КОМИ ТЕАТРЛӦН ПОДУВ ЭМ

Важысянь кӧть нималіс да дыр нырйысис петны коми театр, а ӧні позьӧ нин лыддьыны сылысь подувсӧ лоӧмӧн. Сійӧ шусьӧ: Коми инструктивнӧй передвижнӧй театр-труппа (КИПТ), — велӧдӧм могысь ветлӧдлана коми театр.

Тайӧ выль коми театрыс котыртчис октябр 8-ӧд лунсянь. Сэтчӧдз муніс тӧлысся курс. Дерт, курсӧдзыс на лои вель ёна ноксьыны: сентябр 5-ӧд лунӧдз тулыссяньыс пыр нюжаліс — дзикӧдз нин надея вошліс, чайтлім, бара, мися, нинӧм эз ло... Лоис ӧд! Мӧскуасянь (Центр. дом искусства им. Н. К. Крупской) ыстісны кык велӧдысьӧс да курс воссис. Сӧмын сэтчӧ йӧзсӧ лои босьтны бурджыка бӧрйытӧг (кодъясӧс вӧлі корам, эз сетны мукӧд организацияяс). Веськалісны, дерт, унджыкыс сиктса том йӧз, войдӧр сцена вылын пӧшти ворслывтӧмъяс, кыдз шусьӧ — «уль матеръял», дай ичӧтик грамотааӧсь. Велӧдны да велӧдчыны вӧлі сьӧкыд: 1) велӧдысьясыс рочӧсь, а велӧдчысьясыс рочнас омӧля гӧгӧрвоӧны, 2) коми репертуар эз вӧв. Бура зільӧмӧн да сьӧлӧмысь тільсьӧмӧн курс прӧйдитім. Кын суставъяснымӧс этша песлӧдлім да нюдзджыкӧсь лоим. Дзик «уль матеръялысь» мыйкӧ да мыйкӧ артмыштіс жӧ бӧрти. Дерт, татшӧм ичӧтик кадӧн зэв уна велӧдны оз позь, эгӧ вевъялӧ. Мый удитім и сійӧ зэв ыджыд бур сетіс. Коми театрлӧн подулыс ӧні эм нин.

Медводдза коми труппа таво кежлӧ лоӧ дас куим мортысь: 1 руковод-режиссёр, 1 инструктор, 10 артист да 1 гудӧкасьысь.

Ассьыс медводдза уджсӧ коми труппа петкӧдліс нин кыкысь: октябр 12 да 19 лунъясӧ Сыктывкарса театрын вӧчліс спектакльяс. Кыкнан рытнас йӧзыс волісны театр тырыс. Тайӧ нин петкӧдлӧ — коми труппа, кӧть муртса на удж вылас сувтіс, кужӧ сцена вылын асьсӧ кутны, дай водзӧ кежлӧ сетӧ надея коми театрлы кыптӧм вылӧ.

Кутшӧм мог ас вылас босьтӧ коми театр, сы йылысь ачыс сетіс ВЛКСМ Коми обласьтувса 9-ӧд конференциялы рапорт:

«Социалистическӧй овмӧс тэчигӧн, чорыд ӧдӧн водзӧ восьлалігӧн, тіян и миян водзын сулалӧ ӧтувъя медыджыд мог — веськыда мунны коммунист партияса генеральнӧй туйвизьӧд.

Ми босьтім йитны театр уджсӧ ӧнія олӧмкӧд да кутчысим отсавны коми уджалысь войтырлы регыдджык кыпӧдны культурасӧ, чорыда нуӧдны классӧвӧй врагъяскӧд тыш, бырӧдны пемыдлун, ӧддзӧдны индустриальнӧй Выль Войвыв тэчӧм.

Ми петам асланым уджӧн сиктъясӧ, вӧр лэдзанінъясӧ, колхозъясӧ, заводъясӧ. Кӧсйысям сетны сэтчӧс комсомол ячейкаяслы культура кыпӧдӧмын отсӧг.

Корам тіянӧс тшӧтш йитчыны миян уджкӧд...»

Сідзи ми кӧсйысим — сідзи и удж вылын пондам зільны.

Воддза коми театр труппаысь — «Сыкомтевчукысь» — ӧнія выль театр зэв ёна торъялӧ, торъялӧ уна боксянь: 1) войдӧр пьесаястӧ ворсігӧн артистъясыс оз тӧдны вӧлі, мый йылысь пьесаыс; ӧні пьесаяссӧ видлалам да тӧдмалам ставсӧ лючки гӧгӧрбок: мый петкӧдлӧ пьесаыс, мый сетӧ видзӧдысьыслы-кывзысьыслы, кутшӧм мог пуктӧма пьесаас гижысьыс; 2) войдӧр эз вӧвлы сцена вылын ворсӧмыс: артистъяс оз вӧлі тӧдны ассьыныс рольяснысӧ да, пыр ковмыліс суфлёрӧс кывзыны, а сы вӧсна керӧм-вӧчӧмыс (движения, игра) эз тыдовтчывлы бура; ӧні став ворсӧмыс мунӧ суфлёртӧг (быть колӧ пьесасӧ наизусьт тӧдны), некутшӧм лишнӧй воськов ни лишнӧй ковтӧм вӧрзьӧдчӧм оз вӧчсьы ворсігӧн; 3) войдӧр став уджыс вӧлі мунӧ толькӧ драма вылын (гырысь пьесаяс ворсӧмын); ӧні ёнджыкасӧ лоӧ кутчысьӧма посньыдик формаясӧ — ворсӧм сора висьталӧмъясӧ, сьылӧмъясӧ, выльнога йӧктӧмъясӧ, частушкаясӧ, ораторияясӧ, — сійӧ кокньыдджыка пырас (воас) вежӧрас коми уджалысьлы.

Коми театр босьтчӧ зэв ыджыд колана уджӧ, йитчӧ мунан олӧмыскӧд, сувтӧ культура фронт вылын отсасьны социалистическӧй овмӧс тэчигӧн. Сылӧн могыс — не куш ворсӧм да прӧстӧй кад петкӧдлӧм, сы вылӧ пуктыссьӧны ёна гырысь да паськыд уджъяс, кыдзи политико-просветительнӧй организация вылӧ. Ветліг-мунігас сійӧ кутас тшӧтш котыртавны сиктса художественнӧй кружокъяс да велӧдны, кыдзи колӧ сэнъясын уджсӧ нуӧдны-паськӧдны.

Мӧд-кӧ, миян коми репертуар абу, тайӧ зэв дзескыдін. КАПП-лӧн 3-ӧд конференция тшӧктіс гижысьяслы кутчысьны репертуар лӧсьӧдан уджас зільджыка. Ми, театрын уджалысьяс, тшӧтш босьтчам тайӧ уджас.

Коймӧд-кӧ, ковмас лӧсьӧдны выль кадр. Коми театр, дерт, оз вермы кольччыны тайӧ ӧтик группа кежысь, дас куим мортӧн. Тайӧ уджас ми тшӧтш жӧ босьтчам, мед мӧд во кежлӧ коми театрлӧн вӧлі нин кык ветлӧдлан труппа. Таысь кындзи ковмас мӧдӧдны кымынкӧ мортӧс центрӧ велӧдчыны, медым лоисны асланым бур режиссёръяс, инструкторъяс, композиторъяс. Сэтчӧ йӧзсӧ бӧрйыны ми тшӧтш отсалам.

Татшӧм медгырысь могъяс организация боксянь сулалӧны ӧнія медводдза коми театр-труппа водзын.

Во гӧгӧрӧн коми труппа кӧсйӧ волыны унджык районас, ветлыны тшӧтш вӧр лэдзанінъясӧ. Ковмас вӧрпромхозъяссянь да сельсӧветъяссянь сетны отсӧгтор: труппалы вӧрас мунны сетны вӧвъяс. Вӧр лэдзанінъясын труппа оз кут босьтны, дерт, некутшӧм дон.

Ми надейтчам, организацияяс (партия, комсомол, профсоюзъяс, кӧзяйственнӧй организацияяс и) да учрежденньӧяс отсаласны том коми театрлы кыптыны да уджсӧ паськӧдны. Ӧтув вӧчам ыджыд коми театр.

Содтӧд: Сыктывкарысь коми труппа петас тӧвся туй сувтӧм мысти. Медвойдӧр мунас Кулӧмдін районӧ (кытчӧ да кутшӧм лунӧ воас — сы йылысь лоӧ водзвыв юӧртӧма сельсӧветъяслы).