ТАТШӦМ, ЭСТШӦМ, СЭТШӦМ

Нимвежтасъяс (местоименньӧяс) сёрниын сӧмын индӧны предмет вылӧ, либӧ сы признак да лыд вылӧ, а оз нимтыны найӧс. Тайӧ индана кывъяслӧн эмӧсь жӧ синонимичнӧй формаяс, кодъяс отсӧгӧн позьӧ донъявны юӧртанторсӧ.

Шуам: татшӧм, эстшӧм, сэтшӧм нимвежтасъяс ӧткодь вежӧртасаӧсь, ёрта-ёртсьыныс найӧ торъялӧны сӧмын сійӧн, мый «татшӧм» кыв индӧ матысджык предметлӧн признак вылӧ, а «сэтшӧм» — ылыссаджык йылысь юӧртӧ.

«Аддза: сэні шыльыд пожӧм

Вылӧ лэптӧ ассьыс юр.

Сылы ӧткодь тӧв кӧть гожӧм,

Сэтшӧм пуыс тайӧ бур».

Сэтшӧм пу, — гижӧ М. Лебедев пожӧм йылысь, и миян син водзӧ петкӧдчӧ шыльыд пучӧра быдмӧг, коді сулалӧ висьталысьсяньыс неуна бокынджык.

«Татшӧм» да «сэтшӧм» нимвежтасъясысь «эстшӧм» да «этатшӧм» кывъяс торъялӧны сійӧн, мый найӧ ёнджыка тӧдчӧдӧны сёрнитысьыслысь чуймӧмсӧ, шензьӧмсӧ.

— Мый нӧ нин да эстшӧмыс! — шензьӧ, но тшӧтш и скӧралӧ мам, кор аддзӧ, кыдзи сылӧн ичӧтик пиыс ёна няйтӧсьтӧм паськӧмӧн пырӧ керкаӧ.

Тайӧ шыӧдчӧмас сэтшӧм либӧ татшӧм кывъяс шуӧмӧн мам сьӧлӧмсӧ оз бурмӧд, найӧ оз петкӧдлыны сылысь дӧзмӧмсӧ. И нывбаба вайӧдӧ эстшӧм кыв, код отсӧгӧн быттьӧ корӧ миянӧс, кывзысьясӧс, видзӧдлыны тшӧтш дурк быдтасыс вылӧ: со кутшӧм няйтӧсь паськӧмыс пиыслӧн, коді неважӧн на петаліс ывлаӧ сӧстӧм дӧрӧм-гачӧн, а ӧні бара ковмас выль пӧв сылысь ставсӧ тайӧс мыськавны.

«Сэсся Вурдов тракнитчис места вылас, и ӧні сылӧн гӧлӧсын эз нин вӧв некутшӧм норлун.

— Да куссьӧм али книга лыддьӧм этассьӧм пӧсь кадас! Куссьӧм дворянскӧй барушня аддзысьӧма!» (И. Торопов).

«Татшӧм пӧсь кадӧ» пыдди геройыс шуӧ: этатшӧм пӧсь кадӧ, кодӧн зільӧ тӧдчӧдны кывзысьыслы, мый удж вӧчигӧн некор ылӧдчыны книга лыддьӧмӧн.

Ми аддзам, мый татшӧм кыв пыдди «эстшӧм, этатшӧм» нимвежтасъяс вайӧдӧмӧн сёрнитысь оз сӧмын инды матысса предмет либӧ лоӧмтор вылӧ, но ёнджыка донъялӧ найӧс.