ВОДЗКЫВ
Юргы жӧ, Октябрӧн
Мездмӧдӧм кыв,
Коми му пасьтала,
Пармаяс йыв.
Илля Вась
Коми кыв — миян чужан кыв. Сійӧн мӧвпалӧны, сёрнитӧны, лыддьысьӧны, гижӧны миллион джын гӧгӧр морт Коми АССР-ын, Коммуын (Коми-Пермяцкӧй автономнӧй округын), а сідзжӧ мукӧд муясын олысь коми войтыр.
Учёнӧйяс тӧдмалӧмаӧсь, мый чужан кывным вуджӧма историялысь кузь вӧлӧк урал подув-кыв кадсянь, кор ӧти котырӧн овлӧмаӧсь миян пӧль-пӧчьясным талунъя венгръяскӧд, финнъяскӧд, ненечьяскӧд, сёлькупъяскӧд да ещӧ на мукӧд — ӧні ас кывъя — войтыркӧд. Став тайӧ йӧзлысь кывъяссӧ, налӧн мыйтакӧ ӧтувъялун вӧсна (артманногын, шуанногын...) пыртӧма урал кыв семьяӧ — тадзи кыв семьясӧ нимтӧма сы вӧсна, мый наӧн, кывъяснас, вӧдитчысьясыс квайт сюрс во сайын овлӧмаӧсь Урал ӧтар-мӧдарладорас (гӧгӧрын). Сійӧ кадсяньыс комиӧ, дай мукӧд рӧдвуж йӧз сёрниӧ кольӧма сюрс сайӧ кыв, кодъяс юргӧны ӧтмоз да медся тшӧкыда бергалӧны быд лунъя юасьӧм-висьтасьӧмын.
На лыдӧ пырӧны: ме, тэ, му, ва, пу, ю, мунны, овны, кывны, сёйны, юны, юр, син, пель, вир, ки, лы, сьӧлӧм, ты, сӧн...
Зэв важысянь нин коми войтыр волысисны мукӧд пӧлӧс сёрниа йӧзкӧд, велавлісны насянь вӧдитчыны выль сикас кӧлуйӧн, тӧдмавлісны выль поняттьӧяс, босьтлісны налысь нимсӧ.
Босьтам ставлы гӧгӧрвоана нянь кыв. Сійӧ пырӧма комиӧ ёна важӧн нин иранскӧй кывъя войтыр сёрниысь. Учёнӧйяс шуӧны, мый иранскӧй подув-кывйӧн сёрнитлӧмаӧсь скифъяс, кодъяс овлӧмаӧсь Волга бердса степъясын. Накӧд волысигӧн миян пӧль-пӧчьясным велалӧмаӧсь вӧдитны нянь. Тайӧ вӧлӧма 2500 во сайын нин. Сэки комияс овлӧмаӧсь талунъя серти лунвылынджык, Кама вожын, удмуртъяскӧд ӧтвыв да сёрнитлӧмаӧсь накӧд ӧтласа кывйӧн. И ӧні удмуртъяс няньсӧ нимтӧны няньӧн жӧ.
Миян пӧль-пӧчьяс сёрниысь коркӧя суседъяс ас сёрниӧ сідзжӧ босьтісны унакодь кыв. Кывъясӧн татшӧм «вежласьӧмсӧ» — заимствованньӧяссӧ — туялӧм пыр позьӧ ӧні, уна сё во мысти, тӧдмавны важ йӧзлысь оланногсӧ, налысь да налӧн сёрнилысь сӧвмӧмсӧ.
Войвывса суседъяснымлы (ненечьяслы, хантыяслы, мансилы, сёлькупъяслы) сёрнианыс пырӧмаӧсь коми кывъяс: мӧс, ыж, порсь, ной, курӧг, пызан, пач, ӧшинь, кӧрт — куимсёысь вывті кыв. Тайӧ висьталӧ сы йылысь, мый войвывса суседъяс сертиныс миян пӧльяс да пӧчьяс сулавлӧмаӧсь джуджыдджык культурнӧй тшупӧд вылын, и насянь войвывсаджык войтыр велалӧмаӧсь гортса пемӧс рӧдмӧдӧмӧ, кӧрта кӧлуйӧн вӧдитчӧмӧ, нянь вӧдитӧмӧ...
Шӧр нэмъясын, Пермскӧй Стефан кадӧ, комиӧн вӧлі гижӧны, лыддьысьӧны; литературнӧй коми кыв вӧлі пыдди пуктӧны Московскӧй княжествоын, сэкъя кадся роч книгаясын унатор вӧлі гижӧма и комиӧн, коми шыпасъясӧн. Сэкъя гижӧда памятникъясын паныдасьлӧны небӧг (книга), ури (мир), полтӧс (дух), сэш (и), тшӧтшкӧ (но) да мукӧд архаизмъяс — важ коми кывъяс, кодъяс пыдди ӧні вӧдитчам рочысь босьтӧм кывъясӧн. Тайӧ петкӧдлӧ, мый коми оласног вылӧ нэмъяс чӧжӧн роч культуралӧн тӧдчӧмыс вӧлі ыджыд.
Коми кыв велӧдӧны школаясын, педагогическӧй училищеясын, пединститутын, университетын. Медым урокъяс да коми кыв кузя кружокъяс вӧліны интереснӧйджыкӧсь, колӧ вайӧдны занимательнӧй материал, коді эськӧ кыскис вниманньӧсӧ велӧдчысьяслысь. Колӧ ёнджыка вӧдитчыны коми кыв историяысь фактъясӧн, тайӧ сетас позянлун петкӧдлыны велӧдчысьяслы, мый кыв, кыдзи и олӧм, сӧвмӧ жӧ, мый торъя кывъяс вермӧны вежыштны и чужӧмбаннысӧ, и вежӧртаснысӧ, асшӧр кыв вермӧ вуджны служебнӧйӧ, весиг сёрникосткывйӧ.
Тайӧ книгалӧн медшӧр могыс — тӧдчӧдны лыддьысьысьлы, мый чужан кывйыд — мортлӧн медся донатор, сійӧ чужан муыдкӧд ӧтдона. Оз ӧд прӧста йӧз костын шуны: «Чужан кывтӧ кӧ вунӧдан, и мамтӧ вунӧдан!»
Коми АССР-са народнӧй поэт Серафим Попов мам кывйӧс доръяна шуліс:
А код оз радейт чужан кыв,
Дась сійӧ вузавны и мусӧ!
