БӦРДАНАӦЙ, ПЕРАӦЙ, ЮГЫД ШОНДІӦЙ1Бӧрданаӧй, Пераӧй, югыд шондіӧй. Сьӧлӧмшӧрӧй, авъяӧй, олӧм югыдӧй. Тэ ӧд, вына Пераӧй, абу вунӧмыд, сизим саридз сайӧ кӧть ачыд мунӧмыд. Коми йӧзсӧ дорйысьӧн коркӧ вӧлӧмыд. Подув изйӧн лоӧма тэнад сьӧлӧмыд. Югыд, асъя шондіӧн татчӧ волӧмыд. Коми мойдӧн лоӧма тэнад олӧмыд. Тӧда, тэнад, Пераӧй, кадыс кольӧма... Тэныд гора горза да, — кылӧ омӧля... Коді ӧні, Пераӧй, доръяс комисӧ? Кыдзи меным, Пераӧй, мортӧн лонысӧ? Висьтав, кытчӧ олӧмыс нуӧ-кылӧдӧ? Чаг моз менӧ кылӧдӧ олӧм ньылыдыс... Лёкыс бурсӧ венӧма, увлань синӧма... Вӧлі коркӧ мортӧн да, — лои нинӧмӧн. Веськыда кӧ шуны нин, менам олӧмӧй аслым кындзи кодлыкӧ ёна колӧ мӧй... Абу орччӧн олӧмас бур кыв шуысьыс. Велӧдысьыс абу да, — тэнсьыд юася. Гашкӧ, менӧ видан да сэсся янӧдан, — сьӧкыд сёрни рытгорув тэкӧд пані да, бӧрданаӧй, Пераӧй, югыд шондіӧй, вунлытӧмӧй, авъяӧй, олӧм югыдӧй.2Садьмы, Пера, югыд шондіӧй, аттӧ дыр нин узян. Пемыд, шуштӧм войыс пуксис да, зэв нин лои кузьӧн. Авъяӧй дай удал Пераӧй, синтӧ восьты, чеччы. Шабді юра мича Зараньтӧ корсь да муӧ лэччӧд. Тэныд, Пера, Ен ныв Заранькӧд — овны-вывны кыкӧн. Коми йӧзсӧ, му выв олӧмсӧ лӧсьӧднысӧ сыкӧд. Колипкайыд, мича Зараньыд, олӧ вылын-вылын. Помтӧм-дортӧм югыд енэжас тэтӧг гажтӧм сылы. Висьтав, мед нӧ сійӧ, сьӧлӧмшӧр, лэччас татчӧ, муӧ. Ӧшкамӧшка кузя пышъяс да, — Енмыс мед оз суӧд. Пышйӧд, Пера, мича Зараньтӧ, — мед нӧ скӧрмӧ айыс. Эн пов, мед кӧть Енмыс олӧмӧ лым да кӧдзыд ваяс. Мед нӧ турӧбалӧм бӧртиыс, кыдзи мойдсьӧ мойдас, зэв дыр, зэв дыр шерӧн зэрас да муыс ваӧн ойдас. Эн пов, мед нӧ Енмыс шондісӧ тіян ордысь гуас, югыд луныс войӧ пӧрас да сьӧдӧ вӧяс муыс. Мед нӧ, мед нӧ Енмыс скӧралӧ, — сылӧн лёкысь дзебас аслас сывйын мелі пармаыс, сетас вын да эбӧс. Коркӧ-й, югыд шонді, петас да, войсӧ кутас венны. Ловзьӧм муыс синлы воссяс да, — дивӧ лоӧ Енлы. Аддзас сійӧ: тэнад Заранькӧд чужтӧм-быдтӧм йылӧм олӧ-вылӧ Коми му вылын шуда олӧм-вылӧм. Ог тӧд, Енмыс мый и мӧвпыштас тіян олӧм йылысь... Ачыс оз тай, оз тай шыась да, — и он юав сылысь. Гашкӧ, нылыс вылӧ скӧрмис да, нэм чӧж лӧгсӧ кутас? Гашкӧ, бур кыв кӧсйӧ шуны да, — сідзи-й коляс шутӧг? Гашкӧ, Енмыс водзын мыжмим да, — вот и сэсся-й ёрис, медым нимыд, Пера, вуніс да коми вужйыс орис.3Бӧрданаӧй, Пераӧй, югыд шондіӧй, вунлытӧмӧй, авъяӧй, олӧм югыдӧй. Тэнсьыд, Пера, олӧмтӧ мӧвпӧн сывъяла. Тэнӧ, Пера, ловзьӧда вордан кывъясӧн. Абу мӧвплы, вежӧрлы калич-томаныс, — тэлань, Пера, воськовта нэмъяс вомӧныс. Пемыд войӧ вошӧмысь вена полӧмӧс, — кадсӧ бӧрлань бергӧда, важся олӧмас. Сизим саридз вомӧнті мӧвпӧс мӧдӧда, ылысмунысь важ йӧзсӧ корся, вӧтӧда. Таладорса югыдас лоа вуджӧрӧн, — ӧнъя кадсьыс важсяӧ лолӧс вуджӧда. Лолыс коми мортыслӧн олӧ сэтӧні. Сэсянь коми войтырыс туйӧ петӧма. Важся кадӧ дзебӧма, гуся дзебасӧ, коми йӧзлысь вежӧрсӧ, вынсӧ, эбӧссӧ. Уна сё во сулалысь дзормӧм коз улын коми мортлӧн гортыс да олӧм подулыс. Важся кадӧ кольӧмыд, дзормӧм Пераӧй. Сэні тэнад кок шыыд, гылыд серамыд. Сэні, важся олӧмас, тӧлысь югӧрын петкӧдчывлӧ, Пераӧй, тэнад мыгӧрыд. Абу мӧвплы, вежӧрлы калич-томаныс, — тэлань, Пера, воськовта нэмъяс вомӧныс. Ловъя ваӧн ловзьӧда, пуксьӧм шондіӧй, авъяӧй дай вынаӧй, олӧм югыдӧй.4Ловъя ваӧн резам да, — вына Пера, ловзьы! Тэтӧг коми войтырлы гажтӧма зэв овсьӧ. Ловзьы, вына Пераӧй, петкӧдлы вай вынтӧ. Петкӧдлы вай вынтӧ да, — вӧрӧгъясысь мынтӧд. Тэнӧ, Пера, нимӧдӧ, ичӧт, том и пӧрысь. Тэнӧ, Пера, ыдждӧдлӧ кыйсьысь, кӧдзысь, гӧрысь. Отсышт олӧм лӧсьӧдны, сетышт йӧзлы вынтӧ. Тэныд таысь комиыс кыксё пӧвстӧн мынтас. Ловзьы, удал Пераӧй, — вына мортыс бырис... Вӧлі коркӧ Йиркап да, — йи куд улӧ пырис. Асьным сійӧс вӧйтім да, — асьным лёкӧ вӧйим: кутшӧм скӧрӧн вӧвсьӧма, колысьӧн да йӧйӧн. Вердысьӧс да дорйысьӧс вӧйтім джуджыд йирӧ, — збыль мӧй, горшыс, скӧрлуныс пуӧ миян вирын? Збыль мӧй, Пера, комиыс абу рам да мелі? Збыль мӧй, Пера, сьӧлӧмным буртор вылас зэлыд? Збыль мӧй, абу вежӧрным, овны огӧ сяммӧй? Збыль мӧй, пиньӧ воам да, — нэм чӧж огӧ раммӧй? Збыль мӧй, лӧгсӧ кутам да, — олӧм помӧдз нуам... Мыжсӧ огӧ лэдзӧй да, — сьӧрысь босьтам гуӧ... Ӧти лунӧн олам да тышкӧн-мышкӧн, сьӧдас?. . Коді тайӧс висьталас, коді тайӧс тӧдӧ? Ловъя васӧ, Пераӧй, синлыс вылад кисьтам: восьты синтӧ, авъяӧй, воча кывсӧ висьтав. Висьтав, вына Пераӧй, мыйла быри вынным? Мыйла шогыс сирасис, — огӧ вермӧй мынны? Мыйла кушӧдз кушмӧма миян олӧм кудным? Потшӧс костӧ сибдӧма, виньгыртӧма шудным?5Мортыс татысь мунас да, Енмыс мыйӧн иналас, сійӧс оз и казьтыштны... А вот Пера — нималӧ. Кӧть и ачыс абу нин, коми муыс пасьтала сылӧн нимыс юралӧ, быдӧн сійӧс казьтывлӧ. Нималӧ да мыйлакӧ сӧмын сійӧ ӧтнасӧн... Мизя, Йиркап волӧны гежӧдика вӧтъясӧн. Колӧ эськӧ ставнысӧ ӧтилаӧ чукӧртны, сэки, гашкӧ, миянӧс оз нин увлань нюкыртны. Сэки эськӧ-й кывзасны, оз нин скӧрысь вомавны... Ӧні олам-вылам да, — вомным быттьӧ томана. Паськыд муын олам да, — а вот быттьӧ йӧртӧдын. Пидзӧс вылӧ усьӧмӧн. Киным-кокным кӧртӧда. Коркӧ важӧн олӧмыс вӧлӧм зумыд, ӧтула. Шуда коркӧ вӧлӧм да, — ӧні сӧмын вӧталан. Кӧкӧ шуда вояссӧ олӧмнымлысь кӧкӧма... Кӧкӧма да, кӧкыслӧн шогыс унджык ӧкмӧма. Кӧкӧма да, — сетӧма сё нэм овны Ёмалы. Кӧкӧма да, — Ёмаыс олӧмнымӧс помалӧ. Кӧкӧма да, — Мӧмӧт моз олам-вылам веськодя, кӧть и кӧклы эскыны ньӧти оз ков эськӧ да... Эскынысӧ оз ков да, вот тай дивӧ, — ылалам... Кӧя пыжын олӧмным биа юӧд кылалӧ. Ручӧс узьны лэдзам да, тодмышкалӧ асьнымӧс... Корасны да, — козьналам бӧръя ур ку пасьнымӧс... Колӧ мӧд ног, сюсьджыка, овны-вывны эськӧ да... Аслад юрӧн. Вежӧрӧн. Мортӧн лоны. Веськыдӧн. Коркӧ татысь мунам да, мыйӧн Енмыс иналас, медым миян олӧмным мыйӧнкӧ да — нималас.6Повтӧмӧй дай Пераӧй! Садьмы, синтӧ восьты! Сімӧм пурттӧ лэчты да ньӧвтӧ-шытӧ ёсьты! Садьмы, авъя Пераӧй, тэтӧг гудыр нэмыс. Мисьтӧм олӧм пуксис да, — босьтӧ шог да шемӧс. Ловъя ваӧн резам да, зарни тусьӧй, ловзьы, таладорсӧ аддзан да, — шемӧсман и повзян: коми муыс чусмӧма, оз нин важ моз вежӧд. Юыс-ёльыс косьмӧма, парма-вӧрыс гежӧд. Гундыр мусӧ пузувтӧ, — да вот он тай янӧд. Скӧр да, — кыв джын, омӧльлы, он лысьт шуны паныд. Кӧть и шуан, шуӧмыс сылы оз нин мӧрччы... Сьӧд да, — оз нин едждаммы, кучиксӧ кӧть пӧрччӧд. Оз босьт сійӧс ёрӧмыс, оз босьт сійӧс пуля. Топӧдӧма йӧзсӧ да сизим кучик кульӧ. Дульнас резсьӧ, скӧралӧ, — оз тӧр аслас куӧ: парма-вӧрті шычкыртӧ, йӧзлысь кыйдӧс гуӧ. Лун шӧр лунӧ гуӧ да, — он тай велӧд шышсӧ, он тай дженьдӧд кисӧ да он тай пӧвсав мышсӧ. Шӧйтӧ-ветлӧ, омӧльыд, — мусӧ-васӧ лякӧ. Мунӧ, — оз коль бӧрсяньыс вотӧсыс ни тшакыс. Абу вӧрас лэбачыс, кысь нин сэні пӧтка... Весиг ошкыс йывмис да коли ӧтка-ӧтка... Вӧрыс кушмӧм гыркъя да, — вот тай оз и чужты... Абусӧ да кыйтӧмсӧ он тай вот да кушты... Чери кыйны мунан да, — ыдждӧдласны йӧйӧн: тыыс-юыс ляпкыд да сибдӧ катша кӧя. Керка тшупны кӧсъян да, — оз сюр зумыд вӧрыс. Коркӧ эськӧ вӧлі да, но вот кушӧдз пӧрис. Мисьтӧм Гундыр муніс да, — он тай бергӧд бӧрсӧ: сӧдз да югыд ёльяссӧ, вӧрзьӧдлытӧм вӧрсӧ. Мусӧ-васӧ нырӧ да, — Гундырыслы серам. Дзикӧдз, дзикӧдз вельмӧма... Сувтӧд сійӧс, Пера! Помав сійӧс, урӧсӧс! Сутшкы ёсьтӧм шынад! Перйы ловсӧ, омӧльлысь, — медым дзикӧдз мынам. Керсьысьлы моз — морӧсас — сутшкы пипу майӧг! Он кӧ, — сійӧс Омӧльыс бара коркӧ ваяс...7Кызьӧд нэмыс гудыр вӧлі да, вӧлі аттӧ тӧлаӧн. Выль нэм меным паныд локтӧ да, локтӧ сизим вӧлаӧн. Коддзӧма да скӧрысь гымӧдчӧ кокнас керка ӧдзӧсӧ. Ог тӧд, ӧні тадз нин пырӧ да, кутшӧм лоас водзӧсӧ... Ог тӧд, кытчӧ нуас-нӧбӧдас, кутшӧм туйӧд-ордымӧд. Ог тӧд, мый мен водзын индӧма, мый мен лёксӧ вордӧма. Ог тӧд, кодлы ӧні кевмысьны, — Енлы али Пералы. Ог тӧд, мыйысь кута шогсьыны, мыйысь кута серавны. Ачым аскӧд помся вензя да, — абу помыс веныслы. Кӧдзыд кадсьыс измӧ сьӧлӧмӧй да оз эскы Еныслы. Ентӧг водзӧ ола-выла да, — аски вылӧ лачаӧн. Водзӧ, локтысь кадӧ видзӧда, корся сэтысь ачымӧс. Водзлань лун-лун сюся дзорга да, — оз тай тыдав ылӧсӧ: кӧть и кӧсъян, водзвыв олӧмсӧ тӧдан сӧмын ылӧсас. Кӧть и кӧсъян лоны небыдӧн, ковмӧ лоны чорыдӧн. Олӧм йылысь сьывны кӧсъян да, — артмӧ лёкысь горӧдӧм. Олӧм ордым кузя муна да, — абу туйдан пасъясыс. Войыс сайӧдӧма, дзебӧма локтысь лунсӧ, асъясӧ.8Ловзьы, вына Пераӧй, ловъя васьыс ловзьы. Волы миян нэмӧ да олӧмсьыс эн повзьы. Нэмысь нэмӧ вуджам да, — выль и керка панам: тӧлысьыслы мышкӧн да шондіыслы банӧн. Волы миян нэмӧ да ассьыд кадтӧ чуктӧд, выльӧн панӧм керкаӧ ассьыд пайтӧ пукты. Важсӧ кадыс сотіс да, — эз коль весиг мыльӧс. Вай жӧ, Пера, босьтчам да тэкӧд лэптам выльӧс. Тышысь-венысь шойччышт да аслыд олышт, Пера. Сьӧлӧм-ловтӧ гажӧдышт, — нюмъяв, йӧкты, серав! Сира шогсӧ, гудырсӧ — мед нӧ нуас ванас. Енмыс шуда олӧмлы мед нӧ оз ло паныд. Мед нӧ зумыш Вӧрсаыс йӧзсӧ оз нин дзерӧд. Мед нӧ керка кыпӧдны ковмас, Пера, черыд. Коми йӧзсӧ олӧмыс оз мед дзикӧдз лямӧд, колӧ тэнад вежӧрыд, колӧ тэнад сямыд. Колӧ коми йӧзыслы тэнад шоныд сывйыд, шаньӧ-бурӧ велӧдысь тэнад индӧд кывйыд. Вай жӧ, Пера, босьтчам да тыр-бур керка панам. Киподтуйыд эм на да, он на, майбыр, янав. Чернад быттьӧ ворсан да, — киыд пыр на зумыд. Уджыс тэнад артмӧ да, аслад петӧ нюмыд. Сюсь на, сюсь на вӧрасыд, ён на тэнад кабыр. Чукля кинас висьӧмыс эз на тэнӧ чабырт. Кӧть и ачыд пӧрысь да лысьӧмыд нин дзуртӧ, нимтӧ он на уськӧд тай, вылын кутан юртӧ. Кӧть и сӧнад, вир-яяд мудзыштӧмыс кылӧ, тэныд, вына Пераӧй, водз на паччӧр вылӧ. Кӧть и тэа-меалӧн грӧш джын абу зептын, вай жӧ, Пера, босьтчам да шуда керка лэптам. Важся мойдыс эштіс да, — тэкӧд панам выльӧс. Выль мойд тэкӧд мойдам да, — мойдсӧ вӧчам збыльӧн.9Шондіыслӧн серавсис, олӧмыслӧн нюмъявсис, — банйӧм пузчуж кага моз баййӧдлӧмысь унмовсис. Ӧтнам чӧла пукышта. Мӧвпалышта. Лолышта. Рытгорулыс шойччыштны мукӧддырйи колыштӧ. Ветлӧдлышта ӧтнамӧн Эжва кыркӧтш пӧлӧныс. Лӧньӧдышта лолӧс да шойччӧдышта сьӧлӧмӧс. Видзьяс шӧрысь ӧктышта кӧдзыд лысва войтъяссӧ. Сулышта да кывзышта дзоридзьяслысь мойдъяссӧ. Помтӧм-дортӧм енэжысь лыддя лыдтӧм кодзувсӧ. Видзӧда да тӧдмала, кыдзи овны водзӧсӧ. Шудсӧ енэж пасьтала койыштӧма, пассьӧма. Кодзувъяссӧ лыддя да, — корся сэтысь ассьымӧс. Висьталӧны, кодзулыс эм пӧ ставлӧн, быдӧнлӧн. Кодзувъяссӧ чукӧрта, — мыйта синлы тыдалӧ. Мича сикӧтш чукӧрта посни кодзув торъяссьыс. Чукӧрта да, — олӧмыс оз мед сэсся оръяссьы. Эжва васӧ босьтӧма ичӧт вӧрса ёльясысь. Миян олӧм сикӧтшным — уна посни мольясысь. Миян олӧм сикӧтшным — талуныс и войдӧрыс, бӧрдысь пузчуж кага да важӧ кольӧм войтырыс. Тэкӧд ӧти сикӧтшын менам олӧм, Пераӧй. Тэкӧд, Пера, йитчӧма бӧрдӧмӧй и серамӧй. Ӧткодь ловным-сьӧлӧмным, вирным миян сӧнъясын. Тэкӧд йита, Пераӧй, кольӧмсӧ да ӧнъясӧ.10Локтысь нэмыс, аскиыс — олӧмыслӧн ӧтарыс. Талунъяыс — сьӧмӧсыс. Тӧрытъяыс — мӧдарыс. Вуджӧртӧмыс, кольӧмыс мойдчысьяслы тыдалӧ. Талунъяыс — быдӧнлы. Аскиаыс — лыдалы. Важыс — лӧня ылыстчӧ. Выльыс — пырӧ ӧдӧбӧн. Мӧвпӧй — важӧ бергӧдӧ. Кадыс — водзлань нӧбӧдӧ. Тӧрытъясӧ — казьтывла. Аскиасӧ — суӧда. Талунъяыс ачымӧс Олӧм туйӧд нуӧдӧ.
