ЁСЬ ГӦЛӦС ШЫЯС

Коми сиктъяссянь, быд пельӧссянь воӧны редакцияӧ стикотворенньӧяс. Гижӧны унджыксӧ том челядь — ар 11–16, велӧдчысьяс. Дерт, стикотворенньӧяс налӧн абу на зэв шыльыдӧсь, найӧ толькӧ на босьтчӧны гижныыс. Уналӧн нин вежӧрыс, позьӧ шуны, гӧгӧрвоӧ оласногсӧ. Сизим воӧн выльногса олӧмыд ёна нин югдӧдӧма том войтырлысь вежӧрсӧ.

Со босьтам Чукаыбса школаын велӧдчысьлысь — Скрипов Ӧлексейлысь:

Сизим во нин коли,

Кор Сӧвет власьт пуксис...

Мича том нывъясӧй,

Гажа том зонъясӧй!

Гажӧдчӧй, лыддьысьӧй,

Ойбыртӧ пальӧдӧй!..

Тӧдӧ ичӧтик Ӧлексей, коді сетіс выльногса олӧмсӧ. Чуксалӧ ачыс вӧсньыдик ёсь гӧлӧснас том нывъясӧс-зонъясӧс гажӧдчыны, пальӧдчыны.

Спира Прокӧ (Кӧрткерӧсысь) шуӧ:

Том йӧз югдіс сизим воӧн,

Ёнмис Сӧвет власьтлӧн вуж.

Том войтырлӧн сӧныс ёнмӧ,

Кокнявмӧ нин вӧчны удж...

Чукаыбса Ӧлексей кӧ чуксалӧ на сӧмын, Спира Прокӧ шуӧ нин: том йӧз пӧ югдіс нин. Дерт, ичӧтик деревня — Чукаыб оз позь ӧткодявны ыджыд Кӧрткерӧскӧд.

Ёна гижӧны сэсся коми олӧмысь, мырсьӧмысь. Со Кырувса Домна Васьӧ (11 арӧса детина) «Гӧрысьӧс» петкӧдлӧ:

Гӧрысьлӧн сойясыс, сьӧлӧмыс ёнӧсь,

Зэв сійӧ пыдіті муркӧдӧ му;

Бор бердӧ швачӧдӧ гӧрысьыд мусӧ.

Небзьӧдӧ ассьыс сідз донатор — му.

Унаысь му кузьта ветлӧдлӧ гӧрысь,

Серкоыс кыскалӧ гӧрысьлысь гӧрсӧ.

Неуна узьыштны водыштлас гӧрысь,

Асывнас бара нин му вылын гӧрӧ...

Гожӧм воас да, гӧрысь мортыд мӧд удж вылӧ петӧ. Сьӧкыд уджсӧ гӧрысьлысь сэки гажӧдӧны кайяс. Домна Васьӧ «Гожӧмын» гижӧ:

Гожӧмын ытшкыны, куртны да чӧвтны,

Кайясыд пель водзад сьылӧны сэк.

Гожӧмнад шоныд, гожӧмнад гажа, —

Кайяс оз ланьтны, сьылӧны век...

Тадзи гижӧ дас ӧтик арӧса Домна Васьӧ. Тӧдӧ сійӧ и кутшӧм оланног колӧ лӧсьӧдны «Войтырлы», кытчӧ мунны налы:

Войвылын войтыр,

Сьӧд коми котыр,

Дзескыда-пемыда олӧны;

Югыдӧс корсьӧны,

Школаяс восьтӧны,

Бурджыка кӧсйӧны овны.

Выль олӧм кыпӧдны,

Важ олӧм бырӧдны, —

Важ муыд миянлы оз ков;

Чорыда выльысь ми

Муяссӧ гӧрыштам, —

Мӧд пӧлӧс оланног лоӧ...

Тадзи, пӧжалуй, верстьӧ мортлы не шуны. Кужӧ тай ичӧтик Домна Васьӧ кывсӧ ляскыны: «Чорыда пӧ выльысь ми муяссӧ гӧрыштам, — мӧд пӧлӧс оланног пӧ лоӧ!» Чорыда, пыдіті гӧрыштам, медым важ сир курыд олӧмыс став вужнас нетшыштчас!..

Домна Васьӧлӧн эм нин бура уна гижӧдыс. Дерт, шуи тай, абу на гӧгӧр шыльыдӧсь, но да велалас — «некод ӧд оз чужлы перӧ-ручкаӧн киас»...

Пожӧгса (Кулӧмдін уездын) Шаков Ӧльӧксан Ёгор, омӧлика велӧдчӧм крестянин пи, пемыд коми деревняса олысьяслысь юалӧ:

Гуранын олысьяс,

Сьӧкыд удж песысьяс,

Видзӧдлӧй ас гӧгӧр,

Аддзанныд мый?

Мый нӧ тыдалӧ? Ичӧтик Шаков Ёгор со мый аддзӧ:

Том йӧз тай локтӧны,

Локтігмоз сьылӧны,

Кианыс гӧрд плагныс

Дзирдалӧ-пӧртмасьӧ...

Татшӧм «дзирдалӧмсьыс-пӧртмасьӧмсьыс», «би кодя ӧзъялӧмсьыс» кодсюрӧлы эз ло зэв долыд:

Матькӧмӧн мунісны

Попъяс да дякъяс.

......................................

Чӧскыда сёйысьяс,

Озыра олысьяс,

Шӧйтӧны-ветлӧны, —

Места оз сюр...

Уналасянь татшӧм гижӧдъяс воалӧны. Войдӧр ӧмӧй коми морт лысьтліс мӧвпыштны: со пӧ коми челядь-пиян гижӧны? Ӧні асьным аддзам — гижӧны дай прамӧя мукӧдыс гижӧны. Коми войтырлӧн вежӧръяс югдыштӧма нин сизим воӧн. Надея зэв ыджыд эм: коми йӧз кыптасны вылӧ-вылӧ. Важ йӧзыс кӧ кольччасны «гуранын овны, сьӧкыд удж песны», выль йӧзыс, томъясыс, быдмысьясыс чорыда выльысь гӧрыштасны, мӧд пӧлӧс оланног лӧсьӧдасны.

Водзӧ, водзӧ чуксасьӧй, ёсь гӧлӧса коми пиян!