МӦРЧЧАНА ЧИРЪЯС

Бӧръя воясӧ тӧдчана поэт да политик Арво Валтон комилы рӧдвуж эст кыв вылӧ вуджӧдӧма Анжелика Елфимовалысь «Еджыд вӧтъяс», коми да эст текстъяс орччӧн сетӧмӧн.

Воӧн водзджык Нина Обрезкова вӧлі комиӧдӧма тайӧ эст поэтыслысь «Гусялӧм вӧтъяс» кывбуркуд, сідзжӧ коми да эст кывбуръяс орччӧдӧмӧн.

Кык во сайын Тарту университетын коми кыв велӧдысь Николай Кузнецов лэдзӧма «Олӧм чиръяс» небӧг, кытчӧ пыртӧма эст кывбуралысь ань — Бетти Альверлысь комиӧдӧм кывбуръяс, коми да эст гижӧдъяс орччӧдӧмӧн.

Бетти Альвер олӧма кузь нэм — 83 арӧдз (1906–1989 воясӧ).

Ыджыд вежӧра ань юксьӧ лыддьысьыськӧд аслас мӧвпъясӧн, кодъяс сьӧлӧмӧдзыс йиджӧмаӧсь Николай Кузнецовлы, и коми гижысь зэв стӧча да кужӧмӧн комиӧдӧма найӧс. Лыддьысьысь водзӧ петкӧдчӧ бур сьӧлӧма морт, кодлы олӧмсьыс быд здук дона, сьӧлӧм вылас воана. Со кыдзи шуӧ сійӧ пансьысь лун йылысь:

«Мыйла, пансьысь лун,

«Весьлун» тэныд

вичмис?

Верма стӧча шуны:

Быд здук тэын —

шемӧс

И талунъя асылыс

тшӧтш

весьӧпӧртӧ мичнас».

Гижысь ань велӧдӧ лыддьысьысьӧс лоны вежавидзысьӧн, ас кадӧ вӧчны бурсӧ йӧзыслы, медым эз ло дзикӧдз сёрмӧма, ӧд олӧмыд регыд мунӧ, оз виччысь миянлысь дышӧ сетчӧмнымӧс, матыссаяснымӧс пыдди пуктытӧмнымӧс:

«Кор тэ кулӧм ловъяс дінӧ

Веськалан

Помтӧм унлӧн

Рӧмыд

Му помас —

Сэк найӧ

Казьтыштасны

Тэын пессьысь

мелі кывъяс,

Кодъяс коркӧ

Вемӧсӧн

Горшад

Сибдісны,

ӧнӧдз шутӧмӧсь».

Баллада сяма «Шудапоз» кывбурын Бетти Альвер зэв мӧрччана ӧлӧдӧ том мортӧс олӧмас кокни туй вылӧ ышалӧмысь:

«Мукӧдыслы ывлаын

сюрлі, гортас мӧд пӧв,

Сылӧн, шонді кагалӧн,

весиг батьыс эз вӧв.

Мукӧдыслы няньыс

усьліс выйладорнас,

Сылы сёйны вичмыліс

сӧмын солаторъяс.

Кодкӧ кузя велӧдчис,

лыддис небӧг-нига,

Сійӧ томысяньыс нин

жугліс ӧдзӧс-иган

Мукӧдыс эз сяммыны

видзны эмсӧ-бурсӧ,

Сійӧ аслыс сюрӧдліс

коланасӧ пуртӧн.

Мукӧдыслы висигӧн

коліс вольпась-белльӧ,

Сійӧс ӧти вежалунӧ

ӧшӧдісны релльӧ».

Татшӧм кывбурыд ас садьӧ вермас вайӧдны быд лыддьысьысьӧс!

Эст мулысь вӧр-васӧ кывбуралысь ань аслас кывбуръясын вӧчӧ паметьӧ колянаӧн буретш сы вӧсна, мый ичӧтсяньыс тӧдса му выв серпасъяссӧ сэтшӧм стӧча ӧткодялӧ керкапытшса да ывлавывса эмторъясӧн, кодъяс быд мортлы сэтшӧм матісаӧсь. Со кутшӧм поэзияа серпас артмӧма «Туй выв мортлӧн омӧль кадся мӧвпъяс» нима кывбурын:

«Кузь да няйт туйӧй менам!

Вӧлін кӧ тэ эськӧ кыз да шыльыд дора,

Эсійӧ кык мырйыс сэні — кучик сапӧг!

Тыыс эстӧн увтасас

эськӧ вӧлі

Руалысь рок гырнич,

Шӧрас тӧлысь вуджӧрыс — зарни вый,

Нянь тупӧсьяс — изъясяс

Пыжыс ва вылын —

тусяпу пельса, кӧні дорӧдзыс —

чӧскыд шомйӧв!»

Колӧ ошкыштӧмӧн пасйыштны Николай Кузнецовлысь бур уджсӧ, кодӧс сійӧ вӧчӧ Эстонияын оз сӧмын коми кыв эст велӧдчысьяслы мусаммӧдӧмнас, но и эст гижысьяслысь поэзияӧн тыр кывбуръяс комиӧдӧмнас.

Орччӧн комиа-эста кывбуръяс небӧгас йӧзӧдӧмыс сетӧ содтӧд позянлун аддзыны матыслунсӧ коми да эст кывъяслысь, кодъяслӧн и шуанногыс, и вежӧртасныс матынӧсь. Шуам:

Juua — юны

Sööa — сёйны

Nimi — ним

Siin — сэн

Lumi — лым

Тuuli — тӧв да с. в.

Николай Кузнецовӧн дасьтӧм кывбуркудйыс отсалас университетын велӧдчысь студентъяслы пыдӧджык пырӧдчыны эст кывйӧ.

«Олӧм чиръяснас» Николай Кузнецов петкӧдчӧ коми лыддьысьысь водзӧ кыдзи ыджыд вежӧра гижысь, коді оз сӧмын джуджыда вежӧрт коми кывлысь мӧвп тӧдчӧдан позянлунъяссӧ, но и на отсӧгӧн петкӧдлӧ эст ань Бетти Альверлысь поэзия серпас тэчӧмыслысь аслыспӧлӧслунсӧ.