«РАММӦМА — МАММӦМА НЫВ ЮРА АНЬ...»


Выль кыв вермӧ артмыны кык кыв вуж ӧтлаӧдӧмӧн, шуам: лыс да ва кывъясысь артмис выль кыв, кодлӧн вежӧртасыс тор

йӧн босьтӧм кывъясысь паськыдджык — лысва, коді пуксьӧ оз сӧмын лыс вылӧ, но и турун вылӧ, и пу вылӧ, дӧра вылӧ, му вылӧ...

Кор кыв вуж дінӧ содтам суффикс, сідз жӧ артмӧ выль кыв. Суффиксъяс вермӧны тӧдчӧдны, кодлӧн тайӧ предметыс, -ӧй суффикс индӧ, мый предметыс висьталысьяслӧн, I мортлӧн, -ыд — II, а -ыс — III мортлӧн:

Быдтін менӧ, велӧдін,

Мортӧ медым вои,

Эг и тӧдлы — чукырӧсь

Чужӧмбаныд лои (Г. Ю.)

Коми кывйын быд суффикс кутӧ сылы лӧсялана вежӧртас, кыв вуж дінӧ вермӧ содтысьны оз сӧмын ӧти суффикс, но и кык, и унджык. Мукӧд дырйи артмӧ суффиксъясысь дзонь сикӧтш. Босьтам пӧрны кыв, -ӧд- суффиксӧн артмӧдам — пӧрӧдны, -ч- суффиксӧн — пӧрӧдчысь (существительнӧй), -яс- суффиксӧн — уна лыд, -ныд- индӧ, кодлӧн сійӧ пӧрӧдчысьясыс, -кӧд петкӧдлӧ, кодкӧд вӧчсьӧ действиеыс ӧтвыв: пӧрӧдчысьясныдкӧд (квайт суффикс, и быдӧнлӧн аслас вежӧртас).

Торъя ыджыд тӧдчанлун кутӧны суффиксъясыс глагол артмӧдӧмын. Пӧшти быд кывсикасысь суффикс отсӧгӧн вермӧ артмыны глагол. Суффиксъяс тӧдчӧдӧны глаголлысь вид, залог, наклоненньӧ, кад, лыд, морт. Нималана коми учёнӧй, филологияса доктор А. С. Сидоров вайны глаголысь суффиксъяс отсӧгӧн артмӧдліс 1300 сайӧ кыв^Сидоров А. С. Морфологическая структура коми языка, Н. А. Шаховлӧн «Коми-русский словарь», Усть-Сысольск, 1924 вося книгаын./^.


Вайӧдӧм текстъясысь корсьӧй глаголъяссӧ, кодъяс артмӧмаӧсь мукӧд кывсикасъясысь. Висьталӧй, кутшӧм суффиксӧн артмӧмаӧсь глаголъяс, кутшӧм рӧм сетӧ суффиксыс глаголыслы.

а) Шӧвк туг июнь тай воӧма,

Томиник ичмонь кодь рам.

Збой лэчыд луныс тай ывлалӧн

кольӧма,

Раммӧма-маммӧма ныв юра ань.

(Т. В.)

б) Муса ныланӧй, мича аканьӧй!

Эз вош вӧрын зон, сійӧ вошӧдчис,

Вӧрӧ ылӧдчис, быд бур вайны сэсь,

Тэныд ошйысьны, тэныд

козьнавны.

Сійӧ мынтас тай айыд пыдди вот...

Пӧрысь мамыдлы вурас китайка...

Чӧскыд пызансьыс юкас

нянь-совсӧ,

Найӧс радлӧдас, быд ног гажӧдас,

Эмбуралас — и водзӧ оз вунӧд.

(И. К.)

в) Мем-ӧ овны сэні, карын,

Мем-ӧ югыд жыръясад

Вежнясьны да ручкуасьны?

(И. К.)

г) Калининградын кодыр

Кодзулӧссьӧ енэж,

Ключевскӧй сопка весьтын

Кыпӧдчӧ нин лун. (Д. К.)

д) Ардальон сувтіс жӧ, но кыв эз на сет, сингугаліс Яковӧс, коді неылын, кер вылын, мыйкӧ гижис. (Г. Ю.)

е) Юбка ставнас ӧшкамӧшкаасис, сёйис синъяссӧ нывбабаяслысь. (Н. К.)

ж) Кутас талявны кӧ няньыд,

Турун пуктӧмсьыд сэк шанян.

з) Содтіс воськов Семӧ Вань,

Ӧдйӧ гортас воис.

Аддзӧ: зэрӧм водзын кань

Пуктас сылысь сёйӧ.

Ваньӧ пузис, ставнас дон,

Босьтіс корӧг, горзӧ:

— Ноко, стерва, брысян он!

Этайӧ кӧ торсӧ... (Г. Ю.)

и) Сӧмын Вова, лёк кӧть бур,

Мем пӧ нинӧмтор эз сюр:

Лэдзалӧма шапка пель,

Верзьӧмалӧма портфель. (А. В.)


Гижӧд
«Раммӧма — маммӧма ныв юра ань...»

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1