ВИКА ТУРУН ВӦДИТӦЙ

Мый артмис менам видлӧгысь.

Ме кольӧм во гӧри 200 квадратнӧй сыв ыджда му да коли пинёвттӧг. Лӧсьӧді коськӧм улӧ. Таво тулыс май тӧлысьын 21-ӧд лунӧ ме сійӧс пинёвті, сэсся гӧри плугйӧн (ме во дас нин плугйӧн гӧра, мукӧд гӧр абу), кӧдзи сэтчӧ вика кӧйдыс 33 тув, зӧр сорӧн. Зӧрсӧ пукті, сорлалі вика кӧйдыс мында жӧ. Кӧдзи ки помысь. Лоӧма сук, колӧ кӧдзны этшаджык, пуд кымын сорлалӧмнас. Сы бӧрын пинёвті кӧрт пиня агасӧн (пиняӧн) вомлӧсӧн дай кузьмӧсӧн, куим пӧвстӧн.

Лои менам викатӧ кӧдзӧма, мукӧд во серти, сёрӧн. Некутшӧм дӧзьӧритӧм эз вӧв. Вика быдмис бур. Ытшки ме сійӧс август тӧлысьын кызь квайтӧд лунӧ, самӧй на дзоридзалігас. Поводдяыс зэра лои да, лун вит эз позь куртны. Мичаммис да, ме курті став викасӧ 17 юрӧ.

16 юрсӧ тэчи зорӧдӧ, ӧтикӧс вайи гортӧ косьтыны ёна косӧдз. Косьті вевт улын ӧшлӧмӧн. Кос турун менам лои 2 пуд да 10 тув. Сідзитӧ став кос викаыс чукӧрмис 38 пуд да 10 тув. Артавны кӧ донтӧминикапырысь нин вика турун 50 урӧн пуд, сувтӧ став шедӧм туруныс 19 шайт да 12 ур дон. Мусӧ кӧ важ моз вӧлі кольӧма кӧдзтӧг, коськӧм улӧ, гожӧмбыд эськӧ куйліс весьшӧрӧ, пӧльза вайтӧг.

Кӧдзӧма кӧ вӧлі викатӧ быдса десятина вылӧ, тані арталӧм серти, шеді эськӧ кос туруныс 459 пуд — 229 шайт да джын дон. Сы мында туруннад позис эськӧ тӧвйӧдны бура кык либӧ куим мӧс. Веж викасӧ вӧв ёна сёйӧ, а коссӧ мый понда кӧ озджык сэтшӧма, дыгыдаджык, а мӧсъяс вомтырӧн сёйӧны, некутшӧм ӧбледь оз кольны.

Турун босьтӧм бӧрын ме кӧсйи кӧдзны му вылас сю, видлыны кутшӧма пондас артмыны, да эз удайтчы тыртӧм йӧр понда. Кӧдзин кӧ, скӧт кутшӧдз жӧ сёйис. Со ӧд кутшӧм миян олас ногъясыд, — кӧдзнытӧ он лысьт! Воан тулыс кӧсъя кӧдзны ид либӧ зӧр.

Ӧні сэсся арталыштам — сійӧ 200 кв. сыв ыджда му вылас унаӧ , эськӧ артмис нянь, шуам кӧть сю. Кӧдзсьӧ миян тані 1 пуд. Шуам, 1 пудйысь шеді 8 пуд сю. Ӧти пуд чинтам кӧйдыс юрӧ, кольӧ 7 пуд. Доныс пуд сюлӧн 1 шайт да 80 ур, сувтас став босьтӧм няньыс 12 шайт да 60 ур дон (1 ш. 80 ур × 7). Сідзкӧ, вика туруныд бурсӧ вайӧ унджык (19 ш. да 12 ур дон), а уджыс этшаджык.

Тадзи кӧ эськӧ став коськӧм му вылас вӧлӧсьтъясад кӧдзны вика турунтӧ, либӧ кӧть бобӧнянь, уна жӧ эськӧ воас пӧльза крестьянинлы. Ме зэв тшӧкта быд крестьянинлы видлыны вика кӧдзӧмтӧ коськӧм муяс вылад. Видлыны абу зэв сьӧкыд.

Н. Ч.