САР ВОЙНА

Микитӧс босьтісны
Ас чужан грездысь,
Керкаысь.
Муыскӧд, виддзыскӧд,
Гӧтыркӧд, семьякӧд юкисны.
«Пищаль босьт!» — шуисны сылы.
«Мун пӧ ви!» — тшӧктісны,
Зэв ылӧ ыстісны.
Сэтӧні, ыліын
Зэв паськыд косясян луд вылын,
Окопын
Ас кодь жӧ войтыркӧд
Аддзысис.
«Мыйла нӧ татчӧ ми локталім,
Чукӧртчим?» —
Юалӧ ёртъяслысь сійӧ.
Ёртъясыс дзоргӧны сы вылӧ,
Оз тӧдны,
Кутшӧмджык кыв видзны паныдсӧ,
«Некод пӧ ог тӧдӧй,
Мыйла пӧ вайисны миянӧс,
Чукӧртісны.
Микита ышловзис,
Найӧлы шуӧ:
«Миянӧс ыстігӧн
Шуисны:
“Вины ті мунанныд,
Жалиттӧг виалӧй!”»
Сідзикӧн ысталіс наяӧс сарыд.
Найӧ жӧ, нинӧмтӧ тӧдтӧгыд
Мунісны морт вины.
Мамъясыс, айясыс,
Сьӧлӧмшӧр челядьныс,
Уджалан му-видзныс
Тӧд вылас дыр вӧлі налӧн...
«Мыйла нӧ татчӧ ми
Чукӧртчим, локталім?..
Вайӧ жӧ колямӧ тайӧс,
Вирӧсь окопъяссӧ.
Шыбитам пищальӧс,
Шынымӧс, —
Гортӧ бӧр бергӧдчам...
Паськыдӧсь, мичаӧсь —
Мичаӧсь, гажаӧсь
Ыбъясным, видзьясным сэні...
Ӧксыяс войнаяс лэптӧны,
Пессьӧны йӧз муяс босьтавны 
Унджык.
Мукӧдлысь муяссӧ, войтырсӧ
Ас киӧ босьтавны зільӧны.
Медым ми тышкасям,
Вежӧрным пемдас мед...
Вайӧ тась пышъямӧ!..
Гашкӧ нӧ, ми понда ӧксыыд тӧждысьӧ?
Гашкӧ нӧ, лун и вой гӧль вӧсна шогсьӧ да? —
Сійӧ йӧз вир пиын сунласьӧ,
Войтырӧс чепъясӧн дорӧмӧн
Тюрмаын сісьталӧ...
Мый понда асьным ми косясям,
Веж еджыд яйнымӧс
Дойдалам,
Виалам?”
Ёртъясыс кывзісны
Ыджыда лолалігтырйи.
Дыр мысти мӧвпалӧм бӧрти
Зумышӧсь лоины,
Кутісны бӧрдны.
Эз тырмы вынъясныс,
Эз ӧзйы сьӧлӧмныс,
Эз кутны пищальсӧ шыблавны.
Номыръяс моз джуджыд окопӧ
Колины найӧ.
— «Енмыс нин шуӧма миянлы
Шогсигтыр кувны,
Озырлы уджавны, вот сарлы тыртны», —
Шуисны найӧ.

ІІ.

Рытмис.
Шондіыс лэччис.
Кымӧръяс вижӧсь,
Кымӧръяс гӧрдӧсь.
Тшӧктісны лыйлыны пищальысь,
Мӧда-мӧд виавны.
Кывзісны найӧ...
Пищальӧ патронъяс пуктісны...
Окопысь петісны,
Косясьны сувтісны,
Мунісны.
Трач-трач-трач лыйлӧны пищальяс,
Йӧйталан малязі кодьӧсь
Лэбзьӧны пуляяс.
Штыкъясӧн мӧда-мӧдсӧ
Бырсйӧдлӧны.
Веж еджыд лым вывсӧ вирӧсьтӧны,
Шынельсӧ гырдӧсьтӧны...
Микита сӧмын
Тышкасьны эз мун,
Вир кисьтны ас кодь гӧль войтырлысь.
Чорыда пищальсӧ кутіс.
Шонді кодь синъяснас
Ас гӧгӧр видзӧдіс.
Сы бӧрын пищальсӧ босьтіс, —
Ассьыныс
Зарниа погона апицерсӧ
Лыйис...
Сэки жӧ воисны мукӧд
Апицеръяс,
Микитӧс лыйисны,
Шыбитісны.
Вежӧртӧм войтырӧс повзьӧдісны,
Йӧй кывтӧм пемӧсӧс этшӧн
Вӧтлісны водзӧ.
Войбыд пищальяс трачкӧдчисны,
Дугдывтӧг пулемет сяркӧдчис,
Пушкаяс гымалісны,
Салдатъяс косясисны.
Мукӧдыс лӧвтісны,
Ружтісны,
Ай-мамсӧ казьтылісны...

ІІІ.

Вой коли.
Асыв воис.
Гажа шонді петіс —
Дзирдалӧ.
Коньӧръяс, вежӧртӧм войтыр
Видзӧдӧны:
Окопын, ыб вылын,
Лым вылын,
Вир пиын тырыс
Куйлӧны.
Мукӧдыс кулӧма,
Мукӧдыс ловъя на,
Вӧрӧ на.
Ружтӧны, бӧрдӧны.
Енмӧс и сарӧс,
Айнысӧ-мамнысӧ,
Асьнысӧ
Ёрӧны...
Чегӧма киясыс-кокъясыс,
Мукӧдлӧн пасьмунӧм юрыс:
Петӧма вемыс;
Мукӧдлӧн сьӧлӧмас пырӧма пуля.
Штык кодӧс бырскӧма, —
Рушкуыс петӧма ортсӧ...
Юр весьтас кырнышъяс
Кытшлалӧны,
Бергалӧны,
Радлӧны-качьялӧны.
Косясигтырйи
Лэччӧны муӧ...
Микита юр вылын
Пукалӧ кырныш.
Йӧвва кодь синъяссӧ
Кокыштіс, перйис,
Лэбӧдіс ылӧ...
Куйлӧны найӧ...
Мукӧдыс кулӧма,
Мукӧдыс ловъя на,
Вӧрӧ на...
Бӧрдӧны, ружтӧны,
Лӧвтӧны, ымзӧны,
Ёрӧны енсӧ,
Енмыслы шуӧны:
«Мыйла нӧ миянӧс
Вайисны татчӧ,
Чукӧртісны?
Дойдісны, виисны,
Ыб шӧрӧ ӧтнамӧс колисны,
Мыйла?»
Кымӧръяс,
Кельыдлӧз енэжыс
На вылӧ видзӧдіс...
Эз шыась енмыс.

ІV.

Сэки,
Зэв паськыд ыб вылын,
Пӧсь кисьтіс, мырсис
Ӧтнасӧн Марпа, —
Джуджыд сю вундіс...
Би кодь пӧсь шонді
Вылісянь сотӧ.
Кышӧдчӧ сю,
Чужӧмас кучкалӧ.
Унаысь бӧрддзывлӧ,
Корсюрӧ кольтасӧ йиаліг *
Горӧдлӧ сьывны...
Мукӧддырйи
Чарласӧ шыбитас,
Сувтас да
Паськыд садъя туй вылӧ
Видзӧдас зэв дыр...
Мукӧддырйи
Керкаас
Бӧрдысь кагасӧ бурӧдіг
Шуалӧ:
«Сёшайтӧй, эн бӧрд,
Бӧр локтас батьыд.
Бара сэк олӧмным,
Уджъясным
Кокниӧсь, гажаӧсь лоӧны»...
Шуалӧ
Ачыс и бӧрдӧ:
«Микита, мыйла нӧ та дыра,
Зэв дыр нин абу
Гижӧдыд тэнад,
Юӧрыд,
Мыйла?..»