КОЛИ БУР НИМЫС

Таво «Анбур» небӧг лэдзанінын петіс Сосногорскысь ас му туялысь Валерий Хозяиновлӧн «Трёх жизней не хватит на всё» небӧг, кодӧс сиӧма Егор Николаевич Терентьевлы, коми журналистлы.

Кӧр видзысьяслӧн эм шусьӧг: кулӧм бӧрас кӧрлӧн кольӧ сюрыс, а мортлӧн — нимыс. Егор Николаевич Терентьевлӧн миянлы коли бур нимыс.

Тайӧ небӧгсӧ дасьтысьыс, В. И. Хозяинов, бура тӧдса Изьва йывса сикт-грездын олысьяслы. Бӧръя 25 вонас сійӧ йӧзӧдӧма уна небӧг, кӧні туялӧма Уквавомлысь, Акимлысь, Пожнялысь, Винлалысь, Попанпилысь, Ӧдӧсдінлысь артмӧм-сӧвмӧмсӧ. Торъя небӧгъяс сиӧма Яков Митрофанович Рочевлы да Ичӧт Пера сиктлы.

«Трёх жизней не хватит на всё» небӧгсӧ дасьтігӧн Валерий Хозяинов подуласьӧма Е. Н. Терентьевлӧн архивъяс вылӧ. Сэтчӧ пырӧны коми журналистлӧн олӧм да удж йылысь очеркъяс.

Небӧгас пыртӧма Егор Николаевичлысь аслас олӧм йывсьыс гижӧд. Чужлӧма сійӧ 1924 воӧ Аким грездын, школа помалӧм бӧрас мунӧма велӧдчыны Ухта бердса Чибъюӧ мусир перйысьӧ.

Ярегаса шахтаын во дорӧ перйӧма сьӧкыд мусир. 1942 воӧ босьтӧмаӧсь армияӧ. 1947 вося майӧдз тышкасьӧма вӧрӧгкӧд, тшӧтш и Японияса самурайяскӧд, дорйӧма Войвыв кытш сайын да Ылі Асыввылын миянлысь мудор.

Чужан му пасйӧма сійӧс Гӧрд Звезда да Отечественнӧй война первой степеня орденъясӧн, «Сӧветскӧй Полярнӧй кытш дорйӧмысь», «Германияӧс вермӧмысь» да «Японияӧс вермӧмысь» медальясӧн.

Война бӧрын Е. Н. Терентьев велӧдчӧма Сыктывкарса партийнӧй школаын журналистӧ да уджалӧма «Ухта» газетын, коді петлӧма комиӧн да рочӧн.

Во мысти Егор Николаевичӧс мӧдӧдӧмаӧсь Москваӧ КПСС ЦК-лӧн вылыс тшупӧда партийнӧй школаӧ. Сійӧс помалӧм бӧрын индӧмаӧсь Воркута карса «Заполярье» газетӧ редакторӧн.

1979 вося ноябрын петӧма пенсия вылӧ, но гижан бордсӧ кисьыс абу лэдзӧма, важ моз зіля йӧзӧдӧма газетъясын ассьыс гижӧдъяс.

«Трёх жизней не хватит на всё» небӧгас Валерий Хозяинов торйӧдӧма юкӧн, кӧні йӧзӧдӧма литература йылысь Егор Терентьевлысь гижӧдъяссӧ. Вайӧдӧма статьяяс, кӧні журналист донъялӧма коми гижысьяслысь выль петасъяссӧ.

Сідз, «Юр воштан кытшын» гижӧдын Егор Терентьев донъялӧ Борис Шаховлысь «Олісны-вылісны» роман, кодӧс сиӧма белогвардеечьяслы паныд Изьва йывса партизанъяслӧн тышлы.

«Коми эпослӧн вӧсьӧ (жемчуг)» статьяын автор тӧдмӧдӧ Ухтаса роч лыддьысьысьӧс «Коми йӧзкостса эпосӧн», кодӧс лэдзӧма Сыктывкарса университетысь профессор Анатолий Микушев. Сэні сійӧ вылӧ донъялӧ эпос сьылысьясӧс да эпослысь джуджыд поэтикасӧ.

«Чужан мусянь ылын» гижӧдын, кодӧс йӧзӧдӧма «Ухта» газетын 1989 воӧ, автор донъялӧ коми нимйӧза гижысь Геннадий Фёдоровлысь «Востым» романсӧ, кӧні зэв мӧрччана петкӧдлӧма сьӧкыд олан туйсӧ медводдза коми поэт Иван Куратовлысь, кодлы лоӧма кувны ылі Шӧр Азияын.

«Письмӧяс» юкӧнын Валерий Хозяинов тӧдмӧдӧ, кыдзи Егор Терентьев письмӧасьӧма коми нимйӧза поэт Серафим Поповкӧд да прозаик Георгий Торлоповкӧд.

«Трёх жизней не хватит на всё» небӧгыс лоас бур лыддянторйӧн оз сӧмын Изьва йывса грездъясын олысьяслы, но и коми школаын велӧдысьяслы, ас му туялысьяслы.

* * *

Валерий Хозяиновӧн лэдзӧм небӧгъясыс зэв шочӧсь. Найӧс аддзан сӧмын библиотекаысь да Изьва йывса грездъясын олысьяс ордысь, кодъяс видзӧны найӧс любӧпырысь. Ӧд небӧгас йӧзӧдӧм снимокъяс вылын — налы медмуса войтырыс: пӧль-пӧчныс, бать-мамныс, чой-вокныс, кодъяс асланыс лов шынас сывдісны да ловзьӧдісны кӧдзыд войвывнымӧс, быдтісны уджвывса да войнаса геройясӧс.

Валерий Хозяинов вӧчӧ тыдавтӧм, но зэв колана удж. Сійӧ велӧдӧ том йӧзӧс радейтны чужан мунымӧс. Таысь сылы ыджыд аттьӧ!