КЫДЗИ МЕ УДЖАВЛІ ГАЗЕТЫН
Куим сюрс нумерӧдз «Вӧрлэдзысь» газет воис чораса кузь туйӧд. Гыжъясис-тажъясис 5350 лун.
Юрын вӧрӧшитчӧны воддза газет уджлӧн торпыригъясыс, син водзын вуджрасьӧны газетлӧн нимъясыс: «Зырянская жизнь», «В Зырянском краю», «Удж», «Югыд туй». Со газетлӧн медводдза редакторъясыс — Чумбаров-Лучинскӧй, П. П. Попов, Ӧ. С. Иевлев, Н. П. Попов, кодъяскӧд ме тшӧтш уджавлі.
Газетын воддза уджалӧмыс ӧні кажитчӧ вӧт кодьӧн, да и сэкся газетыслӧн чужӧмыс и пытшкӧсыс эз вӧв ӧнія «Вӧрлэдзысь»-лӧн кодь. Первойсӧ «Зырянская жизнь» оз вӧлі весиг шусьы веськыда Исполкомса официальнӧй органӧн, а вӧлі «общественно-политическая, экономическая и литературная газета Усть-Сысольского уездного Исполнительного комитета С. Р. К. С. депутатов». Официальнӧй органӧн кутіс шусьыны сӧмын уездувса сӧветъяслӧн 3-ӧд съезд бӧрын (декабр 1918 во), коді сы йылысь шуис аслас резолюцияын.
Сэкся газет петліс роч кывйӧн, тырліс зэв кузь статтяясӧн. Вӧліны гижӧдъяс коми буржуазиялы колан коми экономика йылысь либӧ кос приказъяс да постановленньӧяс.
1918 воӧ воддза каднас газет нуӧдіс эсеръяслысь да коми националистъяслысь визьсӧ. Вель уна номеръясын вӧлісны гижӧдъяс, кодъяс коми уджалысь йӧзысь тупкисны классӧвӧй правдасӧ. Эз котырт газет коми робочӧйясӧс, гӧля олысь крестянаӧс кулакъяскӧд косясьны, чуксаліс мирӧн овны накӧд, ӧти кадӧ газет муніс паныд комитет бедноты котыртӧмлы.
Татшӧм антисӧветскӧй визьсӧ нуӧдіс газет сэтчӧдз, кытчӧдз эз сет большевистскӧй партия редакцияас коммунистъясӧс.
Коми националистическӧй визьыс газетлӧн вӧлі сыын, мый тшӧкыда гижліс: «ловзьӧдам Биармия, Великӧй Перм». Тайӧ гижӧдъяснас вевттьысьӧмӧн национальнӧй буржуазия нуӧдіс сӧвет власьтлы паныда удж, кӧсйис котыртны ассьыс буржуазнӧй государство, медым ыджыдавны коми уджалысьяс вылын. А. Попов, М. Попов газетын тайӧ визьсӧ подувсьӧдісны экономика боксянь.
Дерт, сэкся «Зырянская жизнь» он ӧткодяв ӧнія «Вӧрлэдзысь»-кӧд! Ӧні ӧд, позьӧ шуны: «мый, майбырӧй, уджавныд!» 15-ӧд во петӧ! 3000 нумерӧдз воис! Опытыс эм и, кадрыс эм и, веськӧдлысьыс эм и, гижысьяс эмӧсь и. Сэсся петӧ коми кывйӧн, уджалысь коми йӧзлы гӧгӧрвоана! А ме коркӧ, 1918-ӧд воын, шыасьлі уисполкомӧ, мед сетыштісны газетысь ичӧтик пельӧстор коми гижӧдъяс лэдзавны, да эз сетны: «Некор ӧні сы йылысь думайтныс, — шуис пред. В. П. Осипов. — Ӧні важнӧйджык делӧяс эмӧсь». Коми кывйӧн статтяяс шоча-шоча петавлісны: 1918 воын сӧмын кык; унджыкысь петавлісны коми кывбуръяс. Коми гижӧдъяс сорӧн газет пондіс петны сӧмын 1923-ӧд во помын.
Кӧть воддза кадын газет зэв ёна чотліс, зэв уна нелючки вӧвлі, но и сійӧ вочасӧн пыр бурмис да котыртіс коми уджалысь йӧзӧс социализм тэчны. Газетлӧн бурмӧмыс кутіс ичӧтика тӧдчыны 1919 воын мӧд джынъяс, кор сійӧ шусьыны пондіс тшӧтш и укомпартса органӧн (1919 вося 36-ӧд №-сянь). Ёнджыка кыптіс Коми автономия организуйтӧмсянь — 1921 воын: январсянь петіс «Удж» нима газет, а юль 15-ӧд лунсянь — «Югыд туй».
Ӧти кадӧ обласьтувса активысь ӧткымынӧн шатовтчисны национал-шовинизмлань, газет нуӧдіс налысь жӧ визьсӧ. Торъя нин чорыда сійӧ непартийнӧй туйсӧ дорйӧм вӧсна газет сувтіс 1929 воӧ. Национал-шовинистъяс сувтісны паныд Войвыв крайӧ пырӧмлы, зілисны пышйыны пролетарскӧй веськӧдлӧм улысь, зілисны кольччыны ас нация ку пытшкас, сійӧ визьсӧ жӧ нуӧдіс газет. Эз вӧв косьыс партия ленинскӧй национальнӧй политикаысь кежӧмъяскӧд, кыдзи великодержавнӧй шовинизмкӧд, сідз жӧ меставывса национализмкӧд.
Сӧмын Войвыв крайӧ пырӧм бӧрын, национал-шовинизмлань кежӧмсӧ партия Крайком отсӧгӧн жугӧдӧмӧн, миян обласьтувса парторганизацияӧн ленинскӧй национальнӧй политика нуӧдӧмӧ босьтчӧмсянь, вужсяньыс перестроитіс ассьыс уджсӧ миян газет. Тайӧс сійӧ вӧчис сӧмын партия веськӧдлӧмӧн.
Куим сюрс! Тайӧ абу куш лыдпас чукӧртӧм. Татчӧ пуктӧма уна кад, уна вын, уна мӧвп. Куим сюрс нумер, сійӧ — куим сюрс зарад лэдзӧма социалистическӧй олӧм лӧсьӧдӧм вӧсна, куим сюрсысь лыйӧма пролетарскӧй оруддьӧысь, жугӧдӧма коммунистическӧй снарадӧн важсӧ — няйтсӧ, сьӧкыдсӧ, пемыдсӧ, путкыльтӧма коми сиктъясысь и карысь капиталистическӧй оласног, восьтӧма паськыд туй социалистическӧй овмӧс да культура кыптӧмлы.
Шочиника корсюрӧ петалысь ичӧтик газет ӧні пӧри быдлунъя ыджыд коми газетӧ, кодӧс збыльысь позьӧ шуны «не толькӧ коллективнӧй агитаторӧн да коллективнӧй пропагандистӧн, но и коллективнӧй организаторӧн». Ӧні газет быд лун косясьӧ медся гырысь кӧзяйственно-политическӧй могъяс вӧсна, кадын котыртӧ сійӧяс гӧгӧр уджалысь массаӧс, индалӧ сылы туйсӧ.
Ми важӧн вит во чӧж тільсим газетлысь тиражсӧ кыпӧдны 5000-ӧдз: быдса кампанньӧяс нуӧдлім, конкурсъяс лэптылім, сӧмын нинӧм эгӧ вермӧ перйыны — тираж кайліс 1700–2000. Кор петавліс 1000-ӧд нумер, сэки вӧлі разалӧ «Югыд туй» 1438 экз. А ӧні! 400 экз. тиража «Зырянская жизнь»-сянь воис 5000-ысь ыджыдджык тиража «Вӧрлэдзысьӧ», — 15-ӧд во вылын газет лыд быдмис 15 пӧв! Ӧні ӧти тӧлысьнас унджык газет лист петӧ, мыйта войдӧр вонас эз петавлы.
Татшӧм гырысь вермӧмъяс газет перйис 3000 нумерӧдз воигӧн. Ичӧтик рудов газетсянь лоис ыджыд оруддьӧӧн социализм тэчан уджын.
Сиа «Вӧрлэдзысьлы» водзӧ коммунист партия веськӧдлӧм улын чорыда косясьны классъястӧм социалистическӧй общество тэчӧм вӧсна, классовӧй враглысь выль манёврсӧ, выль тактикасӧ жугӧдӧм вӧсна, медся гырысь кӧзяйственно-политическӧй могъяс, медводз вӧр лэдзан программа кадын тыртӧм вӧсна.
