МАМТӦ ШОГӦДЫСЬ
Мича пожӧм дінысь куим пинькоста зорӧд увсӧ Трӧш Миш талун уськӧдіс ӧтнас. Гӧтырсӧ да нывъяссӧ видз вылӧ эз босьтлы. Тшӧктіс му боръяс ытшкыштавны да корӧсьла ветлыны, мед мӧдысь эз ло манитчӧм.
Лунтыр кымрасис, да косаыс ёнасӧ эз и няйтчы, эз неджӧгась сьӧд вижӧн, кыдзи овлӧ жар лунъясӧ да ковмылӧ ниртны кӧтӧдӧм турунӧн. Лэччӧдас покоссӧ ю дорӧдз, тёльскӧдыштас косасӧ ваас, кайыштас ю дорсьыс вылӧджык, тільс-тольс сеталас косаыслы пель бокъясас — и бара нин котӧртӧ визувлань. Банъяйтӧм косаыс ачыс ытшкӧ, Трӧш Миш сӧмын кутыштӧ сійӧс, медым кытчӧкӧ эз лэб.
Кӧть и ӧдйӧ пласталіс коскӧдзыс ӧдӧбтӧм веж саридзсӧ, а вель дыр тырмис. Косасӧ тӧбис да пажын сумкасӧ лэччӧдіс пыжӧ шондіыслӧн вӧр сайӧ усьӧм бӧрын нин. Час сайын кымын журкнитліс пыж моторыс Педӧр Васьлӧн, коді семьяыскӧд вевдорынджык пуктысьӧ. «Вихрыд» чань моз нӧбӧдас Васьӧс, гӧтырсӧ да школаӧ на ветлысь кык писӧ. Мишлӧн — «Ветерок». Он кӧ дасӧн жмуткысь, зэв жӧ лӧсьыда ляпкыдик набоя пипу пыжтӧ чилӧдӧ.
Перйис васӧд лыаысь пыж нырсянь лэччысь вӧсньыдик чеп помӧ пысалӧм причавка, ваӧ келыштӧмӧн ылыстіс пыжсӧ берег дорысь да воськовтіс бӧжас. Моторыс, кӧкъямыс вӧв вына кӧрт шмакыс, зэв на лӧсьыда уджалӧ: ӧтчыд тракнитӧмӧн заведитчис, эз весиг несйыв, кыдзи овлӧ ыръянитысь «Вихрьяскӧд». Нинӧм жӧ быттьӧ шензьынысӧ дай: кольӧм воын на ньӧбліс. Некор на вӧлі кисьтнысӧ, кӧть и оз ков ёна зільны та могысь ляпкыдик ваяснад: ӧти здукӧн, ыджыдджык газ вылын кӧ, валсӧ вермас песовтны либӧ винтыслысь борд пӧвсӧ лэбӧдны — эн чепсась дай.
Оз и радейт тэрмасьнысӧ Миш. Моторыс шӧр кымын газ вылын уджалӧ, пыжыс, кӧть и ва паныд, вель жӧ ӧдйӧ тюрӧ, набойӧдзыс на быгъя войтъяс лэбыштлӧны. Векньыдик юад ки вомлӧс судта гыяс лыа кымӧсъяс вылӧ уськӧдчылӧны, ытшкӧм бӧрын дзик вадорас кольыштӧм эжӧрсӧ да зӧридзсӧ валаньыс копыртӧдлӧны.
Лыдтӧм-тшӧттӧмысь тайӧ местаясӧдыс кывтӧма — катӧма. Бура тӧдӧ ва визьсӧ Трӧш Миш. Эстӧн, Йирвыв кӧдж берегас, ваувса топлякъясӧс колӧ ордйӧдны, водзынджык, вомын вылас, берегланьысджык колӧ сетчыны: шӧрӧдыс кӧ ызӧбтан — мотор коктӧ сэтчӧ и колян — ляпкыд. А Ыджыд йир юрын ю пыдӧсас кык сыв кызта колода порсь моз водӧма. Он кӧ тӧд, моторнад и сорӧн пасьмунны жӧ верман, пелыснад тёльскӧдчигӧн, дерт, он-а.
Во дас кымын нин оз кылӧдны моль да бӧр чериаджыкӧсь лоисны йиръяс да косьтъяс. Чими чери весиг кысянькӧ катіс, сын чери прамӧйджыка кутіс вугырӧ кутчысьны. Ботан-кулӧмъясӧ вель ыджыд сиръяс веськавлӧны, мича чери сюрлӧ азьлас улӧ кыбигъясӧн. Сам и быдсӧн лӧсьӧдліс Трӧш Миш, мед вуграсьыштны рытпомнас, да со тай сёрмис. Оз нин сувтлы Кӧдзыд шор вомӧ да визув вылас стын бӧжысь корсьӧм мугӧм сикӧтша госа нидзулӧс лэдзлы, зэв эськӧ комыд кватитлӧ да. Некор и ва турун пӧлӧныс, чеччыны пыжсьыс да, кыснанӧн ворсӧдчыштны. Гӧтырсӧ кӧ эськӧ босьтліс, водзджык ытшкӧмсӧ эштӧдісны да жаритмӧныд сідз и тадз лэпталіс. Оз пыксьы Мишысь чериыс, шедлывлӧ, Ен сыкӧдӧн. Тыдалӧ, аски ковмас кулӧм босьтлыны да кутшӧмкӧ куръяӧ вӧйтлыны. Посньыдик ёкыш-кельчиыс крукасяс — и то ладнӧ. Кӧзӧд вылын дзоля пӧлӧс ведра джын сӧмын чериыс и кольӧма — тулыснас на кыйлӧмаыс.
Педӧр Вась, водзджык пуктысьнытӧ босьтчис да, зорӧд нин шняпкӧма. Пияныс ошъяс кодьӧсь, да абу дивӧ. Мый Мишлӧн нывъясысь? Куртыштӧны да посньыдик юръястӧ ваялӧны, а на помысь мӧй вила воропӧ кутчысьны? Педӧр Васьыслӧн пиян сайӧ кӧ эськӧ коркӧ петасны, оз ворссьыны да...
Ачыс Васьыс ли пияныс — коді сэсся? — посни чериӧн сирлы крукъяс вӧйталӧмаӧсь. Со ӧти кӧдж бергӧдасас быдсӧн кык бедь сатшкӧмаӧсь. Абу на ёсь пиняыс матыстчылӧма, эськӧ вожка вылас гартлӧм кӧвсӧ разис нин. Ёна Ягдор грездын тадзсӧ кыйсьӧны. Бокӧвӧй йӧзыд абуӧсь да некодлы вӧрӧднысӧ, кыйнысӧ. Кӧзяиныслы, шедас кӧ, вичмӧ. Оз ков вугыр шатинӧн пукавны да таб вылӧ дзоргыны. Асывнас войтась — рытнас кый, либӧ рытнас войтась да асывнас мездав. Кыдзи сэсся слӧйман. Сёян кадӧ зэв мича сиръяс горшасьлӧны.
А со и шедӧма нин кодкӧ. Ва весьтас нюгыльтчӧм бадь помӧ кӧрталӧм вожкасӧ пӧлӧсӧн зэвтӧма — сирыс ва паныд, тыдалӧ, сетчӧма. «Кыйны али мый да мынӧм дорысь Васьлы катӧдны?» — мӧвпыштігмозыс веськӧдіс пыжсӧ бадьлань Трӧш Миш да кусӧдіс моторсӧ. Сійӧ жӧ здукас ачыс аслыс паныд сувтіс: оз тадзсӧ вӧчлыны. Абу ӧд сирыд му лэчкӧ шедӧм сьӧла, кодӧс пу ув вылӧ лэптылӧны: зверъяс оз чашйыны, акулаяс тані абуӧсь. Збыльысь ӧд: некод на некодлы эз вайлы крукысь мездӧм черисӧ. Эновтӧмысь бурыс нинӧм абу.
Сэк кості сирыс, тыдалӧ, кыліс пыжыслысь матыстчӧмсӧ да сюйис вожкасӧ ваас бедь помнас и сорӧн. Мичаник, тыдалӧ, тадзи кӧ збоялӧ. Трӧш Миш эз нин вермы эновтчыны босьтчӧмасьыс. Матыстчӧм бӧрын пелыс лопнас костӧдіс васьыс бедь йывсӧ да кутчысис нырагез кызта кымын еджыд капрон кӧвйӧ.
Збыльысь, ыджыд чери кутчысьӧма. Оз сетчы кыпӧдны, ю пыдӧсланьыс, джуджыд местаыс да, жмитӧ. Ва ньылыдыс сэсся чепӧсйис, Мишлӧн пыж улӧ пырис. «Ён, вижляыд. Мед оз мын-а», — пакталіс вомыс мужиклӧн, пӧсьӧ шыбитіс.
Бура дыр сирыдкӧд вермасис. Кодкӧ кӧ быттьӧ кывтысь ли катысь веськаліс, эськӧ места вылас и суис, сэтшӧма ыззис йӧз добра вылад Трӧш Миш — пыдди пуктана бать-мамлӧн быдтас. Лэптіс жӧ, медбӧрын, ыджыд бугылясӧ, пыж дорышас ӧшйӧдігмоз, бур сыв кузя лоӧ. Пессьӧмсьыс сьылідзирсӧ дзоля черӧн жугӧдіс. Пышйыссис, повзьӧдчыссис да сёйсис кельчи коддьӧмсӧ парма юса сарлы.
Нелямын арӧс нин Мишлы, а эз на татшӧм сирыс сылӧн крукӧ ли кыснанӧ пысасьлы. Мича, дявӧлыд. Позяс бара тшупӧдъяссӧ жаритны, абу пинь пырыд сӧдзӧдан кельчи-ёкышыд.
Вӧлисти мынтӧдіс сир вомсьыс круксӧ. Абу прамӧя и ньылыштлӧма. Бур, мый эз лёкысь пессьы, эськӧ сы мында и аддзыліс. Ёкышыс, самыс, весиг дзонь, крук помас ӧшалӧ. Сӧмын шӧрӧдыс сирыс кажнитӧма. Бӧр гартліс капрон кӧвсӧ вожка вылӧ, лӧсьӧдыштіс да лэдзис чериа круксӧ ваӧ: мед, колӧкӧ, мӧд шедӧ. Некод нинӧм эз тӧдлы, вӧрыслӧн-ваыслӧн висьтавнысӧ кывйыс абу.
Сыныштіс ва шӧрлань, меститчис пуклӧс вылӧ. Тракнитны эськӧ заведитан кӧвсӧ да ӧдйӧджык эновтны тайӧ местасӧ, а визулыс надзӧникӧн кутіс кылӧдны Мишӧс бӧр. «Неладнӧ вӧчи, — кӧритіс асьсӧ Трӧш Миш. — Зэв неладнӧ. Некодлысь некор нинӧм эг вӧрзьӧдлы да гусясьысьӧн лои». «Мыйла гусясьысьӧн? — эз кӧсйы миритчыны Мишлӧн мӧвпъяскӧд кутшӧмкӧ мӧд Миш. — Сетан сирсӧ Васьыслы — и став делӧыс. Мед эз мын — кыйи, шуан». «Код нӧ менӧ тшӧктіс. Эг на кывлы, мед кодкӧ кодлыськӧ сиръяссӧ мездаліс да гортӧдзыс вайис. Гусявлӧны крукнас и сорӧн, сійӧ овлӧ, — эз сетчы Миш. — Нинӧм чукльӧдлыны: завидь лои да, гусялі ме, буракӧ, Васьыслысь сирсӧ, мамтӧ шогӧдысьӧй. Этадзи он жӧ вӧч».
Ёна на вензис Трӧш Миш мӧд Мишыскӧд. Сы кості быдса вомын кылаліс, берегас визулыс ляскис да вӧлисти быттьӧ сайкаліс Миш. Чеччис пуклӧс вылысь, воськовтіс пыж шӧрӧ, босьтіс нёкчимӧдыс сирсӧ кыкнан кинас да песовтігмоз лэдзис ваӧ. Чериыс эз быттьӧ кӧсйы пырны йирас, а сэсся ньӧжйӧникӧн, бӧжнас варттӧг ни бордъяснас легниттӧг, пӧлӧсӧн моз кылӧдчис жӧ горув.
А сэсся бура дыр на ва весьтас разаліс «Ветероклӧн» жуньгӧмыс.
