ОБЛАСЬТУВСА VІІІ-ӦД ПАРТИЯ КОНФЕРЕНЦИЯ ВОДЗЫН СУЛАЛАН УДЖЪЯС

Октябр тӧлысьын первойӧд лунӧ кӧкъямысӧдысь чукӧртчас Ставсоюзса коммунист партиялӧн (ВКП(б)-лӧн) обласьтувса конференция. Обласьтувса партия комитетлы ковмас висьтавны тайӧ конференция вылас, кыдзи сійӧ нуӧдіс ассьыс уджсӧ 7ʼ конференция тшӧктӧмъяс серти: веськыда-ӧ мунӧма овмӧс кыпӧдан удж, бура-ӧ мунӧма крестьяна костын партиялӧн уджыс, ёна-ӧ тайӧ пӧраӧдзыс партия вермӧма матыстчыны гӧль коми крестьяна бердӧ да найӧс йитны шӧркоддьӧма олысь крестьянакӧд Сӧвет власьт кутӧм могысь да овмӧс кыпӧдӧм могысь. Сідзжӧ ковмас висьтавны, кутшӧма муні удж пролетариат костын.

Сэсся бура ковмас висьтавны партия пытшкын удж нуӧдӧм йылысь: ёна-ӧ тайӧ каднас миян организацияыс кыпӧдчӧма лыднас да мывкыднас Ленин индалӧмъяс серти.

Торйӧн сулалӧны сёрнияс: овмӧс чукӧртӧм, лӧсьӧдӧм йылысь, тӧвар дон лэдзӧм йылысь, сэсся сӧвет учрежденньӧяс бурмӧдӧм да донтӧммӧдӧм йылысь.

Овмӧс лӧсьӧдан удж йылысь ӧні ставсӧ нин арталӧма обласьтувса планъяс лӧсьӧдысь комиссия да пасъялӧма лыдпасъясӧн.

Коммунист партия отсалӧ кыпӧдны крестьяналысь овмӧссӧ.

Крестьяналысь овмӧссӧ Обплан бура тӧдмалӧма, уна ногӧн арталӧма, пасъялӧма. Ставсӧ татчӧ гижны оз тӧр. Босьтам сӧмын кымынкӧ тор йылысь:

1. Кӧдза плӧщадь став обласьт пасьта:

1912 воын .... 29.151 десятин — 100%

1925–26 воын .... 33.687 „ — 115,9%

1927–28 „ .... 35.081 „ — 120,8 %

2. Уна-ӧ гырысь скӧт обласьт пасьта:

1912 воын .... 90.500 душ — 100%

1926–27 воын .... 77.383 „ — 85.5%

1927–28 „ .... 78.265 „ — 89,5%

Босьтам кӧ гырысь и посни став скӧтсӧ да кутам лыддьыны гырысь туйӧ, 1927–28ʼ воын лоӧ — 145.600 душ. Тайӧ скӧтсӧ кӧ лыддьыны прӧчентӧн, 1912ʼ во серти (100%) лоӧ 121,4%.

3. Уджалан вӧвъяс:

1917 воын .... 32.460 вӧв — 100%

1926–27 воын .... 36.571 „ — 112,6%

1927–28 .... 39.508 „ — 122%

4. Кыдзи чинӧ вӧвтӧм олысьяс (кӧзяйствояс):

	1925 воын.	Прӧчент.	1926 воын.	Прӧчент.
А. Вӧвтӧм овмӧс став обласьт пасьта	13.635	32,2	11.209	26.
Б. Ӧти вӧла олысь	27.201	64,3	30.119	69,9
В. Кык вӧла да унджыка	1.497	3,47	1.810	4,13

Сьӧм вылӧ кӧ арталӧмӧн, видз-му уджалӧмысь докод сулалӧ со мыйта сюрс шайт дон:^Арталӧма война водзвывса донӧн./^

1913 воын .... 3041,8 — 100%

1926–27 воын .... 4605,5 — 151,4%

1927–28 воын .... 5210,7 — 171,3%

Тайӧ арталӧм сертиыс ми аддзам: крестьяналӧн овмӧс 1913 во серти ёна нин кыптӧма. Крестьяна костын сэсся паськалӧ машинаясӧн видз-му уджалӧм, заводиталӧны выль пӧлӧс кӧдзаяс да пуктасъяс вӧдитны, удж нуӧдны агрономъяс висьталӧм да индалӧм серти.

Гӧль крестьяналы вӧвъяс лӧсьӧдӧм вылӧ, обласьтувса исполком корӧм кузя, 1926–1927 воын правительство сетіс 98 сюрс шайт. Сыысь кындзи правительство жӧ сетіс артельнӧй уджъяс лӧсьӧдӧм вылӧ 100 сюрс шайт.

Водзын сулалан уджъяс.

Водзӧ вылӧ партиялы ковмас ёнджыка на кутчысьны крестьяналысь овмӧс кыпӧдан уджӧ. Ковмас отсалӧмӧн видз-му лӧсьӧдан удж (землеустройство) паськӧдны да чорыдджыка нуӧдны выль местаясӧ (Печӧраӧ да мукӧдлаӧ) овмӧдчыны мунан удж. Гӧль крестьяналы и водзӧ ковмас бурджыка отсасьны лӧсьӧдны ассьыныс овмӧссӧ. Сэсся ковмас гӧльясӧс да шӧркоддьӧма олысь крестьянаӧс бурджыка йитны да зільны унджыкӧс пыртны кооперацияӧ.

Ӧнӧдз омӧля на посни (низӧвӧй) видз-му уджалан кооперативъясӧ туйдӧдіс пыртны йӧзӧс „Сельпромкредитсоюз“. Татчӧ колӧ шуны: мед водзӧ вылӧ бурджыка сійӧ видзӧдлас тайӧ уджыс вылӧ.

Бурджыка жӧ партиялы ковмас видзӧдлыны войвылын, тундраын олысьяс вылӧ, сэтысь овмӧссӧ кыпӧдӧм вылӧ.

Промышленносьт.

ВКП(б)-лӧн ХІV-ӧд Съезд тшӧктіс кутчысьны бура кыпӧдны ассьыным промышленносьт. Тайӧ тшӧктӧм сертиыс обласьтувса VІІ-ӧд партия конференция шуис дзоньтавны, выльмӧдны важ заводъяссӧ, сэсся заводитны вӧчны выль заводъяс. Важ заводъяссӧ вермим нин неуна выльмӧдны. Ковмас ещӧ водзӧ та йылысь ёна на тӧждысьны.

Ӧнӧдз вӧчӧма лои да уджалӧ нин Сыктывдінкарын вӧр пилитан завод да электростанция. Таво пондасны вӧчны Печӧраӧ вӧр пилитан ыджыд завод да консервы вӧчан завод. Сэсся лӧсьӧдчӧны тӧчила брус вӧчан завод стрӧитны.

Обплан арталӧм серти, воысь воӧ миян заводъясысь тӧвар петӧм кыптӧ.

1913 воын петӧма .... 190.800 шайт дон — 100%

1925–26 воын „ .... 170.200 „ „ — 89,2%

1926–27 „ „ .... 214.300 „ „ — 154,3%

1927–28 „ петас .... 887.900 „ „ — 465,25%

1926–27 воын сьӧм вӧлі видзӧма заводъяс стрӧитӧм вылӧ — 440.000 шайт. 1927–28 воын кӧсйӧны видзны — 921.000 шайт.

Конференциялы ковмас бура сёрнитны да вынсьӧдны вит вося фабрик-заводъяс стрӧитан план. Ковмас сэні артавны да шуны — уна-ӧ ковмас воысь воӧ сы вылӧ сьӧм да кытысь сійӧс босьтны.

Сы бӧрти ковмас ещӧ бура сёрнитны туйяс вӧчӧм йылысь, сетны та йылысь индӧдъяс.

Партия быдмӧ, ёнмӧ.

VІІ-ӧд партия конференция дырйи вӧлӧма коми обласьтувса организацияын шленъяс — 686 морт, кандидатъяс — 560 морт, ставыс — 1246 морт. Ӧні, тавося юль первой лун кежлӧ лоӧма нин шленыс — 859 морт, кандидатъяс — 573 морт, ставыс — 1432 морт.

Быдмӧма миян организация 7ʼ конференциясянь 15,1 % мында. Выль пырӧм шленъяс костысь усьӧ служащӧйяс вылӧ — 33,5%, рабочӧйяс вылӧ — 29,8%, крестьяна вылӧ сӧмын — 6,01%.

Ӧні миян организацияын, прӧчентӧн кӧ лыддьыны, став шлен пытшкас: рабочӧй — 6,9%, крестьяна — 60,2%, служитысьяс — 31,7%, мукӧд пӧлӧс — 1,20 %.

Водзӧ вылӧ конференциялы ковмас пуктыны мог — ёнджыка партияӧ чукӧртны рабочӧйясӧс, батракъясӧс да гӧль крестьянаӧс, а служитысьясӧс — ньӧжмӧдныджык.

Партия вермас бура нуӧдны удж став обласьт овмӧс кыпӧдӧмлань, вермас матыстны рабочӧйясӧс, гӧль да шӧркоддьӧма олысь крестьянаӧс партия туй бердӧ. Сӧмын колӧ, мед партия пытшкас эз вӧвны вензьӧмъяс, мед быдӧнлӧн вӧлі ӧти сёрни да мед ставыс мунісны ӧти туйӧд, Ленин индалӧмъяс серти.

Конференциялы сэсся ковмас водзӧ кежлӧ тшӧктыны, ВКП (б) ХІV-ӧд съезд тшӧктӧм серти, паськыда нуӧдны партияпытшса демократия. Тайӧ удж нуӧдӧмсӧ колӧ пуктыны сідзи, мед быд шлен вермис сёрнитны партия водзын сулалан уджъяс йылысь да быд ногӧн отсасьны обласьтувса комитетлы шыльыда уджавны. Удж нуӧдӧм йылысь водзвыв бура сёрнитӧмӧн партия ас костас оз вермы усьны торъя кывйӧ (склокаӧ).

Та бӧрын ковмас конференциялы сёрнитны, кыдзи партиялы ёнджыка ещӧ матыстчыны рабочӧй да крестьяна дорӧ. Партия туй нуӧдӧм вылӧ гӧль да шӧркоддьӧма олысь крестьяна видзӧдӧны бура. Тайӧс позьӧ тӧдны Сӧветъяслӧн да кооперативъяслӧн съездъяс мунӧм серти.

Мед эськӧ партия водзӧ век ёнмис, ковмас профсоюзъяслысь уджсӧ паськӧдны да ёнджыка матыстны партиялысь да Сӧвет власьтлысь вын кыпӧдан удж дінӧ.

Ёнджыка сибӧдам сӧветъяс да кооперация бердӧ крестьянаӧс да рабочӧйясӧс.

Ковмас водзӧ вылӧ сӧветъяс да кооперация удж бердӧ ёнджыка (унджык) сибӧдны рабочӧйӧс да крестьянаӧс; исполкомъясын нуӧдны секция удж да сійӧн ёнмӧдны исполком уджсӧ.

Гӧль крестьяна костын партия удж нуӧдӧм йылысь ковмас торйӧн сёрнитны да лӧсьӧдчыны бурджыка тайӧ уджсӧ нуӧдны.

Кутшӧм индӧдъяс ковмас сетны комсомоллы.

Комсомол миян обласьтын паськалӧ бура. Юль 1-й лун кежлӧ комсомол вӧлӧма:

Шленъяс .... 3.609 морт.

Кандидатъяс .... 192 „

На пиын зонъяс .... 2.770 „

„ нывъяс .... 839 „

Ёнджыка комсомол содӧ рабочӧй да гӧль крестьяна костысь. Комсомол пиысь пырӧмаӧсь партияӧ: шленӧ 89 морт, кандидатӧ 211 морт (8,3%).

Конференциялы ковмас комсомол костын водзӧ удж нуӧдӧм вылӧ сетны индӧдъяс. Ковмас водзӧ вылӧ комсомолӧ кыскыны (пыртны) том йӧзӧс ёнджыка рабочӧйяс да гӧль крестьяна костысь.

Бурмӧдам сӧветлысь уджсӧ.

ВКП(б)-лӧн центральнӧй комитет тшӧктыліс бурджыка видзӧдлыны сӧвет учрежденньӧяс вылӧ, бырӧдны сэтысь ыджыдӧ (чиновник туйӧ) пуксьӧм, йӧз дінысь ӧтдортчӧм; лӧсьӧдны, мед канцелярия быдӧнлы вӧлі восьса. Татшӧм удж ӧнӧдз муніс омӧля. Колӧ водзӧ вылӧ зільджыка босьтчыны бырӧдны татшӧм бюрократизм, став сӧвет учрежденньӧсӧ бурмӧдны да донтӧммӧдны.

Водзӧ вылӧ колӧ центральнӧй комитетсянь сетӧм уджъяс вылӧ видзӧдны бурджыка да регыдджыка нуӧдны места вылын.

Партия быдмӧ лыдӧн. Колӧ водзӧ ёнджыка кыпӧдны сійӧс Ленин сямӧн мунӧм вылӧ.

Партияысь унджык шленӧс сувтӧдны быдсяма удж бердӧ!

Мед ещӧ на ёнмас организация VІІІ-ӧд конференция бӧрын!

В. Юркин.