БИА ПЫЖ ДА БИА ДОДЬ
Коми йӧзлӧн ыліса рӧдвужыс — йӧгра (ханты да манси) олӧ Урал из сайын. Уна сюрс во чӧж коми да йӧгра овлӧмаӧсь ӧтлаын, сёрнитлӧмаӧсь ӧтласа финн-угор кывйӧн. Та вӧсна и ӧні на уна ӧткодьлуныс тыдовтчӧ коми, ханты да манси кывъяс костын. Пӧшти ӧтмоз юргӧны ӧткодь вежӧртаса зэв важъя кывъяс:
| коми | ханты | манси |
| ӧти | ит | акв |
| кык | кат | китыг |
| куим | хэлум | хурум |
| нёль | нял | нял |
| вит | вет | ат |
| квайт | хэт | хот |
| лы | лув | лув |
| пель | пал | паль |
| сьӧлӧм | сам | сым |
| му | мув | маа |
| ю | юхан | я |
| гор (пач) | кэр | кур |
| зарни | сорни | сорни |
| кӧрт | карты | кеэр |
| овны-вывны | вэлты | олункве |
| мунны | манты | минункве |
| йӧктыны | якты | йиквункве |
| пи | пух | пыг |
| ловъя | лыланг | лылын |
Манси да ханты войтыр нэмъяс чӧж олӧны ичӧтик котыръясӧн пармаын, юяс да тыяс пӧлӧн, став олӧмыс налӧн йитчӧма найӧс кытшалысь вӧр-вакӧд, и ас гӧгӧрса ловъя да ловтӧмторъяссӧ найӧ нимтӧны серпасалӧмӧн. Шуам, тӧлысь — войся пас, ӧд сійӧ петкӧдчывлӧ сӧмын пемдӧм бӧрын; лысва — войся ва, муош (крот) — няркат — куш киа, сылӧн лапаясыс гӧнтӧмӧсь. Мансияс мансиӧн нимтӧны сёрнитысьӧс. Татшӧм ногӧн, тайӧ войтырыс мансиӧн лыддьӧны сійӧс, коді кужӧ сёрнитны да гӧгӧрвоны манси кыв.
Весиг выль предметъяс да лоӧмторъяс, кодъяс чужӧны миян олӧмын да лоӧны быдлунъяӧн, йӧгра сёрниын шусьӧны зэв серпасаӧн, йӧгра оз пыртны миян моз роч кывъяс. Найӧ нимтӧны самолёт бордъя пыжӧн, паракод — биа пыжӧн, а поезд — биа доддьӧн. Став олӧмыс хантылӧн да мансилӧн йитчӧма пыжӧн, ӧд пыжыд — юяс да тыяс вывті медся колана ветлантор, весиг кулӧм мортӧс йӧгра гуалӧны пыж моз вӧчӧм гортйӧн.
Комияс важысянь овмӧс вӧдитӧмын да культураын сулавлӧмаӧсь манси да хант дорысь джуджыдджык тшупӧд вылын, и та вӧсна миян пӧль-пӧчьяскӧд волысигӧн йӧгра босьтлӧмаӧсь куимсё сайӧ коми кыв, кодъясӧн нимтӧмаӧсь культураысь да овмӧсысь понятиеяс: пася олэн — видза олан (манси ног), вися улэт — видза олан (ханты ног), пасан — пызан, иснас — ӧшинь, муйтак — майтӧг, мис — мӧс, ош — ыж, курек — курӧг, порсь, ной, нянь, акань да с. в.
Коми эпическӧй сьыланкывъясын, кодъясӧс чукӧртіс да туяліс профессор А. К. Микушев, висьтавсьӧ коми вӧралысьяслӧн манси муӧ волӧм йылысь, коми зонъяслӧн манси нывъясӧс коралігӧн выннас да вежӧрнас вермасьӧм йылысь.
Мансилӧн эм жӧ уна легенда, кӧні юӧртсьӧ суседын олысь саран (зыряна) да пор войтыркӧд волысьӧм йылысь. Пор ним улын тыдовтчӧ важъя перым войтыр — ӧтласа коми да удмурт кывъя йӧзлӧн пӧльясыс да пӧчьясыс.
Коми вӧралысьяс бура тӧдісны Урал из вомӧн вуджанінъяс да вӧліны туй индалысьясӧн роч промышленникъяслы, купечьяслы, кодъяс писькӧдчылісны Сибырӧ. Та вӧсна культура, техника да ӧтувъя оласног тӧдчӧдысь терминъяс веськалісны роч кывйысь манси да ханты сёрниӧ коми пыр: писсаль — пищаль, ружье; саккар — сахар, сяй — чай, рупитанкве — рӧбитны (уджавны) да с. в.
Комиӧ пырисны йӧгра сёрниысь кывъяс, кодъяс нимтӧны му веркӧс, войвывса лэбач-пемӧсъясӧс, вӧралан да чери кыян кӧлуй, шуам: Вычегда (ю ним), манси ног: видз вывті визувтысь ю, войт — ю бердын увтасін, кӧні быдмӧны бадьяс да посни пуяс, гымга — чери кыян снасть, мережа; кынь — песец, казь — тыв, кодӧс шыбитӧны пу вылӧ низь да тулан кыйигӧн, тывъяс кӧрталӧмаӧсь ичӧтик жыннянъяс, найӧ сетӧны шы, кор низь либӧ тулан вӧрӧдӧны тывсӧ, кодӧс манси нимтӧны каас (гажӧдчӧм); рып — берегдорса чикыш; каля (манси ног халев), чумпель — сюмӧдысь вӧчӧм кӧш, кодӧс кольӧны шор дорӧ ветлысь-мунысьяслы юны.
Колӧ шуны, мый кызвын мансиыс талун кужӧ сёрнитны комиӧн.
Сыктывкарса университетысь коми кыв велӧдысь студентъяс гожся экспедицияяс дырйи волывлӧны Из сайса коми сиктъясӧ: Саранпаульӧ, Щекурьяӧ, Няксимвольӧ, Сосьваӧ да ёна шензьӧны, кор аддзӧны, мый сэні комиӧн сёрнитӧны оз сӧмын коми войтырыс, кодъяслӧн пӧль-пӧчныс волӧма татчӧ колян нэмъясӧ на, но и мансиыс да хантыяс, кодъяс кызвыннас олӧны коми войтыр пӧвстын.
