КУТШӦМ КОМИ РЕПЕРТУАР КОЛӦ
Кымын водзӧ ми мунам, сымын ыджыдджыктор миянсянь олӧмыс корӧ. Веськыда кӧ шуны, ми уна пӧлӧс уджӧн нин бӧрӧ колим олӧмсьыс — олӧмыс ӧдйӧджык мунӧ, уджыс кыссьӧ ёна бӧрынджык. Сійӧ зэв тӧдчӧ коми литератураын, сы вылӧ индіс и КАПП-лӧн бӧръя конференцияыс, — медъёнасӧ, гашкӧ, коми театрса репертуарын.
Коркӧ, первойя воясас революция бӧрын, зэв бур пыдди мунлісны пьесаяс: «Порсь видзысьӧс гӧтралӧм», «Шонді петігӧн дзоридз косьмис», «Гудрасьӧм», «Тӧлка вина юысь» да мый да. Ӧні йӧзыдлы этша нин весиг татшӧм пьесаяс: «Черань», «Тӧдтӧм туйӧд», «Вабергач», «Райын», — оз нин налӧн сьӧлӧмныс бурмы сэтшӧмъяснад. Ӧні йӧзыд корӧ ещӧ нин мичаджык, выльногса, бур художествоа пьесаяс. Мыйла сідзи — быдӧн, дерт, гӧгӧрвоӧны: олӧмыскӧд тшӧтш паськалӧ да водзӧ нырдйысьӧ-мунӧ и йӧзыслӧн мывкыдыс, вежалӧмыс (запросы).
Миян коми репертуар зэв на гӧль, ёна сы пиын он бӧрйысь, дай бур художествоа пьеса оз сюр. Сэсся важ репертуарнад йӧзтӧ он зэв и гажӧд да кыпӧд.
Бӧръя вояснас эз нин петавлы бур коми драма либӧ бур комедия. Сы вӧсна ёнджыкасӧ и коми театрлӧн уджыс кусліс — ворсныс нинӧм. Ӧні коми гижысьяс водзын сулалӧ зэв ыджыд мог: содтыны, озырмӧдны коми репертуар. Сӧмын колӧ бура мӧвпыштны гижтӧдз войдӧр: кутшӧм пьесаяс колӧ лӧсьӧдны? Дерт, вывті синмӧ пырана агиткаяс ӧні оз нин туйны — налӧн кадыс коли нин. Сы йылысь ми огӧ кутӧ тані и сёрнитныс.
Олӧмыс ачыс миянлы тшӧктӧ, мед эськӧ театрыд вӧлі збыльысь йӧзсӧ бур олан сямӧ (идеяӧ) велӧдӧ-кыскӧ; мед эськӧ театрыд вӧлі культурнӧй революциялань бертӧ-синӧ; мед эськӧ театрыд ӧнія олан кадсӧ гӧгӧрбоксянь петкӧдлӧ-мыччӧдлӧ — ӧнія йӧзыслысь (ӧткаяслысь кӧть чукӧраяслысь) вермасьӧмсӧ, уджалӧмсӧ, оласногсӧ — быдтор, мый медъёна гызьӧдӧ ӧнія йӧзсӧ да мый медъёна налы колӧ тӧдныс. Театрыд мед эз торъяв олӧмсьыс, эз орӧдчы ӧнія кадсьыс да ӧнія йӧзыслы коланторсьыс (интерессьыс). Та серти колӧ и пьесаястӧ гижны. Мед эз вӧв пьесаад няргӧм да сьӧлӧм жугыльтана дзезгӧм олӧмыс вылӧ, мед эз вӧв важлань (бӧрӧ) либӧ пролетариат идеологияысь бокӧ кыскӧм, мед эз вӧв пьеса пытшкӧсыд тыртӧм (тӧщӧ), куш «любов» сюйӧмӧн. Сэтшӧм пьесаясыд миянлы оз ковны, сэтшӧмъясыд — брак, мещанскӧй клам. Миянлы колӧны лов кыпӧдана пьесаяс, йӧзыслысь мывкыднысӧ бурмӧдана да сьӧлӧмнысӧ гажӧдана пьесаяс, — рочӧн кӧ шуны, свежӧй, бодрӧй да здоровӧй пьесаяс. Сэсся мед вӧліны збыльысь бур художественнӧй пьесаяс, драма кӧть комедия. Вот татшӧм коми репертуар колӧ лӧсьӧдны миянлы регыдӧнджык, тавоясӧ нин колӧ босьтчыны.
Сьӧкыд удж эськӧ тайӧ, да колӧ кыдзкӧ зільны. Сы могысь ӧд и шуӧма бурджык пьесаяс гижӧмысь сетны премияяс. Сытӧг ми дыр на, зэв на уна во огӧ вермӧ озырмӧдны бур пьесаясӧн коми репертуарнымӧс.
Сэсся ворсысьяс сайын уна на овлывлӧ и: омӧля лӧсьӧдчӧмӧн кӧ да омӧлик кӧ руководительыд, верман и бур («сӧветскӧй») пьеса весиг тшыкӧдны да пӧртны мещанскӧйӧ; мӧдарӧ кӧ, шӧркоддьӧм важ пьеса бура зільӧмӧн да кытсюрӧ вежлалыштӧмӧн бур руководительӧн да артистъясӧн верман бергӧдны ӧнія олан сяма пьесаӧ, пӧртны «сӧветскӧйӧ». Дерт, тайӧ содтӧдыс оз нин мун гижысьяслы, сӧмын ме та йылысь ӧти сайын пасйышті сы вӧсна, мед эськӧ ворсысьяс эз эновтчыны дзикӧдз бурджык важ коми пьесаяссьыс (выльяссӧ лӧсьӧдтӧдзыд ӧд бура уна кад на мунас).
Миянлы ӧтвылысь (гижысьяслы, ворсысьяслы и став культурнӧй йӧзыслы) колӧ лӧсьӧдны сэтшӧм коми театр, мед эськӧ сійӧ збыльысь отсаліс кыпӧдчыны коми уджалысь йӧзлы да веськӧдіс найӧс революция нога пролетариаткӧд ӧтик туйӧд мунны.
