сэтшӧм жӧ.
Мамныс важӧн нин кулӧма.
	Жугыльтчим.
Жалитам Степӧс.
Пинялам батьсӧ.
Казьтылам сьӧкыд уджъяс,
Скӧр батьясӧс.
Кодлӧн абу сьӧкыд уджыс?!
Кодлӧн абу скӧр батьыс?!
Вот Педӧр Ванялы
Лӧсьыд овныд,
Уджалӧны казакъяс,
Ачыс дас вит арӧса нин да
Тӧв чужъялӧ ветлӧ.
А миян быдӧнлӧн вӧлі
Скӧр дядь,
Тасма киас,
Корсюрӧ мышканым
Инмӧдлывлӧ сійӧс.
Ичӧт вежӧрным
Оз вӧлі тӧд,
Код сійӧ ачыс
Тасмаа скӧр дядьыс...
	Сю пӧвстті бор кузя локтам.
Чукльӧдлам-мукльӧдлам,
Потшӧсъяс, майӧгъяс, нӧрысъяс, боръяс
Векньыдӧсь, паськыдӧсь,
Чукляӧсь, пельӧсӧсь...
Шондіыс пуксис.
Тшӧк ланьтӧмаӧсь ставным.
Шуштӧм...
Мӧвпалам. Мый йылысь?
Гашкӧ, сы йылысь,
Мыйла татшӧм олӧмыс?
Кӧть ся мый йылысь —
Вежӧрным нэр на,
Воча кыв шуны оз вермы.

ІІ

	Коркӧ дыр мысти,
Ылі муясті ветлӧм бӧрын
Чукыля-мукыля боръясті
Мӧдӧдчи вӧрлань.
Пӧрӧм лыс дорӧ
Воны ме куті да чуйми —
Абу некутшӧм лыс,
Лыс пыдди кушин.
Лэччи ю дорӧ —
Ю вомӧн водӧма
Кыз
Коз пу лыс.
Косьмӧма,
Шервидзӧ лапъясыс,
Тушанас помӧма юсӧ.
Ваыс вомӧныс бызгӧ,
Кос лыссӧ тойлалӧ,
Кос лыссӧ йӧткӧ,
Кыз гӧлӧснас
Ызгӧ-ызгӧ!
	Эк! Коркӧ ми татӧн
Ызгылім —
Киссьӧм гачаӧсь
Зонпосни,
Посни челядь котыр.
Кымын во тыри
Сэтісянь?!
Тӧд вылын —
Косіник чужӧма Ёгор,
Жугыль синъяса.
Вӧлі весигтӧ сералан шога.
Медмуса челядьдыр ёртӧй!
Радейтлін сьылыштны.
Мыйсӧ вӧлі он гудрав
Рочӧн и комиӧн...
Тэнӧ паськыд горш
Сар война ньылыштіс...
	Серамбан Семӧ,
Тэ нӧ кӧні?
Кутшӧм туй талялан?
Нинӧмысь повтӧм Ӧльӧ.
Збыль-ӧ тэнад сьӧлӧмыд
Абу веськыд кабыр ыдждӧмыд,
А юр ыдждӧмыд!
	Багатыр Рӧман,
Ки пӧвнад ми вок коддьӧмтӧ
Тэ вӧлі верман.
Тэнӧ ме эг аддзыв кӧмӧн,
Варччӧмысла тэнад кокыд
Сапӧгсьыс сьӧдджык.
Киссьӧм лӧз гача да
Кизьтӧм сера дӧрӧм —
Вот нэмӧвӧйя туалетыд!..
	Туй вылын рекрутъяс,
Гудӧк вазгӧ.
Аски нуасны
Начкыны тіянӧс
Капитал ним кузя.
Сикт и грезд узьӧ и узьӧ.
Уна мӧвп
Бергаліс юрын
Кыркӧтш дорын пукалігӧн.
	Шонді вӧр сайӧ пырис.
Пӧрӧм лыс шойыскӧд
Косясис ва...
Войыс!
А войыс — сьӧд са!

ІІІ

Рытъя шонді...
Асъя шонді...
Чардби... Гым
Грым.
Муыслӧн лыыс
Ёнтӧ...
	Бара ме гортын.
Кайла видзӧдла,
Кыдзи узьӧ
Кыз
Пӧрӧм лыс.
	Потшӧсъяс.
Чукыль-мукыль туй...
Сю муяс вылӧ,
Сикт весьтӧ,
Став земля мати вылас
Лэптӧма уджалысь йӧз
Нӧш:
«Со тэныд,
Му выв буржуй!»
	Вои.
Туӧма ю,
Ойдӧма.
Ызгӧ-бызгӧ,
Тигрӧн чеччалӧ водзӧ...
Кӧн нӧ пӧрӧм пу?
Местаыс эз сюр дажӧ,
Визулыс нуӧма
Кыркӧтшсӧ сажень.
Кырӧдӧма,
Пырӧдӧма.
Ваӧ
Кыркӧтшысь пласт
Зэв кыз
Быз!
Гузь!
Тӧкӧтьӧ ваӧ эг усь!
	Серамбан Семен!
Тэ тані!
Олан да вылан!
Ловъя на?.. Кор воин?..
Семен быдмӧма,
Серьёзнӧй лоӧма,
Сой пӧла.
«Сойӧс курччис
Капиталист!..»
Сёрнитім дыр,
Гаралім буржуйӧс,
Коммуна, война...
Кутшӧм мем кыпыд вӧлі:
Семенлӧн воссьӧма син —
Сійӧ аддзӧма, сійӧ тӧдӧма
Киас тасма кутысь
Звер чужӧма
Дядьсӧ...
	Сӧвет му вылӧ
Зырсис му выв буржуй.
Меным и Семӧлы
Вӧлі ӧти туй —
Дорйыны Сӧвет му,
Дорйыны ассьыным гаддя ки...
Семенлӧн морӧсас
Ыпъяліс би.
Сой пӧла Семен,
Чукӧстіс партия.
Гижсисны Гӧрд гвардияӧ.
	Мырсьысь йӧзлӧн
Кабырыс кӧрт,
Гӧрд
Еджыдӧс
Вӧчис пусь-пась.
Серамбана Семен
Геройӧн усьӧма фронтын,
Багатыр Рӧманӧс
Еджыдъяс сюйисны рыӧ.
Унаӧн челядь дыр
Ёртъясӧй пытшкысь
Пуктіс Сӧвет власьт понда
Юрсӧ.
	Кырныш чукӧр
Курксіс, курксіс...
Но весьшӧрӧ.
Мырсьысь йӧзлӧн
Кырымыс кӧрт
Еджыдӧс пусь-пась
Вӧчис гӧрд.

ІV

	Паськыд ыб,
Помтӧм ыб.
Шыльыд-мольыд
Мышку выв.
Потшӧс сер ни
Майӧг йыв,
Нинӧм абу —
Бор ни межа!
Ид и сю.
Му, му, му!
Абу эжа.
Шыльыд шыль.
Сиктсянь вӧрӧдз
Ӧти йӧрӧд!
Син оз судз... Оз.
Колхоз.
	Уна во мысти
Ме бара гортӧ вои...
«Пӧрӧм лыс» дорӧ кайи.
Сю пытшті борті ог уй —
Шуньгӧ веськыда туй.
Видза олан,
Эзысь серамӧн
Дзольгысь ёль!
Олан-вылан, челядь гаж!
Бур лун, сьӧлӧм жугыльтан мӧвпъяс!
Здравствуй, бузгысь ва и гым!
Видза олан, челядьдыр вежатор!
И... видза колян!
Чолӧм тэд, чарлаа-мӧлӧта
Шонді!
	Кытӧні местаыс
Кыз коз пу лыслӧн?
Эз югды —
Ветлӧдлі
Кывтыд и катыд.
Потшӧс ни майӧг,
Некутшӧм пас
(Важӧн вӧлі тӧдмалан
Потшӧсъяс серти).
	Бузгӧм шы кылӧ.
Мӧдӧдчи сэтчань.
Видзӧда:
Довквидзӧ
Кыптӧма мельнича.
Тувсовъя серамӧн
Выль стенъяс
Ваксьӧны.
Ме шензя...
Муркӧдӧ-зуркӧдӧ
Изӧ.
Ме вензя,
Ме споруйтны кута,
Ог сетчы —
Эсійӧ, ме думысь, керйыс,
Коді медкыз,
Сійӧ, сё кристос,
«Пӧрӧм лыс»!
	Мельнича вылын
Гӧрд дӧрапас.
Мельнича тыр
Изӧдчысьяс.
	Сынӧдыс потіс,
Збой сьылӧм петіс.
Шуньгӧ шы
Шыльӧдӧм шыльыд шыль вывті,
Мольӧдӧм мольыд моль вомӧн:
	«Веськыдланьӧ кежысь дорйӧ,
	Дорйӧ ружтӧ кулакӧс.
	Ылӧ кулакъясӧс зоръяв,
	Аслад уджӧн олысь йӧз!
Сьывйысь дзикӧдз кыскам сийӧс,
Вӧчас олӧм выльысь-выль,
Тільсьысь-пессьысьяс, ас киӧн
Мӧвпъяссьыным вӧчам збыль!
	Тільсям-пессям шойччӧг тӧдтӧг,
	Нэмным позялӧма сой.
	Сэтшӧм сьӧкыд овны ӧткӧн —
	Тшыгйӧн уджав лун и вой.
Колхозникъяс ми збой войтыр,
Тэчам ӧтув оланног.
Веськыдладор шыбӧль мойдӧ:
Колхозӧ пӧ кулак кок!
	Зільӧ торкны кулак быд ног,
	Пиньсӧ йирӧ гетш да гетш,
	А колхозным миян быдмӧ,
	Тырмас миян вын и этш.
Уджлысь восьлассӧ ми содтам,
Панъям Америкаӧс.
Ве Ка Пелӧн знамя вот тан
Киын кутам ми, збой йӧз».
	Веж луд вылын,
Дзольгысь ёль пӧлӧн
Тільсъялӧ эзысьӧн
Челядь сёрни.
Сійӧ жӧ луд вылын
Сійӧ жӧ эжа.
Тырыс
Гӧрд галстука
Войтыр,
Посни котыр.
Экскурсия —
Мельнича видлыны.
Луд вылын челядь.
Тайӧ ми?
Кызь во сайын
Татчӧ кайлім!..
	Котралӧй социализма
Му вылын!
Капитализмлысь нетшкӧй
Медбӧръя вужъяссӧ!
Сійӧ кулан удж выяс
Ёна на чужъясьӧ.
Гӧльяс и шӧркодьяс,
Ӧтвылысь
Бертӧй,
Кисьыд чертӧ
Эн лэдзӧй —
Мед он шедӧ
Кулак
Кабыр улӧ.
	Вӧлі пӧрӧм коз.
Ӧні тан ыджыд
Колхозлӧн
Мельнича.
Повтӧм Ӧльӧ
Колхозын нырщик,
Лад пуктысь.
Ошкӧны — шань пӧ зэв.
	(Помнитан ӧд,
Коркӧ
Эжваын купайтчигӧн
Тӧкӧтьӧ эг пӧд,
Не Ёгор кӧ,
Кардорӧ кывтін!
Помнитан — кулак пиян
Нӧйтны кыйӧдӧмаӧсь.
Виисны эськӧ,
Сюрин кӧ.
Тэныд веськодь!
Ӧні чорыда
Сулалан кулаклы
Паныд).
	Ю дорын,
Шор дорын
Дзордзалӧны дзоридзьяс.
Мельнича вылын
Гӧрд дӧрапас.
Луд вылын тільскӧ
Выль сёрни,
Выль йӧзлӧн
Выль сьылӧм
Кылӧ.
Помтӧм йӧрӧд
Трактор гӧрӧ.
	Чарлаа-мӧлӧта шонді
Ӧзйӧ.
Му пуксьӧмсянь
Кедзовтӧм йӧзлы,
Тільсьысь-пессьысь войтырлы,
Мездмӧм котырлы
Шудлун кисьтӧ-лэдзӧ.
Нюмъялӧ-радлӧ
Юдорса из...
Ёртъяс, ми тэчам,
Тэчам социализм!