НЕУНА КРЕСТЬЯНА ОЛӦМ СЯМЫСЬ
Мичаа кӧ видзӧдлыны коми сиктъясӧ да ёнджыка кӧ тӧдмавны сэтысь олӧм сямсӧ^Бытсӧ./^, ми аддзам зэв омӧлик нэмӧвӧйя торъяс. Найӧ ёна отсасьӧны крестьяналысь овмӧс омӧльтчӧдны, кадӧн и дзикӧдз рӧзӧритӧны.
Ме кӧсъя индыны сэтшӧм зэв омӧльяс письыс ӧтитор том йӧз гӧтрасьӧм мунӧм йылысь.
Кыдзи лӧсьӧдчӧны гӧтрасьны.
Босьтам гӧтрасьӧм, коді медтшӧкыда овлывлӧ гӧльджык крестьяна костын.
Гӧль крестьянин пилы тыри 18 ар. Эмбур-овмӧс серти сылы быть колӧ гӧтрасьны.
Гӧтрасьӧмын медводз, дерт, невеста бӧрйӧм удж. Невеста бӧрйӧмӧн, мӧд ногӧн кӧ, став водзӧ крестьяна овмӧс сям пудъялігӧн, жӧниклысь став вӧлясӧ босьтӧны бать-мамыс. Кутшӧмӧс найӧ кӧсъясны, быть лоӧ вайны, кӧть жӧниклы сійӧ и оз ков. «Мам-батьлысь кыв вуджны оз позь».
Невеста бӧрйӧма.
Невеста ылысса деревняысь.
Та кындзи, видзӧдлам кӧ пыдӧджык, аддзам: унджыкысьсӧ деревняса зонъяс гӧтрасигӧн зільӧны невестаӧс вайны мӧд деревняысь — верст 20–30 сайысь.
Дерт, 20–30 верст сайсьыд невестатӧ не сӧмын эз аддзывны, весиг немтор сы йылысь эз кывлыны. Сідзи жӧ немтор эз тӧдлыв жӧник йылысь и невестапу. Со ӧд кыдзи мунӧны да вайӧны!
Ылысь невестасӧ вайӧм туйӧдыс медсясӧ мунӧны гӧль жӧникъяс. Та вӧсна ещӧ нин сьӧкыдджык тайӧ мода вылад видзӧдны.
Гӧтрасьӧ кӧ гӧлиник зон, сійӧс кӧть мед мый недыр кежлӧ вӧчласны нин озыр жӧникӧ. Не сійӧ кӧ, сылы, гашкӧ, дыр лоӧ ветлӧдлыны невеста корсян могнад.
Думайтан да эськӧ тайӧ уджыд — гӧльтӧ недыр кежлӧ озырмӧдлӧмыд дзик жӧ сарай вылӧ ӧш лэптӧм кодь да. Оз тай видзӧдлыны сы вылӧ, мый мӧдӧмаӧсь вӧчны, вӧчӧны дай сӧмын.
Кыдзи ылӧдлӧны бабапуӧс.
Невеста бӧрйӧма. Колӧ мунны корасьны. Корасьны медводз ыстӧны корасьысьӧс. Корасьысьӧс ыстӧны нывбабаӧс, коді ёнджыка сёрнитны да ылӧдчыны кужӧ.
Корасьысь висьтавлӧ невесталы да сы мам-батьлы: со пӧ жӧниклӧн эсымында скӧт, видз, му, выль весас, выль му, турун, нянь, кӧлуй, кӧм, паськӧм, мукӧдтор.
Ӧти кылӧн кӧ шуны, корасьысь висьтавлас сэтшӧм чукӧр нинӧм абусӧ, кӧть луна пӧнарӧн корсь, став жӧник суседъяс овмӧссьыс оз сюр. Невеста, сылӧн бать-мам эскасны корасьысь «бральгӧм» вылӧ, ыштасны «озыр жӧник» вылӧ да абутӧм уна эмбур вылӧ. Корӧны петкӧдлыны жӧникӧс, колӧ ӧд сійӧс видзӧдлыны мича-ӧ ачыс, бура-ӧ пасьтасьӧ.
Жӧник мӧдӧдчӧ невеста ордӧ. Тані зэв бура невестаӧс сы бать-мамкӧд кокорнитасны; жӧник мунас ӧти сусед ордӧ, корас бур вӧв, мӧд ордӧ — сийӧс-завод, коймӧд ордӧ — додь, нёльӧдлысь — мича кӧм, витӧдлысь — ной пась, мича гач, бур дӧрӧм, лӧсьыд шапка: пасьтасяс да воас невеста ордад озыр-озыр пи кодь.
Невеста, бать-мамыс видзӧдӧны: жӧник бур, мича, лӧсьыда пасьтасьӧма, эскӧны сійӧ озырлун вылӧ, кикутӧны. Корасьӧм артмис.
Унаысь, дерт, овлывлӧ — невеста эськӧ оз мун да, сетӧны сійӧс бать-мамыс мырдӧн.
Сэсся лӧсьӧдчӧны свадьба вылӧ. Пир. Видзӧдан да, сэтшӧма пируйтӧмаӧсь, бӧрас кӧть нинӧм абуысла том гозъялы бокас мешӧк ӧшӧд да корны пет.
Венчайтчисны. (Сиктъясад ӧд унджыкыс на венечӧн гӧтрасьӧны).
Регыд и «тӧлк» босьтас.
Татшӧм ногнад гӧтрасьӧмыд унаысь не сӧмын тшыкӧдас семья костын олӧмтӧ, а ещӧ ӧд рӧзӧритас овмӧстӧ.
Ылалӧм том ныв свадьба бӧрын веськалӧ дзик мӧд овмӧсӧ, верӧс сайӧ мӧдӧдчигӧн чайтӧм серти. Сылӧн, дерт, сэсся лоӧ дӧзмӧм. Ещӧ содтӧд мужикыдкӧд оз бура ладмыны, водзджыксӧ ёрта-ёртсӧ эз аддзывлыны да.
Дерт, унджыксьыс татшӧм гӧтрасьӧмнад том гозъялы лоӧ янсӧдчыны.
Гӧтрасьӧм мунӧмыд ыджыд рӧскод сетӧ не сӧмын жӧниклы. Сетӧ тшӧтш невеста мам-батьлы приданӧй да, козин да, пируйтӧм да лӧсьӧдӧмнад. Видзӧдлан кӧ, татшӧм ылӧдчӧмнад да мырдӧн гӧтрасьӧмнад сетӧмыд эмбуртӧ видзӧмыд дон из вылӧ ва кисьтӧм кодь и лоӧ.
Том гозъяыд янсӧдчисны. Зонлы вӧля, невӧля колӧ выльысь гӧтрасьны. Крестьяна овмӧсын гӧтрасьтӧг дыр овны оз позь. Выльысь гӧтрасьӧмнад сылӧн бара ыджыд рӧскод. А тадзи ӧти мортыдлӧн удайтчывлӧ кыкысь-куимысь гӧтрасьны. Бара ылӧдчӧм, бара пируйтӧм, бара рӧскод.
Дерт, медбур эновтчыны тайӧ нэмӧвӧйя омӧльторъясысь. Медбур быд боксянь — выль ногӧн гӧтрасьны, кад нин. Колӧ быд коми мортлы гӧгӧрвоны тайӧс. Быд гӧгӧрвоысь мортлы колӧ сюйны сиктӧ выль нога олӧм сям.
