УДЖДЫСЯН ТӦВАРИЩЕСТВОЯСЫН ВЫЛЬ УСТАВ ВЫЛӦ ВУДЖӦМ ЙЫЛЫСЬ

Кольӧм воын октябр тӧлысьын лэдзисны выль закон видз-му кооперация йылысь («Положение о сельско-хозяйственной кооперации»).

Тайӧ закон сертиыс, став удждысян тӧвариществояслы лоӧ вежны ассьыныс важ уставнысӧ да выль устав кузя заводитны уджавны.

Важ устав серти, удждысян тӧвариществояс удждӧм вылӧ босьтӧм сьӧмсӧ тшӧкыда вӧлі лэдзӧны тӧргуйтан удж нуӧдӧм вылӧ. Сьӧмсӧ колӧ вӧлі сетны — удждыны крестьяналы, вӧв, мӧс, плуг да мукӧдторъяс овмӧсныс лӧсьӧдӧм вылӧ, а тӧварищество сійӧ сьӧмнас мукӧд уджъяс нуӧдӧ.

Сыысь кындзи, важ уставас эз вӧв урчитӧма кутшӧм сьӧм вылӧ колӧ нуны крестьяналысь прӧдуктаяс чукӧртан да вузалан уджсӧ (сбытовые операции). Крестьяна сэсся ассьыныс сьӧмнысӧ оз сетлыны чӧжны удждысян тӧвариществоӧ, — полӧны, гашкӧ пӧ, сьӧмсӧ, кор ковмас, бӧрсӧ босьтны он вермы.

Удждысян тӧвариществоыдлы оз жӧ позь эновтны крестьяналысь прӧдуктанысӧ вузавлан уджсӧ, колӧ жӧ сэсся видз-му уджалан машинаяс да видз-му уджалан кӧлуй ньӧбалан уджтӧ нуӧдны и. Тайӧ уджъяссӧ ӧд кооперация пыр колӧ нуӧдны. Сэсся ӧд, удждысян тӧвариществоыд кӧ куш удждысян уджтӧ кутас нуӧдны, убыткаӧ кутас воны. Сы вӧсна выль уставыд удждысян тӧвариществояслы тӧргуйтан уджтӧ лэдзӧ жӧ нунытӧ. Тайӧ уджсӧ нуӧдны тӧвариществояс лӧсьӧдӧны торъя (специальнӧй) капиталъяс. Сійӧ капиталнас и позьӧ нуӧдны ньӧбасян-вузасян уджтӧ (сбытоснабженческие операции). Тайӧ уджсӧ нуӧдны позьӧ жӧ наросьнӧ сы вылӧ удждӧм сьӧмӧн. Выль закон серти, ньӧбасян-вузасьӧм вылӧ удждыны сьӧмсӧ позьӧ дас мындаӧдз унджык торъя капитал сертиыс.

Став мукӧд сьӧмыс мунӧ удждысьӧм вылӧ. Сетӧма кӧ сьӧмсӧ удждысян удж вылӧ, мукӧдтор вылӧ сійӧс видзны оз позь.

Коми обласьтын март тӧлыссянь удждысян тӧвариществояс заводитчасны вуджны выль устав вылӧ. Быд сиктса учрежденньӧяслы, организацияяслы: волісполкомъяслы, партийнӧй да комсомол ячейкаяслы, мӧда-мӧдлы отсасян комитетъяслы колӧ бурджыка видзӧдлыны выль устав серти тӧвариществоясын уджсӧ пуктӧм вылӧ.

Выль устав вылӧ вермасны вуджӧдны оз став удждысян тӧвариществосӧ. Уна тӧвариществоын на паевӧй взносыс абу лӧсьӧдӧма вит шайтӧдз шлен вылӧ. Устав сертиыс кӧ паевӧй взноссӧ лӧсьӧдӧма вит шайт, уналаын чукӧртӧмаӧсь сӧмын на куим либӧ куим шайт да джынйӧн дай сійӧ сьӧмсьыс мыйтӧмкӧ видзӧма нин кӧлуй лӧсьӧдӧм вылӧ. А мукӧд тӧвариществоас мыйтӧмкӧ мунӧма убыткасӧ вештӧм вылӧ да ӧні мунас тӧвариществолы важ, уна во нин кыссян уджйӧзъяссӧ киритӧм вылӧ.

Сідзкӧ, обществоса организацияяслы дай крестьяналы аслыныс тшӧтш колӧ ёна зільны тӧвариществоясын выль устав вылӧ вуджтӧдз став важ (кодъяслы тырӧма строкыс) уджйӧзъяссӧ чукӧртны. Сэсся паевӧй взносъястӧ колӧ ставсӧ чукӧртавны. Тӧвариществоыдлӧн кӧ ӧд асланыс капиталъясыс ичӧтӧсь, вермасны тупкыны сійӧс.

Выль устав вылас вуджигӧн кӧ обществоса организацияясыс да крестьянаыс зілисны тӧвариществоыслысь уджсӧ бурмӧдны, тӧвариществосӧ ёнмӧдны, крестьяналысь овмӧс кыпӧдӧм вылӧ удждысян банк сьӧмсӧ кутас унджык сетны, ёнджыка кутас отсавны.

А. Попов.