Сыктывкар, 3/ХІІ-1929 г.
Зэв пыдди пуктана Анатолий Глебович!
Чолӧм ылі Войвывсянь!
Гашкӧ, помнитанныд на, кор Тіянкӧд ме тӧдмаси Наркомпросын, театральнӧй олимпиада ^Национальнӧй театръяслӧн олимпиада (Всесоюзная олимпиада театров и искусства народов СССР) муніс Москваын 1930 вося юнь 15 лунсянь юль 11 лунӧдз./^ котыртӧм кузя национальнӧй театръясса представительяслӧн сӧвещанньӧ вылын (тавося юнь 7-ӧд лунӧ). Ме сэні вӧлі Коми (Зырянскӧй) автономнӧй обласьтсянь. Кутшӧма кӧсйи ме сэки матысяньджык тӧдмасьны Тіянкӧд, ми весиг сёрнитчылім котыртны беседа Тіян квартираын, но меным сідзи и эз удайтчы. Сійӧ кадсяньыс колис нин во джын, но ме эг на вошты надеясӧ кӧть коркӧ аддзысьлыны Тіянкӧд да сёрнитны, кыдзи шуласны, сьӧлӧмсянь драматургия вопросъяс кузя.
Ӧні шыӧдча Тіян дінӧ тайӧ олимпиада йывсьыс. Ми, коми театрын уджалысьяс, ёна кӧсйим эськӧ участвуйтны тайӧ олимпиадаас, но паныдасьӧны вель уна сьӧкыдлунъяс. Медся ыджыд мытшӧдыс, дерт, средствоясын (деньгаын). Мунны кӧ олимпиада вылӧ, то колӧ, дерт, лӧсьӧдны медбур репертуарсӧ. А бурджык пьесаясыдлы колӧ унджык ворсысьяс. Коми драматургия зэв на том, муртса тырис ӧні дас во. Та вӧсна пьесаяссӧ бӧрйыны ёнасӧ некысь: ӧнӧдз лэдзӧма коми кыв вылын ставсӧ 30 пьеса (сы лыдын агиткаяс да роч вылысь вуджӧдӧмъяс), сы лыдысь менсьым 15-ӧс. Татысь тыдалӧ, кутшӧм репертуар (лыд боксяньыс) миян эм. Олимпиада вылын выступайтӧм могысь этша пыдди колӧ 2–3 пьеса, медым петкӧдлыны коми олӧмлысь аслыссикаслунсӧ да национальнӧй драматургиялысь сямсӧ (пытшкӧсса содержанньӧ да ортсыса оформленньӧ серти). Та могысь колӧ мӧдӧдны Мӧскуаӧ прамӧй кодь ансамбль, морт 20-ӧс. Ӧти туй вылас ковмас 1000 шайт кымын рӧскод. Та мында деньгасӧ, дерт, миянлы не судзӧдны. Местнӧй бюджет кӧть и сетіс тайӧ во вылӧ Коми национальнӧй театрлы дотация 1000 шайт, но тайӧ средствоыс сетӧ позянлун «паськӧдчыны» Коми театрлы сӧмын татшӧм ногӧн: 1 инструктор-режиссёр, 4 артист — 66 шайтӧн тӧлысь да 1 суфлёр — 60 шайт тӧлысь. Со и став штатнӧй артистическӧй комплектыс Коми театрлӧн. Ставыс чукӧрмӧ (став билетъяссӧ кӧ вузалан) 150 шайт (240 места театрас). Тайӧн, дерт, ылӧдз он мун. План серти театрлы колӧ вӧчны тӧлысьнас куим постановка. Бытӧвӧй коми пьесаясын ворсысьясыс вывті уна (ӧнія пьесаясын 15–20 ворсысьысь не этшаджык).
Труппаыс пыр комплектуйтсьӧ любительясысь (разнӧй учрежденньӧясын служащӧйясысь). Быд спектакль сувтӧ став сетӧм сьӧмсьыс донаджык. Но быть лоӧ «шебрас серти нюжӧдны коктӧ». Татшӧм ногӧн, асланым тшӧт весьтӧ труппалӧн Мӧскуаӧ ветлӧм йылысь сёрнитны нинӧм. Ме, кыдзи коми театр котыртысь, и кыдзи сылӧн веськӧдлысь да, медбӧрын, кыдзи драматург кори эськӧ Тіянӧс лӧсялана случайын висьтавны сэні, оз-ӧ сетны кутшӧмкӧ отсӧг сьӧмӧн (организационнӧй совещанньӧ дырйи та йылысь сёрнитісны да, кыдз быттьӧ, дасьӧсь вӧліны сетны ичӧт национальносьтъясса театръяслы сьӧмсӧ) Коми областнӧй показательнӧй труппалы олимпиада вылӧ ветлӧм могысь? Асладорсянь, дерт, и ми асьным кутам «экономитны» кутшӧмсюрӧ грӧшъяс тайӧ важнӧй делӧ вылас. Тайӧ тіянлы, кыв шутӧг, мешайтас, торкас уджсьыд, но ме кӧсйи медводз сӧветуйтчыны буретш Тіянкӧд (сэсся некодкӧд, дай сэк жӧ, кажитчӧ, Ті тшӧтш и организационнӧй комиссияас).
Сэсся кори эськӧ юӧртны, кутшӧм репертуар ёнджыка лӧсялӧ олимпиада вылын петкӧдлӧм могысь: бытӧвӧй (коми национальносьтлысь аслыссикаслунсӧ петкӧдлӧмӧн) али общехарактернӧй, революционнӧй сяма? Видзӧдтӧ, миян эмӧсь чистӧ бытӧвӧй сяма пьесаяс, кодъясын революционнӧй тышсӧ тырмытӧма петкӧдлӧма, и эмӧсь социальнӧй характера пьесаяс, революционнӧй темаяс вылӧ. Али колӧ и ӧтиыс, и мӧдыс?
Письмӧ помын кӧсъя висьтавны Тіянлы аслам «шогалӧм» йылысь. Менӧ тшӧкыда шемӧсмӧдӧ татшӧмтор: кор аддзӧны кадсӧ занимайтчыны литературнӧй творчествоӧн центрас? Гижӧны гырысь произведенньӧяс — поэзия, проза, да ӧд кыдзи ещӧ? — он на вевъяв лыддьыны ӧти авторлысь ӧти произведенньӧ, кыдзи сійӧ жӧ авторыс лэдзӧ выльӧс. Веськыда шемӧс босьтӧ! Али, думайтан, сэні (центрас) сӧмын тайӧс и вӧчӧны, некутшӧм мӧд удж оз нуӧдны, и налӧн эм кад сетчыны творчестволы. Ми жӧ тані веськыда мучитам, косьтам, орӧдам асьнымӧс. Ас йылысь висьтала: аслам основнӧй профессияӧн лыддя литературнӧй удж, — правда, гижныыс заводиті сӧмын 1918-ӧд восянь (30 арӧса «зонкаӧн») — и став Коми муыс тӧдӧ менӧ кыдзи поэтӧс да драматургӧс. Но менам литературнӧй уджыс мунӧ сэтшӧм условйӧясын, кодъяс йылысь, дерт, омӧля тӧдӧны. «Официальнӧ» ме лыддьысся народнӧй образованньӧ кузя областнӧй отделын сиктын художественнӧй удж кузя инструкторӧн (уджыс уна); сэсся Сыктывкарын (вӧвлӧм Усть-Сысольск) Коми показательнӧй (областнӧй) театрса инструктор да руководитель ^1930 вося арын Великӧй Октябрлы 13 во тыригкежлӧ вӧлі котыртӧма Коми инструктивно-передвижнӧй показательнӧй театр (КИПТ), кодӧн веськӧдліс В. А. Савин. Сыкӧд ӧтлаын театрас вӧлі 13 артист. Найӧ ставсӧ вӧчлісны асьныс: сувтӧдлісны декорацияяс, видзисны костюмъяс, вузалісны билетъяс, ворсісны./^, водзӧ — Пролетарскӧй писательяслӧн Коми ассоциацияса секретар (уджыс уна), ещӧ кык журналын — «Ордым» (литературно-художественнӧй) да «Коми просвещенец» ^«Коми просвещенец» — роч кыв вылын школьнӧй методическӧй журнал. Петіс 1926 восянь 1929 воӧдз./^ (школьнӧй, методическӧй) — редколлегияса шлен; таысь кындзи секретар ОблОНО бердса ВКП(б) ячейкаын, коді ӧтувтӧ 13 учрежденньӧ да 4 комсомольскӧй ячейка; а сэні партийнӧй, профессиональнӧй да разнӧй общественнӧй обязанносьтъяс, — быдса гӧраяс! Кор нӧ сэсся, юавсьӧ, позьӧ пуксьывны литературнӧй творчество бердӧ?
И тадзи пыр, став дас ӧти уджалан во чӧжыс! Но литературнӧй уджсӧ ме радейта, торйӧн нин сы вӧсна, мый коми художественнӧй литератураыс сэтшӧм на том да жеб. Аслам дзоньвидзалунлы лёк вылӧ ме уджала сӧмын войясын (быд сикас лунъя да рытъя уджъяс помалӧм бӧрын), пукала мукӧддырйиыс асылӧдз — веськыда юрӧй бергӧдчӧ, юр вемӧй дугдас уджавны да вода. Со тадзи и уджала.
Да и художественнӧй уджыс ме вылӧ водӧ «универсальнӧй»: и кывбуръяс, и проза, и пьеса, и сьыланкыв, и музыка. Ӧні, шуам, лӧсьӧда музыка ӧти коми оперетталы (абу аслам) ^Сёрниыс, тыдалӧ, мунӧ М. Н. Лебедевлӧн «Мича ныв» оперетта йылысь./^, — сы мында знакъяс нин пукті — весиг синмын веравны кутіс. Став та дінӧ колӧ шуны, мый ме — ичӧт грамотаа морт: помавлі сӧмын второкласснӧй школа (низшӧй образованньӧ) ^В. А. Савин 1904 воын помаліс Дереваннӧйын второкласснӧй школа, коді сетліс начальнӧй образованньӧ./^. Вывті уна уджавны лоӧ ещӧ и сьӧкыд олӧм вӧсна: 140 шайт вылад, кор ставыс ӧні зэв дона, ог вермы вердны ассьым семьяӧс — 9 душ ^В. А. Савинлӧн вӧлі ыджыд семья — кык пи, нёль ныв, гӧтыр да пӧрысь мам./^. Дзескыд, сьӧкыд и абу зэв шань!
Но, ладнӧ. Кыдзкӧ-мыйкӧ лоӧ овны. Бур сійӧ, мый уджала (и уджалі, и кута уджавны) йӧзлысь олӧмсӧ вежан сэтшӧм кыпыд кадӧ, кор став сьӧкыдлунъясыс да тырмытӧмторъясыс кажитчӧны бус кодьӧн, зэв тӧдчытӧмӧн. Ӧні та вылын и помала. И сідз быд бурсӧ Тіянлы, да эн ӧткажитчӧй прӧстджык здукӧ черкнитны меным некымын кыв — гарыштӧм вопросъяс кузяыс сӧветъяс.
Ёрта чолӧмӧн В. Савин.
