РАЙОНЪЯС ЛӦСЬӦДАЛӦМ ЙЫЛЫСЬ

(ВКП(б) ОК да ОКК пленум шуӧмъяс серти)

Миян обласьтнымӧс районъяс вылӧ юклӧм йылысь сёрниыс мунӧ важӧнкодь нин. Сӧмын вӧчӧмыс збыльысьсӧ ӧнӧдз на эз ло. 1927-ӧд воын, январын партияса обласьтувса комитетлӧн да контрольнӧй комиссиялӧн ӧтувъя пленумыс эськӧ шуліс нин районъяссӧ обласьтын лӧсьӧдӧм йылысь. Сӧмын сійӧ шуӧмыс эз вӧв лючки нога. Сійӧ шуӧм сертиыс кӧ обласьттӧ районъяс вылад юклін, учрежденньӧяс видзӧмыд эз донтӧммы ӧнія серти, а весиг донсяліс. Сы вӧсна коммунист партиялӧн обласьтувса 8-ӧд конференция пленумыслысь шуӧмъяссӧ бӧр вежис дай тшӧктіс выль пӧв, мӧд ногӧн лӧсьӧдны тайӧ уджсӧ.

Таво январын партияса обласьтувса комитетлӧн да контрольнӧй комиссиялӧн пленум районъяс вылӧ обласьтнымӧс юклӧмсӧ выль пӧв видлаліс дай сетіс мӧд нога индӧдъяс.

Мыйла колӧ районъяссӧ лӧсьӧдавны.

Коми обласьтӧс районъяс вылӧ юклӧмыд колӧ. Районъяссӧ лӧсьӧдавны колӧ сідзи, мед эськӧ сӧветъяссӧ (власьтсӧ) матыстны крестьяна бердӧ. Матысмӧмыс лоӧ сэки, кор улысса сӧветъяслӧн содас праваыс. Сэсся мед овмӧс серти, волысьӧм серти да удж нуӧдӧм серти юкны обласьтнымӧс коланаджык ногӧн районъяс вылӧ. Дай мед удж нуӧданінъяссӧ (аппаратсӧ), ӧнія серти, донтӧмджыкӧн вӧчны.

Войдӧрджык Коми обласьтӧс кӧсйӧны вӧлі сюйны Асыв-Войвывса обласьтӧ (сійӧ обласьтсӧ кӧсйылісны лӧсьӧдны ӧнія Кардорса, Устюгса да Вӧлӧгдаса губерняясысь дай Коми обласьтысь). Сэтчӧ пырӧмыс миян обласьтлы нинӧм бурсӧ оз сет. Ӧти-кӧ, сэки эськӧ миян овмӧс кыпӧдӧм эзджык кут кутшӧма колӧ ӧдйӧ кыптыны. Сэсся миян коми йӧзӧс овмӧсным боксянь Кардорӧ (сэтчӧ кӧсйӧны восьтыны Асыв-Войвывса обласьтыслысь центрсӧ) ньӧти оз кут кыскыны обласьтӧ кӧрт туй нюжӧдӧм бӧрын, дай ӧні вӧр кылӧдӧм кындзи, нинӧмторйӧн оз кыскы. Сэсся ӧд и миян обласьтын олӧны ассикаса сёрниа йӧз, коми йӧз. Сы вӧсна, обкомсянь да обисполкомсянь корӧм серти, ставроссияса центральнӧй исполнительнӧй комитетлӧн президиумыс 1926 воын майын шуис Коми обласьтӧс не сюйны некутшӧм обласьтӧ, а кольны торйӧн. Ӧні госплан аслас лӧсьӧдӧм уджын Коми обласьтӧс бара тӧждысьӧ сюйны Асыв-Войвывса обласьтӧ. Пленум шуис некутшӧм ногӧн не пырны сійӧ обласьтӧ, а кольччыны торйӧн.

Миян обласьт лӧсьӧдігӧн Печӧраӧс юкисны кык пельӧ. Ӧти пайыс пырис миянӧ, мӧд пайыс (улыс Печӧра) Кардор губерня улӧ. Веськыд ногӧнсӧ овмӧс сертиыс Печӧра дзоньнас ӧти район эськӧ и эм. Сы вӧсна пленум шуис корны центрӧс став Печӧрасӧ ӧтлаалӧм йылысь дай сюйны сійӧс Коми обласьт улӧ.

Кымын район миян лоӧ.

Обласьт пытшкын районъяс лӧсьӧдан уджсӧ пленум шуис нуӧдны со кыдзи: обласьт — район — сиктса сӧвет (сельсӧвет).

Печӧраын овмӧсыс, обласьтувса ӧнія мукӧд куим уездъяс серти, аслыспӧлӧс сямаджык. Сэсся и обласьтсянь (Сыктывдінкарсянь) ылын дай сэтчӧ туйясыс омӧльӧсь. Сы вӧсна пленум шуис Печӧраӧ лӧсьӧдны округ. Сэсся некӧні округыс оз ло. Ӧнія куим уездувса инъясӧ лӧсьӧдӧм районувса исполкомъяс уджнас кутас чуйдӧдны веськыда обисполком.

Став обласьт пасьта пленум шуис лӧсьӧдны дас ӧти район: Эжва юса пайӧ сизим район да Печӧраӧ нёль район. Печӧраын нёль район письыс ӧти лоӧ яранъяслӧн район. Улыс Печӧраӧс кӧ миян обласьткӧд ӧтлааласны, сэтчӧ лоӧ лӧсьӧдӧма ӧти район.

Сиктса сӧветъяслысь лыдсӧ да кытчӧ найӧс восьтыны пленум тшӧктіс лӧсьӧдны обкомлы. Сетіс индӧд — сиктса сӧветъяссӧ сідзи восьтавны, мед матыстны власьтсӧ крестьяна бердӧ дай мед чинтыны рӧскодъяссӧ, ӧнія серти, удж нуӧданінъяс видзӧм вылас.

Районъяс лӧсьӧдалӧм йылысь шуӧмъяссӧ пленум тшӧктіс паськыда йӧзӧдны дай сёрнитавны сы йылысь крестьяналы.

Коми крестьяналы колӧ тӧдмасьны бура тайӧ уджнас, мӧвпыштны дай шуны ассьыс кыв районъяс лӧсьӧдалӧм йывсьыс пленумлысь индӧдъясыс вылӧ.

Н. П.