КЕРКА

Джуджыд керӧсын,

Гажа нӧрысын,

Ӧтнас ён керка сулалӧ дыр.

(П. Ш.)

Тайӧ кывйыслӧн торъялӧ кык юкӧн. Воддзаыс — кер. Сійӧ гӧгӧрвоана быдӧнлы. Керйысь позьӧ вӧчны унатор: пывсян и амбар, кӧбрег да юкмӧс сруб, керка и карта.

Кӧсъям кӧ тӧдчӧдны, мый керкаыс ичӧтик, пелькиник, ми нимтам сійӧс керкуньӧн. Коми-пермякъяс ног керкаыс — керку, а удмуртъяс ног — корка, найӧ керсӧ шуӧны корӧн.

Сідзкӧ, важысянь нин комияслӧн да удмуртъяслӧн пӧльясыс керканысӧ лэптылӧмаӧсь керйысь. А мый -ка, -ку юкӧныс петкӧдлӧ? Абу жӧ ӧд сійӧ ичӧтмӧдан вежӧртаса суффикс, коді паныдасьлӧ зонка, нывка, энька кывъясын?

Керка кыв дінӧ тэчасног боксяньыс матынӧсь вичко, удмуртъяс ног куала, коми-пермякъяс ног вичку кывъяс. Куала кывйын куа — кыв вуж, а ла-ыс места петкӧдлысь суффикс, коді паныдасьлӧ и коми кывйын, ина наречиеясын: таладор, мӧдлапӧв, бӧрладор, водзлань, вывлань, увлань да мукӧд кывъясын... Вичко кывйын сідз жӧ кык кыв вуж: вич да ко, коми-пермякъяс ног ку. Вич да видзчысьны кывъяслӧн кыв вужйыс ӧти, сӧмын вичко кывйын дз-ыс к согласнӧй водзын гортӧммӧма, вуджӧма ч-ӧ, аскодяссьӧма.

Ӧні на олӧма йӧз сёрниын бергалӧны религиознӧй праздник нимъяс: ыджыд видз, арся видз, видзӧ пыран лун, видзысь петан лун, видзысь оз позь сёйны. Рочӧн кӧ — пост, поститься, постная еда, постный день. Тадз шуӧны, кор оз позь быттьӧ сёйны яя да выя сёян.

Ка, ко, ку, куа юкӧнъяс войдӧр тӧдчӧдлӧмаӧсь оланін, лэбув, вевт, юр сюянін. Видзӧдлам кӧ мукӧд финн-угор кывъяс вылӧ, аддзам, мый йӧз оланінъяснысӧ шуӧны миянлы матыса кывъясӧн: финнъяс — кота, эстонецъяс — коду, вепсъяс — коди, венгръяс — хаз. Изьватас сёрниын паныдасьлӧ коа кыв, кодӧн вӧралысьяс нимтӧны керъясысь да росъясысь тэчӧм чом, кӧні видзӧны чӧсъяснысӧ да лэчьяснысӧ лымйӧн тыртӧмысь, зэрӧн кӧтӧдӧмысь. Тайӧ коаыс да финнъяслӧн кота — артманног боксяньыс матыса кывъяс, найӧ артмӧмаӧсь ӧти вужйысь: кота-ысь вочасӧн лоины коа, ка, ку, ко формаяс.

Коми кывъяс дженьыдджыкӧсь финскӧй, эстонскӧй да венгерскӧйясысь. Ӧткодялӧй:

коми фин. венг.

ва весі виз

ма месі мез

ки кесі кез

сё сата саз

ка (лэбув) кота хаз

Тшӧкыда коми сёрнисикасъясын о да у чередуйтчӧны. Шуам: унмовсьны и онмовсьны, розь и рузь, годйыны и гудйыны, укшаль да окшаль. Коми кывйын шуам: морт, озыр. Удмуртъяс: мурт, узыр.

Татшӧм ногӧн ми туялім, мый вичко — сійӧ видзчысян лэбув, чом, кӧні важ йӧз кевмисны енлы, мед сійӧ видзас найӧс быд сикас омӧльторсьыс.

А керка — лӧсьыдджык, зумыдджык юр сюянін, абу прӧстӧй лэбув, чом, а керйысь лэптӧм оланін, ӧшиня, ӧдзӧса, джоджа, йирка. Тайӧ топыд да шоныд юр сюянінсӧ кутісны вӧчны миян пӧльяс кык сюрс во сайын нин, кор найӧ олісны ӧтлаын удмуртъяскӧд на, сёрнитісны ӧтласа кывйӧн, кодӧс учёнӧйяс условнӧя нимтӧны пермскӧй кывйӧн.

Перымыс — сійӧ финн кыв вылын бӧр му, Финляндиясянь да Эстониясянь асыввылын, кытысь коркӧ финнъяслӧн, карелъяслӧн, эстонечьяслӧн, саамилӧн пӧч-пӧльясыс вешйылісны ӧнія му выланыс — Балтика бердӧ.

Тадзи керка кывлысь историясӧ туялігӧн аддзам коми йӧзлысь сӧвман туй пасъяссӧ.