КӦЧ

«Кӧч йӧктӧ, йӧктӧ

Мича табъя кокнас»

(Фольк.)

Коми йӧзкостса поэзияын кӧч важӧн нин лои радейтана художественнӧй серпасӧн. Ми шуам: кӧч кодь полысь, кӧч кодь тэрыб (морт йылысь), кӧч гӧн кодь небыд (лым йылысь). Кодкӧ кӧ оз сёрнит веськыда: ӧтилы висьталӧ ӧти ног, а мӧдлы — мӧд ног, татшӧм мортӧс нимтӧны кӧч ку лызьӧн. Кӧч куӧн эжӧм лызь ӧтмоз кокниа исковтӧ чойӧ кайигӧн и лэччигӧн. Пон кӧ вӧтлысьӧ кӧч бӧрся, шуӧны, кӧчасьӧ пӧ. Морт кӧ мыйыськӧ полӧ, шуӧны: эн кӧчав. Ытшкигӧн, покосӧн мунігӧн, бӧръяыс кӧ ордъяс воддзасӧ, шуӧны, кӧчаліс пӧ, кольӧ ытшкытӧм ді вылӧ. Шонді югӧр кӧ пырӧма ӧшинь пыр да ворсӧ рӧмпӧштансянь стенын либӧ джоджын, шуам: кӧч йӧктӧ. Тӧлын ӧдзӧсдорса тувъяс кӧ гыӧртӧмаӧсь кӧдзыдсьыс, шуӧны: кӧч пӧ петӧма керка пельӧстіыс. Вӧрысь воигӧн кӧ бӧр ваян пажын вылӧ босьтлӧм нянь да сійӧ кӧ едждӧма кӧдзыдысла, шуӧны челядьлы, кӧч гӧснеч пӧ тайӧ. А сэсся подробнӧя висьталӧны, кыдзи кӧчыс матыстчис да юаліс: «Бура-ӧ олӧ Машук либӧ Ванюк?» — и сетіс налы гӧснеч.

Кӧчйӧлаӧн нимтӧны ельдӧг тшак, кодлӧн вундӧминтіыс петӧ еджыд сӧк. Ми аддзам, мый кӧч кыв миян сёрниын паськыда бергалӧ.

Но Пермскӧй областьса Язьва ю бердысь коми войтыр кӧчӧс нимтӧны нимӧлӧн, мордва — нумалӧн, саамъяс — нёоаммелӧн, венгръяс — нюлӧн. Тайӧ индӧ сы вылӧ, мый кӧч кыв миян сёрниӧ пырис сёрӧнджык нин. Водзджык кӧчтӧ нимтылӧмаӧсь мӧд ног. Учёнӧйяс лыддьӧны, мый кӧч кыв пырис коми сёрниӧ булгарасянь (ӧнія чуваш пӧльяссянь), кор комияс да удмуртъяс овлӧмаӧсь ӧтлаын на.

Чувашъяс ног кӧчыс — кач, татара ног — кәҗә. Удмуртъяс кӧчсӧ шуӧны луд кеч (видзвывса кӧч), а кӧзаӧс — кеч. Кӧзаӧс да кӧчӧс удмуртъяс шуӧны ӧти нимӧн сы вӧсна, мый ичӧтнас кӧзапи да кӧчпи ӧткодьӧсь, кӧть и верстьӧ кӧчӧс да «сюра-тошка» кӧзаӧс сьӧкыд сорлавны.