ПАРТИЯ ЯЧЕЙКАЯСЛӦН ЙӦЗКОСТСА УДЖЫС ГОЖӦМЫН
Йӧз костын гожся уджъяс бердӧ босьтчигӧн партияса ячейкаяслы ковмас бура видзӧдны тӧвся уджъясыс вылӧ. Тӧдмавны, кутшӧм уджъяс, партия тшӧктӧмъяс серти, колян тӧлын вӧчӧма да мый артмӧма. Мый вӧчӧма кольӧм тӧлын, ми гижны ого кутӧй. Сійӧс партиялӧн ячейкаяс асьныс тӧдӧны. Сӧмын колӧ шуны: йӧзкостса уджӧн таво партияса ячейкаяс матӧ сибӧдчисны йӧз дінӧ, быд уджӧ кутісны ёнджыка кыскыны унджык крестьянаӧс да рабочӧйӧс. Сы вӧсна уна гырысь уджъяс вӧчны лоны кутіс кокниджык. Дай йӧзыс ячейкаяс вылӧ кутісны видзӧдны бурджыка.
Йӧз костын удж нуӧдны ячейкаяслы бура кутіс отсасьны и комсомол. Сы понда крестьяна комсомол вылӧ, важ дорысь, бурджыка кутіс видзӧдны. Таво волісполкомъясӧ комсомолечьясӧс лои бӧрйӧма колян вося дорысь унджык (24-сянь соді 60 мортӧдз).
Бурджыка кутісны отсасьны и лыддьысян керкаяс: видзӧдан да, йӧз костын быд удж нуӧдігкежлӧ, революцияса праздникъяс кежлӧ, а унаӧн и быд тӧлысьын, лэдзалӧны стенӧ ӧшӧдан газетъяс. Сэсся уна пӧлӧс кружокъяс пыр крестьянаӧс ёна туйдӧдалӧны бурджык олӧм лӧсьӧдӧмлань.
Кутшӧм уджъяс омӧля мунісны кольӧм тӧлын.
Колӧ тані видзӧдлыны, мыйяс омӧльджыка нуӧдӧма кольӧм тӧлын. Сэні гырысьджык уджъяс пиысь омӧля мунісны со кутшӧмъяс: эз быдлаын бура ло лӧсьӧдчӧма кер лэдзигкежлӧ. Мукӧд ячейкаясыс кер лэдзны колӧм йылысь йӧзыскӧд сёрнитігӧн эз вермыны йӧзсӧ тӧдмӧдны, мыйла ёнджыка колӧ кер лэдзны Комму заводъясӧ ветлӧм дорысь. Йӧзыс кер лэдзӧмӧ босьтчисны таво сёрӧн, кер лэдзӧм содӧм пыдди чиніс.
Омӧля лои йӧз костын уджсӧ нуӧдӧма велӧдчытӧмъяслысь пемыдлун бырӧдны колӧм йылысь. Сы понда и ачыс пемыдлун бырӧдан уджыс муніс омӧля. Став обласьт пасьта колян тӧв вӧлі кӧсйӧма велӧдчытӧмъяс костысь велӧдны грамотаӧ 5.400 мортӧс. Кӧсйӧм серти тыдалӧ эз ло. Сӧмын куим сюрс морт гӧгӧр лоӧ велӧдӧмыс.
Вывті омӧля муні видз-му да кер-шпал дорын уджалысьяслысь союзсӧ бурмӧдан удж. Ӧнӧдз на уна тайӧ союзса ячейкаясын веськӧдлысьясыс бура олысь йӧз. Партияса ячейкаяс тайӧ удж нуӧдӧм водзвылын омӧля нуӧдісны йӧзкостса уджсӧ. Сійӧн коланторйыс тайӧ уджын эз артмы.
Таво тӧв сиктъясын омӧля на лӧсьӧдчӧмыс вӧлалі революцияса праздникъяс кежлӧ. Сы вӧсна унджык праздникъяссӧ колльӧдлісны сӧмын: челядь, комсомолечьяс, коммунистъяс да сӧветскӧй служащӧйяс.
Йӧзкост удж нуӧдігӧн партиялӧн уна сиктса ячейкаяс оз ӧтувтны (кужтӧмла ли, мый ли) вынсӧ комсомолечьяслысь да профсоюзникъяслысь. Сэтшӧм ячейкаясыд ас кежаныс мырсьӧны, унаысь вынныс оз судзсьы да, йӧзкост уджсӧ нуӧдӧны жеба.
Вывті омӧля муніс уджыс йӧз костын Авиахимӧс, МОПР-ӧс, „Бырӧдам пемыдлун“ да мукӧд обществояс ёнмӧдӧм-паськӧдӧм кузя. Татшӧм ас вӧляа обществояссӧ выльмӧдан удж босьтчыліс нин колян 1926 вося январ тӧлысьын, да унджыклаас ӧні на абу эштӧма. Сэсся обществоясын оз уджавны крестьяна. Уна партъячейкаяс тайӧ уджсӧ ӧнӧдз на пыдди оз пуктыны.
Татшӧм нелючкияссӧ йӧз костын удж нуӧдігӧн водзӧ кежлӧ ковмас бырӧдны. Гожся удж бердӧ босьтчигӧн татшӧмторъяс вылӧ, дерт, лоӧ видзӧдлыны.
Мый колӧ да позьӧ вӧчны гожӧмын партияса ячейкаяслы?
Локтан гожӧм кежлӧ колӧ лӧсьӧдчыны бура, медым эськӧ йӧз костын уджыс гожӧмбыд дугдывтӧг муніс. Сідзкӧ, ковмас гӧгӧрбок водзвыв мӧвпыштны, мый колӧ, мый позьӧ да мый вермам гожӧмын вӧчны. Оз ков гожӧм матысмигмозыс ланьтны да чайтны: ӧні пӧ ӧд, гожӧмнад, нинӧм нин оз артмы-а. Эновтчан кӧ, дерт, нинӧм оз артмы. Сэтшӧм сямтӧ водзӧ кежлӧ колӧ шыбитны.
Локтан гожӧмӧ партияса ячейкаяслы ковмас сетны бур отсӧг волісполкомъяслы да кооперативъяслы, мед найӧ кӧть кыкысь-куимысь вермисны чукӧртлыны скодъяс да сёрнитны йӧзкӧд асланыс удж йылысь, да мукӧд коланторъяс йылысь. Сэтшӧм скодъяс дырйиыс оз ков вунӧдны сёрнитавны сотчӧмысь вӧр видзӧмъяс йылысь, гагъяс сёйӧмысь кӧдзаяс видзӧм, крестьяналы мукӧд коланторъяс йылысь.
Кооперативъяс уджалӧм йылысь сёрнитігӧн колӧ видзӧдлыны мый вӧчӧма тӧвар дон лэдзӧм кузя. Бура колӧ лӧсьӧдчыны да уна йӧзӧс кыскыны тшӧтш празднуйтны кооперативъяслысь праздниксӧ (юльын). Сэки колӧ унджык йӧзлы гӧгӧрвоана висьтавны мый вӧчӧма кооперативъяслӧн сӧвет власьтлы 10 во тыригкежлӧ, мый да кыдзи найӧ водзӧ кӧсйӧны вӧчны.
Ас вӧляа обществояслысь да делегаткаяс собранньӧяслысь уджсӧ сідзжӧ гожӧмын оз ков дугӧдлыны. Ёнмӧдны колӧ обществояссӧ, найӧ удж бердӧ кыскыны крестьянаӧс. Тулыс помнас колӧ чорзьӧдны „Коми морт“ вылӧ сьӧм чукӧртан удж. Сэсся Авиахимлы нёльӧд во тыран лунӧ видзӧдлыны бурджыка сійӧ удж вылас. Тайӧ нёльӧд во тыран лун кежлас колӧ бурджыка лӧсьӧдчыны да ыджыдджык гӧгӧрвоӧм сетны крестьяналы Авиахим йывсьыс.
Ячейкаяслы колӧ став нывбабаӧс да делегаткаясӧс матыстны кагаяслы ясли восьтан удж бердӧ; сёрнитавны и мужикъяскӧд, мед найӧ ньӧти эз падмӧдны тайӧ удж нуӧдӧмсӧ.
Таво юнь 1-й лунсянь юль 15ʼ лунӧдз кутас мунны видз-му бердын да кер-шпал дорын уджалысьяслысь союзсӧ бурмӧдан удж. Союзас эмӧсь уна шленъяс ёна бура олысь крестьяна костысь, кодъяслы устав серти оз позь лоны тайӧ союзас. Тайӧ уджыс — вывті ыджыд удж. Ковмас союзсӧ весавны да зільны, мед союзса уджас юрнуӧдысьяснас лоины гӧль крестьяна костса кер-шпал лэдзысьяс. Сӧмын сэкитӧ шӧркоддьӧма да озыра олысь крестьяна важ моз жӧ кутасны увгыны, шуасьны бара найӧс топӧдӧм йылысь. Партияса ячейкаяслы ковмас водзвыв бура тӧдмасьны тайӧ уджсӧ нуӧдан индӧдъяскӧд, лючки висьтавлыны профсоюзын уджалысьясыслы да шленъясыслы та йылысь партиялысь шуӧмъяссӧ.
Оз ков лэдзны лӧнявны уджыслы и лыддьысян керкаяслысь. Гожӧмын, дерт, лыддьысян керкаӧ гырысь и посни йӧз омӧльджыка кутасны волывны. Избачьяслы, коммунистъяслы, комсомолечьяслы, сиктса велӧдчӧм войтырлы ковмас мунны крестьяна дінас аслыныс: праздник лунъясӧ, прӧст кадъясӧ ӧшинь увъясын пукалігъясӧн нуӧдны сёрнияс да лыддьыны газетъяс.
Гожӧмбыдӧн скодъяс вылын, сёрнитігъясӧн да газетъяс лыддьӧмӧн уджалысь йӧзлы бура висьтавлыны: став йӧзкост оланног йылысь; Рочму да Сӧветъяс Союз пасьта сӧветъяс съездъяслысь шуӧмъяссӧ; 1927–28 вося видз-му вот йылысь.
Мед абу кольӧма вӧлі бокӧ и енлы эскысьяс костын уджалӧм. Ещӧ нин ёна та йылысь лоӧ мӧвпыштны да чорыда уджсӧ нуӧдны, кӧні эмӧсь сектаяс. Крестьянакӧд сёрнияс: олӧм бурмӧдӧм йылысь, наука йылысь, социализм вӧчан туй йылысь да мукӧдторъяс йылысь, — быдсӧн колӧ инмӧдны енлы эскӧмысь дугӧдчыны колӧмӧ. Быд вичкоса праздник водзвылын колӧ унджык эскысь гӧль да шӧркоддьӧма олысь крестьянинлы гӧгӧрвоана висьтавны кысянь босьтчӧма сійӧ праздникыс, кыдзи уджалысь йӧз празнуйтӧны да мый овлывлӧ празднуйтӧм бӧрас.
Гожӧмын лоӧ нуӧдны: Авиахимлысь нёль во тыран лун, кооперативъяслысь праздник, конституция вынсьӧдан лун, став му пасьтаса уджалысь том йӧзлысь ӧтувтчан лун да мукӧд революцияса праздникъяс. Тайӧ праздникъясыс кежлӧ ковмас водзвыв лӧсьӧдчыны. Праздничайтныс колӧ кыскыны унджык гӧль да шӧркоддьӧма олысь крестьянаӧс. Сэсся быд революцияса праздник дырйи колӧ заводитны крестьянаӧс лӧсьӧдны Октябрса революциялы 10 во тыран лун праздник кежлӧ.
Кыдзи бурджыка нуӧдны йӧз костын уджсӧ гожӧмын?
Мед эськӧ локтан гожӧмын лӧсьыдджыка нуӧдны йӧз костын уджсӧ, партияса ячейкаяслы колӧ тӧдны куимтор.
Ӧти-кӧ, быд удж кежлӧ (праздник нуӧдны, крестьянакӧд сёрнитны, мукӧдтор) колӧ бура лӧсьӧдчыны водзвыв, индыны коланторъяс.
Мӧд-кӧ, быд уджӧ колӧ кыскыны тшӧтш комсомолечьясӧс, учительясӧс, пельшӧръясӧс, профсоюзъясын уджалысьясӧс, водзмӧстчысь (партия дор мунысь) крестьянаӧс. Тадзитӧ кокниджык лоӧ нуӧдны кӧсйӧмъястӧ.
Коймӧд-кӧ, бура тӧдмасьны, мый обласьтсянь да уездъяссянь тшӧктӧмъяс серти гожӧмын кӧсйӧны вӧчны: комсомол ячейка, лыддьысян керка, профсоюзъяс. Тӧдмасьӧм борын ставныслы сетны чуйдӧдан индӧдъяс. Сэсся оз ков лэдзны найӧс эновтчыны йӧз костын удж нуӧдӧмысь.
Партияса ячейкаяс кӧ сьӧлӧмсяньысджык босьтчасны, йӧз костын уджъяссӧ позьӧ бура нуӧдны, позьӧ вӧчны уна буртор крестьянаӧс выль олӧмлань кыскӧм кузя да сӧвет власьт ёнмӧдӧм кузя.
Булышов.
