РЫТЪЯ КЫАӦЙ МЕНАМ...
Ильялӧн медводдза письмӧ
«Арся рыт. Лӧнь. Кусысь кыаыс ӧшинь сайын югдӧдыштӧ кымӧр доръяссӧ да быттьӧ вашкӧдӧ меным: «Вешъя нин... Муна... Тайӧ рытыс мед бара лоӧ тэнад. Мед бурмас сьӧлӧмыд. Мед асывнас тэ нимкодьпырысь чолӧмалан менӧ да аттьӧалан шуда рытсьыс, кӧні ті вӧлінныд кыкӧнӧсь. Сідзкӧ, ӧти думаӧсь, ӧти кӧсйӧмӧн бурмӧдінныд сьӧлӧмнытӧ...»
«Да, эськӧ...» Но ме ӧд ӧтнам, рытъя кыаӧй, менам бур ёртӧй. Ӧшиньӧй со восьса. Еджыд кыдзьяс ылын югвидзӧны — мичаӧсь, джуджыдӧсь, тӧв йыв шыблалӧны корнысӧ, регыд дзик пасьтӧмӧсь лоӧны... Ыркыд. Пӧльтыштлӧ тӧвру. Ыркыдлунсӧ ог и казяв ёна, сы вӧсна мый сьӧлӧм вылын шоныд, лӧсьыд. Видзӧда кусысь кыалань да вашкӧда менам медся муса аньлы, коді дзик ӧти, коді менам и югыд радлун, и югыд дой.
Кылан-ӧ тэ менӧ? Аддзан-ӧ? Тайӧ лӧньыскӧд эськӧ ӧтлаӧдны тэнсьыд лӧньтӧ, йитны миянлысь мелілуннымӧс, кык шоныдысь артмӧдны ӧтиӧс, мед эськӧ шудыс шудсӧ аддзис, да чужтіс гора нимкодьлун, да матыстіс миянӧс пӧсь лов шы кылӧмӧдз.
Ми — медся шудаӧсь му вылас. Тайӧ абу вывтіасьӧм. Тайӧ збыль. Ӧд быдӧнлӧн аслас шуд, и миянлы асланым — медся югыд, медся кыпыд, медся колана.
Кылан-ӧ тэ менӧ? Сэтшӧм гажтӧм, кор тэ абу орччӧн.
Но такӧдӧ надея: став медся бурыс миян — водзын. Тӧрытъяыс — юрын, талунъяыс — син водзын, аскиаыс — сьӧлӧм шӧрын. Бурысь-бур лоӧ, эска. И тайӧ ышӧдӧ овны.
Енъюгыдӧй менам, муса коми аньӧй! Тайӧ ас Коми муным тшӧтш отсалӧ лоны шудаӧн. И вай видзны кутам ӧта-мӧднымӧс, кыпӧдны олӧмас. Кӧнкӧ меліа, а кӧнкӧ, гашкӧ, и стрӧга. Тэ вӧчан менӧ бурджыкӧн, ёнджыкӧн, збойджыкӧн; содӧ тэнад дзоньвидзалун да шудлуныд вӧсна кывкутӧмӧй.
Кыдз нӧ тэнӧ он видз! Сӧмын эн кусӧд надеяӧс, эн керышт бордйӧс. Тэ водзын ме дзик восьса, жан восьса... Но тэкӧд менӧ некод оз вен.
Тэ меным быд лун выль. Мичлуныд воссьӧ и воссьӧ. Сійӧс ме кужа аддзыны. Но веркӧса казялана сійӧ и мукӧдыслы. И мед эськӧ чизыр тӧвруӧн, ярскӧба гартчысь турӧбӧн эз бергӧдчы кодлӧнкӧ колысь ёсь синмыс, мед эськӧ туйтӧ тыртысь-сайӧдысь тайӧ турӧбыс эз йидж сьӧлӧмӧдзыд, кыдзи паськыда тӧдса мойдын. Сэки ме тэнӧ мӧда корсьны кок йылысь уськӧдан турӧбас нэм чӧж... Кылан-ӧ тэ менӧ?!
Тэнад Иллюшыд.
С.-Петербург.
15/Х–2000 во.»
Ильялӧн мӧд письмӧ
«Арся шондіа лунӧ... Лун бӧрся лун вуджа ассьым олан нэмӧс. Шондіувса бурыслы эскӧмӧн. Некод вылӧ ог во, некод вылӧ ог элясь. Тӧда ачымӧс. И овлӧны югыдысь-югыд лунъяс, кор сюрла шудыслӧн мелі сывйӧ. Весиг ӧти татшӧм лун вермас югдӧдны став олӧмӧс. Весиг лун! Но лышкыд шондіувса бурыс: кымынысь лолӧй нимкодьла чуймывліс пытшкӧсса дзар югыд здукъяссьыс. Найӧ оз тӧрны кыв вежӧртасӧ, налӧн асланыс олӧм, шуны он вермы.
Татшӧм лӧсьыд дивӧыс менӧ эз гӧгӧрт. Аттьӧ! Дерт, му вылын ме кодьыд уна. Кора аслым ставсӧ, но ставыс сійӧ — ме серти — аслам. Быттьӧ тадзи вӧлі шуӧма. А тадз кӧ, шудӧс некодлы ог сет. Тӧв ныр шатлӧдлӧ пасьтӧм кыдзьяссӧ: код тӧдас, мый лов выланыс, синнад он аддзы...
Но сьӧлӧм кылас и бергӧдас бӧр.
А оз кӧ... Визув олӧмас кымын вабергач. Нюммунӧмыд быдӧнлы тыдалӧ, а кодарӧ видзӧдӧ сьӧлӧм — код тӧдас?
И сьӧлӧм сьӧлӧмӧс оз кут кывны.
Татшӧм майшасьӧм. Мӧвпала чӧла, весиг жугыля. Корся. Дорйыся. Ӧтнам. Быдся... Весиг дырджык.
Сэсся сетча. Муна. Воша. Абу.
Тэнад Илья.
С.-Петербург.
25/Х–2000 во.»
Ильялӧн коймӧд письмӧ
«Ольгуш, мусаӧй! Эн дивит воддза письмӧсьыс. Ме помтӧг гажтӧмтчи тэысь. Некымын лун мысти пета туйӧ. Ачым тані на, а сьӧлӧмӧй тэ дорын, сэні, Коми муын. Виччысь менӧ.
С.-Петербург.
28/X-2000 во.»
Ольгалӧн медводдза письмӧ
«Мусаӧй! Воисны тэнад письмӧясыд — аттьӧ. Шоныдӧсь, сьӧлӧм вӧрзьӧданаӧсь. Сӧмын ог тӧд, кытчӧ и вочакывсӧ ыстыны. А гашкӧ, оз и ков? Но окота вочавидзны, и ме гижа. Кор воан карӧ, сэки и сета, сэки и лыддян.
Эн дивит, ме ог куж тэ моз мичаа да шыльыда гижны. Тэ ӧд нималана гижысь, учёнӧй, а ме... Сӧмын лыддьысьысь. Ме эг куж чайтны, мый миян аддзысьлӧмъяс чужтасны сэтшӧм муслун, сійӧ шымыртӧ-босьтӧ став ловтӧ, став мӧвптӧ. Ме сӧмын тэ йылысь мӧвпъясӧн и ола, виччыся тэкӧд аддзысян лунсӧ, виччыся здуксӧ, кор позяс тэ дорӧ матыстчыны, меліа, чунь помӧн инмӧдчыны тэнад чужӧмӧ, ворсӧдчыштны муртса чикыльтчыштӧм юрсинад, видзӧдлыны шоныд видзӧдласа синмад. Тэ гижан, мый ми медся шудаӧсь му вылас. Ме шуда, кор тэ орччӧн.
Ме аттьӧала сійӧ лунсӧ, сійӧ здуксӧ, кор ми матысмим.
Ме тэ йылысь, дерт, кывлывлі и водзджык, лыддьывлі книгаястӧ, аддзывлі литература рытъяс дырйи.
Но кор тэ медводдзаысь пырин миян библиотекаӧ... меным кажитчис, быттьӧ библиотекаӧ пырис... югыд шонді. Тэнад мелі нюмыд, варовлуныд сетіс кыпыдлун.
Вӧлі литературнӧй рыт, тэ висьтавлін мукӧд гижысь йылысь, ас йывсьыд, лыддин кывбуръяс, а ме кыйи тэнсьыд быд кыв, быд видзӧдлас.
Бӧрыннас юим чай, тэ помтӧг шмонитін. А сэсся ми восьлалім рытъя, лӧньӧм нин кар кузя, и меным вӧлі... эз, эз нелямын сайӧ арӧс, а сӧмын дас квайт. Тэ кужин томмӧдны менсьым лолӧс. Меным вӧлі кыпыд да лӧсьыд. А ӧні гажтӧмала, виччыся тэнӧ, менам мусаӧй.
Тэнад Ольга.
Сыктывкар.
30/Х–2000 во.»
«Чолӧм, донаӧй!
Талун сизимӧд лун ме ола тэсянь ылын. А миян Сыктыв ю дорын пукалӧмсянь коли нин кӧкъямыс лун, а нӧшта воддза аддзысьлӧмсяньыс — ӧкмыс лун. Менам гажӧй бырис. Тшӧкыда мӧвпала тэ йылысь: то казьтыла важсӧ (но сӧмын бурсӧ), то думайта сійӧ здукъяс йывсьыс, кор ми аддзысям да топӧдчам ӧта-мӧд дорӧ. Буракӧ, ставыс тайӧ лоӧ кыв шутӧг.
Татчӧ воӧм бӧрын меным лёк вӧлі лун кык. Кузя висьӧм век жӧ тӧдчис. Сэсся лои лунысь-лун бурджык, вынтӧмлуныс мӧдіс вешйыны. Ме рад, мый тэ ышӧдін менӧ локны татчӧ, Улыс Ивкиноӧ, бурдӧдчыны, чайта, бур вылӧ. Тані кыпыд, процедураясыс меным лӧсялӧны, вердӧны бура. Гажӧдӧны, содтӧд, киноӧн да концертӧн, ог на быд вылӧ и ветлы.
Талун медводдзаысь петалі ю дорӧ гожйӧдчыны, ачымӧс шондіыслы петкӧдлі.
Ывлаыс вежӧдӧ, тӧрыт потіс кыдз гар. Талун турунвиж рӧмыс синмӧ шыбитчана нин. Тӧдчымӧнъя вежӧдӧма луд выв, дзордзалӧны нарциссъяс да тюльпанъяс. А миян Коми муын, дерт, оз на вежӧд.
Кутшӧм лӧсьыд эськӧ вӧлі миян тані кыклы. Коркӧ, гашкӧ, волам?
Лункосмысь ветла ювомӧнса пос вылӧ да дыр видзӧда шыӧн бузгысь гудыр ваыс вылӧ, пос увтіыс васӧ помӧмаӧсь да вылісянь улӧ горӧн усьӧ. И сэні бара мӧвпала миян йылысь, кыдз-мый водзӧсӧ лоӧ.
Гижси библиотекаӧ, но выль небӧгыс тані этша, видлалі журналъяс да лыдди газетъяс. Тані прӧст кадыс унджык, да ставсӧ ас вылӧ и артала, мед эськӧ шойччӧмсьыс кындзи мыйкӧ и юр вемӧ на пуксяс.
Менам эськӧ гажӧй ёна быри тэысь, но гажтӧмлунас ог вӧйтчы, тӧда, мый тэкӧд аддзысян луныс ылын на. И ме ас водзӧ сувтӧді мог: воны тэ дорӧ дзоньвидзаӧн, кыпыдӧн. Мед чӧжсьӧм выль вынӧн ёна радейтны да меліавны тэнӧ. Виччыся тэкӧд аддзысян здук.
Кор тэ босьтан киад тайӧ письмӧсӧ, гиж меным вочакыв, но эн мӧдӧд, гашкӧ, оз нин во, а ме ог кӧсйы, мед тэнад письмӧыд вошис. Тэ видз вочакывсӧ ордад, а ме воа и лыддя. Лун куим-нёль мысти гижа нӧшта ӧтиӧс. Виччысь и письмӧ, и менӧ. Ме тэныд эска. Эскы меным и тэ. Радейта.
Тэнад Ольга.
Улыс Ивкино, санаторий.
5.05.2001 во.»
«Мусаӧй, чолӧм!
Зэрыштӧ. Ӧшинь улын зэв мича кыдзьяс, еджыдсьыс-еджыдӧсь, веськыдӧсь. Дум вылӧ усьӧны С. Есенинлӧн строкаяс: «Я почти берёзке каждой ножку рад поцеловать».
Ӧбедӧдз процедураяс, ӧбед бӧрын, ю сайын, час чӧж шӧйті пожӧма ягын.
Ивкино ю пӧлӧн ветлӧдлышті. Васьыс некор он дӧзмы.
Ме тэнӧ радейта. Менам зэв ёна тэысь гажӧй бырис. Миян аддзысьӧмӧдз коли дас лун. Кутшӧма ме кӧсъя, мед лун-войыс лэбовтісны ӧдйӧджык. Ме тэрмӧдла сійӧ здуксӧ, кор лоа тэкӧд. Кӧсъя сӧльнитчыны тэкӧд ӧти лолӧ, ӧти руӧ. И сідз овны. Сэки лоа медся шуда. А ӧні сӧмын виччысьӧм... Лун бӧрся лун.
Меным тані абу лёк, но гажӧй бырис тэысь. Виччысь. Регыд нин, регыд. И тэысь кындзи меным некод оз ков.
Окала сёысь. Виччысь менӧ.
Ольга.
Улыс Ивкино, санаторий.
12.05.2001 во.»
«Видза олан, мусаӧй!
Со ме и Москваын. Овмӧдчи гостиницаӧ да водыштлі, и унмовссьӧма... Сэтшӧм лӧсьыда узи, быттьӧ гортын.
Сэсся нуръясьышті да пукси пызан сайӧ. Медводз дыр дзорги ӧшиньӧ: усьӧ небыд гырысь лым. Тэрмасьтӧг, ньӧжйӧник. Казьтӧ меным миян Коми мунымӧс.
Ачым тані, а сьӧлӧмӧй сэні, тэ дорын. Мый тэ ӧні вӧчан? Гашкӧ, ме моз жӧ дзорган ӧшиньӧ да стӧч ме йылысь мӧвпалан. А гашкӧ, тӧждъясыд юр выв тырыд. А ме вунлі, вешйылі тэнад вежӧрысь. Но ме эска: регыд кежлӧ.
Босьті татчӧ некымын гижӧд тэнсьыд, выль пӧв лыдди, и сьӧлӧм вылын сэтшӧм шоныд лои, и мӧвпъясӧй сӧстӧмӧсь, тэланьӧ сетчанаӧсь.
Ме тэнад. Ме радейта тэнӧ. И тайӧ сьӧлӧмкылӧмыс абу ветласяна. Дерт, ме тэ вылӧ дӧзмывла, и скӧрмывла весиг. Но сійӧ руыс волӧ и мунӧ, а радейтӧмыс век мекӧд.
Тырмас! Эн дойдав сэсся менӧ. Ӧд тэ кӧсйин сетны меным шуд. Ме кӧсъя лоны шудаӧн. Тэкӧд. И тэӧн. Тэ верман тайӧс вӧчны. А ме тэныд сета ассьым став мелілунӧс. Меліалунӧс. Мед миян радейтчӧмным лоӧ помтӧм-дортӧм. Тэ да ме. Ме да тэ. И тадзи олӧм чӧж. Аддзысьлытӧдз.
Ольга.
Москва.
10.12.2001 во.»
«Чолӧм Л...-сянь!
Некыдз ог вермы мынтӧдчыны тэнад Л...-ысь. Ме ӧд татчӧ библиотекаръяслӧн семинар вылас мырдӧн вӧзйыси, мед кытчӧкӧ петавны карсьыс, мед шойччыштны тэысь, мед мӧвпыштны став лоӧмтор йывсьыс, мед решитны, мый вӧчны водзӧ. Кыдзи меным овны. Но, буракӧ, некутшӧм кывкӧртӧдӧ ог и во. Бур ногӧн кӧ...
Некутшӧм коляс кӧ эз вӧв тэнад Л...-ва бӧрын, гашкӧ, и вунӧді нин эськӧ. Гашкӧ, и прӧститі нин. Тэ ӧд пыр шуан, мый тіян костын нинӧм эз вӧв. Кыдз нӧ эз вӧв? Тэ и ачыд нин кӧсъян вунӧдны, гашкӧ, и вунӧдін нин.
Ме тэнӧ ог вежӧгты. Тайӧ абу вежӧгтӧм. Менам чужӧ лӧглун. Мыйла тэ татшӧм? Мыйла быд код юракӧд кӧвтчан? Пежӧсьтан асьтӧ и менӧ?
А ме нинӧм ог вермы вӧчны... Абу ме сайын. Мый кӧсъян, сійӧс тай и вӧчан. Бура помнита сійӧ лунсӧ, тэ звӧнитлін меным удж вылӧ да висьталін, мый мунан университетӧ аддзысьлыны студентъяскӧд. А сэсся тэ звӧнитін гортӧ, кадыс матысмӧ нин вӧлі дас ӧтилань, гӧлӧс сертиыд ме гӧгӧрвои, мый тэ код, а тэ мӧдін ошйысьны, мый тэнӧ кольӧдісны велӧдысьясыс, ті гажаа пукалід, а сэсся тэ колльӧдін Л...-ӧс, ті окасид. Тайӧс висьталӧм бӧрын тэ менсьым юалін: мый, ме ӧні сэсся министр Л...-ыслӧн зять али мый лои?
Зятьӧ кӧ мӧдін пуксьыны, сідзкӧ, тіян ставыс вӧлі?! А бӧрыннас мӧдін пыксьыны аслад кывъясысь. Но ӧд тэ тайӧ кывъяссӧ шулін? Ме ӧмӧй кужи виччысьны тэнсьыд татшӧмтор?
Ме тӧда, мый тэныд метӧг лёк. И лоӧ зэв лёк, ме кӧ дзикӧдз тэ дорысь муна. Но ме ӧд ог вермы нэм чӧж вӧчны тэныд бур, тэ кор меным лёк вӧчан. Кор нӧ меным бурыс лоӧ? Бурсӧ ӧд колӧ вӧчны ӧта-мӧдлы.
Тэ меным бӧръя кадас вайин сӧмын лёк. И юӧмыд, и матькӧмыд, и Л...-ыд. Дыш и казьтывнысӧ. Тэ он нин вермы лоны мӧдӧн. Тэ сэтшӧм, кутшӧм эм. А меным тайӧ оз лӧсяв. Эз нин уна кад коль меным овнысӧ, и мыйла ме ассьым олӧмӧс пузувта? Мыйла меным татшӧм радейтчӧмыс, кор лёкыс унджык бурсьыс? Арыс ӧд сэтшӧми и вӧлі. Лёкыс унджык вӧлі, бурыс лёк письыс ӧдва тыдыштіс.
Ме, буракӧ, тырвыйӧ шуда тэкӧд вӧлі колян ар: сентябрь, октябрь, ноябрь воддза джынсӧ, кытчӧдз тэ эн висьтав кутшӧмкӧ «День независимости» йылысь. Кодысь мездысин? Став мукӧд кадсӧ сӧмын менӧ дӧнзьӧдін аслад этшӧн да юӧмӧн. Ме мудзи. Ме зэв ёна мудзи. Ставсӧ тайӧс казьтышті да гӧгӧрвои унатор. Сӧмын петан туйсӧ ог аддзы. Характерӧй небыд, оз тырмы вын орӧдны тэкӧд йитысь гӧрӧдсӧ. Но паметьӧй оз жӧ сет ставсӧ вунӧдны. А тадзсӧ овны зэв сьӧкыд. Эм нӧшта ӧти туй: видлыны выльысь. Ставсӧ восьсӧн сёрнитӧм бӧрын. Но тӧда тэнсьыд этштӧ и гӧгӧрвоа: восьса сёрни миян оз артмы. Тэ вильснитан киысь налим чери моз: ӧд тэ некор нинӧмын абу мыжа.
Дерт, дзикӧдз некор оз вун, мый вӧлі, но позьӧ, гашкӧ, вевттьыны, сайӧдыштны вӧвлӧмасӧ да не казьтывны. Да бара заводитны выльысь. Но тайӧ выльыс лоӧ медбӧръя заводитлӧм. Менам вынӧй, терпенньӧӧй коли этша. Медбӧръя выныштчылӧм вылӧ. Лёкмам кӧ нӧшта ӧтчыд, сійӧн ставыс и помассяс. Водзӧыс нинӧм нин оз ло. Сэсся нин ачыд, кыдз кужан да верман. А ме бара ачым.
Менам абу ань шудыс. Ме тэныд та йылысь висьтавлі. Менам верӧсӧй вӧлі зэв бур морт, но сійӧ эз вермы меным сетны сійӧс, мый меным колӧ вӧлі. Гашкӧ, сійӧн ми сыкӧд и кӧдзалім ӧта-мӧд дорӧ. Гашкӧ, сійӧн и тэ воин менам олӧмӧ. Но тэ он жӧ вермы вӧчны менӧ тырвыйӧ шудаӧн.
Буракӧ, ме ассьым пӧвсӧ му вылас эг аддзы. Либӧ вывті тэрмаси, либӧ эг казяв, муні дінтіыс. А сэтшӧм на окота лоны шудаӧн! Мед пӧдны шудсьыс! Мелілуннас тырны! И радейтана морткӧд овны сӧмын ӧта-мӧдлы. Став сійӧ кадсӧ, мый коли овны таладор югыдас.
Тэ кӧ эськӧ эн ышмыв Л...-ясон да мукӧдӧн, гашкӧ, тэ и вӧлін тайӧ мортнас, кодлы ме эськӧ сеті ачымӧс ставнас.
Но ме кӧ сета ачымӧс ставнас, меным сэтшӧм жӧ и воча сетчӧмыс колӧ. Воча сьӧлӧм сетӧмыс сэтшӧм жӧ колӧ. Ме тай нӧ ог шыблась. Мыйла тэ он вермы овны шыбласьтӧгыс? Сідзкӧ, помкаыс меын? Ме абу сійӧ мортыс, коді тэныд колӧ, тэ кӧ нӧшта мыйкӧ корсьысян.
Но и корсьысь. Тэныд кӧ колӧ. Мыйта кӧть ме тані ӧтнам юр эг жуглы, збыльыс оз югзьы.
Пока. Привет Л...-сянь.
Ольга.
Москва.
11.12.2001 во.
Коймӧдысь лыдди тӧрытъя гижӧдӧс да содта: мый корсян, сійӧ и югдас.»
«Чолӧм, донаӧй!
Прӧстит войдӧрлунъя письмӧысь. Бара важсӧ казьтылі, выль пӧв ассьым сьӧлӧмӧс дойдалі.
Ме тӧда, мый тэ зэв бур морт, кокни оласа, шань сьӧлӧма. И став лёкыс, мый вӧлі, сэсся оз ло. Винаыд тэнӧ ёна вежӧ. Меным тайӧ оз кажитчы. Тэ ӧд верман кутны асьтӧ киын. А ме эска бурас.
Менам, буракӧ, характерӧй сьӧкыд, ог вермы ставсӧ вунӧдны. Ачымӧс и тэнӧ песлӧдла. Гашкӧ, колӧ кокньыдджыка овны, этшаджык майшасьны, этшаджык мӧвпавны, не лӧгавны. Ӧти кывйӧн кӧ, кокньыдджыкпырысь видзӧдны олӧм вылас. Но сэки и ме мӧд мортӧн лоа. Тэ тай асьтӧ коми крестьянинӧн шуан, а крестьяниныс ӧд му вылас зумыда сулалысь морт. Меным сэтшӧмъясыс и кажитчӧны. А кокни руаясыд оз. Ме ӧд ачым абу жӧ кокни руа. Сійӧн век и майшася. Кор тэ кокняммылан, меным сэки сьӧкыд, ме мӧда тэнӧ ӧтдортны, мӧвпавны, артавны, мый меным лӧсялӧ, а мый оз. Ме гӧгӧрвоа, мый колӧ кыпыдджыка да кокньыдджыка овны, этшаджык майшасьны. Но кор ми тэкӧд ӧтлаын кыкӧнӧсь, ӧд сэки меным кокни и кыпыд. Мыйла либӧ ми тэкӧд абу век ӧтлаынӧсь?
Водзӧ гижа асыв, занятиеяс помасьӧм бӧрын. Талун ветлім библиотекаӧ. Ме чуймалі: налӧн нин став картотекаыс компьютерын. Ми таын ёна на кольччам. Унакӧд тӧдмаси, меным интереснӧ.
Бур вой.
О.
Москва.
13.12.2001 во.»
«Чолӧм!
Весиг письмӧтӧ гижны некор лои. Колян войсӧ зэв лёка узи, мыйлакӧ эг вермы унмовсьны куим час войӧдз, а сувтны лои квайт час асылын. Колӧ вӧлі мунны Спаситель Христос храмӧ 9 часӧдз, сэсся оз лэдзны, сы вӧсна водз ковмис петны туйӧ.
Лунтыр вӧлі храмын, сэні муніс роч войтырлӧн собор, а миянӧс семинар вывсянь тшӧтш нулісны кывзыны. Бӧрынджык висьтала, кыдз-мый сэні луныс коли.
Сизим час рытын сӧмын вои гостиницаӧ. Ужнайті да лӧсьӧдча водны. Асыв бара на лоӧ ветлыны семинар вылӧ, но велӧдчӧмыс помасяс водзджык нин. Аддзан, талун весиг лирикалы кадыс эз коль. Зэв жаль. Вода да унмовсьтӧдз мӧда думайтны тэ йылысь. Бурсӧ. Бур вой.
О.
Москва.
14.12.2001 во.»
«Чолӧм!
Талун бура узи. Садьми сизим да джынйын да эг пыр сувт. Бара мӧді быдсямасӧ думайтны. Л...-ыд овны оз сет, ог нин мынлы ковтӧмторйысь, пежысь. Мыйлакӧ меным тайӧ думъяссьыс сэтшӧм сьӧкыд: и дӧзма, и скӧрма. Сэсся шуи аслым: оз ков куйлыны да мӧвпавны, а колӧ сувтны да мыйкӧ вӧчны.
Талун бара на велӧдчим. Но со вои водзджык. А сэсся талун кӧсъям рытпукны чукӧртчывны, тӧдмаси ме моз жӧ библиотекаын уджалысьяскӧд: Самара карысь Тамаракӧд да Кировысь Галинакӧд.
А кутшӧмӧсь рытнас лоӧны мӧвпъясӧй?.. Бурӧсь али дӧнзянаӧсь, ог тӧд. Асылӧдз.
О.
Москва.
15.12.2001 во.»
«Донаӧй менам, мусаӧй!
Ӧні кадыс дас ӧти час да ветымын вит минут. Локті рытпуканінысь да бара мӧді мӧвпавны тэ йылысь. Ме тэнӧ радейта ёнасьыс-ёна. Меным тэ зэв дона кыдз ёрт и муса морт.
Казьтыла миянсьыным аддзысьлӧмъясӧс, и лов вылын лоӧ шоныд. Ме казьтыла тэнсьыд пемыдлӧз синтӧ, сетчысь шоныд видзӧдластӧ, небыдик, муртса чикыльтчыштысь рудіник юрситӧ. Ме казьтыла вом дорад чӧскыд инмӧдчылӧмъясӧс, быд чунь помӧн тэнӧ кылӧмӧс. Ме ворсӧдча тэнад юрсиӧн, инмӧдчыла пель дорад, нуӧда чуньӧн синкымтіыд... Ми помтӧг окасям. Кутшӧм шудаӧсь ми тайӧ здукъясас... А кор ме вода тэнад сой вылӧ да чужӧмӧн матыстча тэнад морӧслань, сьӧлӧм вылын лоӧ шоныд, лӧнь да долыд.
Гажӧй быри тэысь. Ме кӧсъя тэ дорӧ, кӧсъя тэнӧ меліавны, кӧсъя вунӧдны став лёксӧ, мый вӧлі. Вай вунӧдам ӧтвылысь. Мый вӧлі — вӧлі. Мед водзӧ оз ло. Тэ верман вӧчны сідзи, мед лёкыс да лӧгыс водзӧ эз чуж? Вай мӧдам видзны ӧта-мӧднымӧс, не дойдавны, вӧчны ёрта-ёртлы сӧмын бур. Ме вӧлі кыр бӧр тэнӧ кӧсъя чужйыны, а вай ӧтвылысь чужъям Л...-лы да иже с ней, ставныслы. Тэ сӧглас? И мӧдам бура овны.
Регыд аддзысям.
Тэнад Ольга.
Москва.
15.12.2001 во.»
«Чолӧм, мусаӧй!
Со и гижа тэныд медбӧръя письмӧ Москвасянь. Велӧдчӧм помассьӧ. Бур, мый ме татчӧ волі, бур, мый вежлі оланногӧс, бур, мый вӧлі кад мӧвпалыштны. Став менам мӧвпъясыс — тэнад письмӧясын. Найӧ абу век сьӧлӧмтӧ шонтанаӧсь, но и менам думъясыс да ас кежысь чайтӧмъясыс вӧліны вежласянаӧсь. И омӧльторсӧ казьтылі, и аслам казьтылӧмъясысь дӧзмывлі, и весиг скӧрмывлі. Но мед, найӧ (менам мӧвпъясыс) вӧліны лов пытшкӧс весаланаӧсь. Став вӧвлӧмторсӧ юрын бергӧдлігас ме вои матӧ збыльшуӧм — истина — дорас (истинасӧ ми ог тӧдмалӧй некор), мый миянлы колӧ лоны ӧтлаын. Тайӧ ӧти-кӧ. Мӧд-кӧ, оз ков луасьны важас. Мӧдам кӧ корсьысьны вӧвлӧм мытшӧдъяс: мый тэ вӧчин... а мый тэ шулін, то сійӧ — важыс — вермас вевттьыны ӧніясӧ, ӧнія миянлы донаторъяссӧ да дзикӧдз кисьтны и сідз нин сьӧкыд ӧтувъя шудсӧ. Сӧмын кыкнаннымлы колӧ гӧгӧрвоны, мый оз ков сэтшӧм кокниа, пырмунігмоз дойдавны ӧта-мӧдӧс, колӧ сӧмын гӧгӧрвоны: оз ков вӧчны сійӧс, мый аслыд оз кажитчы. Абу нин ми сэтшӧм томӧсь, оз позь кокниасьны сы выйӧдз, мед кисьтны ыджыд кадколастӧн тэчӧм керкасӧ. Ог тӧд, мый йылысь тэ мӧвпалін тайӧ жӧ кадас, кутшӧм кывкӧртӧдӧ тэ воин. Ме чайтӧм серти, колян арнас миян кост олӧмыс веськавліс кутшӧмкӧ джуджыд пемыд гуӧ. Бур, менам Москваӧ ветлӧмыс да аскежся мӧвпалӧмыс кӧ отсаліс тайӧ гусьыс петны. Меным кажитчӧ, мый отсаліс. Ог кӧ мыйкӧ выль лёктор кыв либӧ казяв Сыктывкарын.
Ме кӧ тэныд кола — видз менӧ. Эн дойдав менӧ ни лёк кылӧн, ни лёк оланногӧн. Дойдан кӧ нӧшта ӧтчыд — ме муна. Бурджык лоӧ либӧ лёкджык, сійӧ нин мӧд сёрни. Сэк ме мӧда тӧдны, мый менӧ сэсся некод оз дойдав.
Кык лун мысти ми аддзысям. Ме чайта, ми лоам радӧсь ӧта-мӧдлы, ме чайта, ми мӧдам радейтны ёрта-ёртӧс. Ме чайта, мый ми лоам шудаӧсь.
Тэнад Ольга.
Москва.
16.12.2001 во.»
«Менам Югыд Шондіӧй!
Ӧшинь сайын эзысь пуж, а ме быттьӧ аддза сы сайысь тэнӧ — банйӧм чужӧма, том вир-яя ассьым коми аньӧс, кодысь донаыс свет вылас абу.
Ылын тэ ӧні, ок и ылын, но зарни мелі югӧръясыд тэсянь воӧны и татчӧдз, йиджӧны лов пыдӧсӧдз, шонтӧны, кыпӧдӧны оланруӧс.
Мусаӧй менам!
Кыдз нӧ ме тані корся медся лӧсялана, сьӧлӧм вӧрзьӧдана кывъяссӧ? Найӧ ӧд тэ дінын сӧмын и чужӧны. И найӧс окота пӧся вашкӧдны пеляд. Сэсся и чӧв усьны да инмӧдчыны чӧскыд ӧмидз вом доръясад, меліавны нӧк еджыд гӧгрӧс пельпомъястӧ, лайкыд шань мича морӧсъястӧ...
Мусаӧй менам!
Видз выв ловъя дзоридзьясысь тэ медся мичаыс. Аслыссикас небыд шаньлуныд ӧзтіс меын таӧдз вӧвлытӧм вына Радейтчӧм — енъюгыдыс кодь помтӧм-дортӧм. Став надеяӧй сӧмын тэ вылӧ, ӧд овлӧ на, мый олӧм турӧбыс гартовтлас вожалан дзуг мӧвпъяс, а тэ разӧдан найӧс (лёксӧ пӧ эн думайт) аслад сюсь, писькӧс вежӧрнад, раммӧдан небыд гӧлӧснад.
Ӧта-мӧдлы ми колам. Сы выйӧдз, мый вирным пузьылӧ, миян костӧ сюйсьыны кӧ пондасны. Ӧд воштӧмыс кымын водзӧ, сымын дояджык. Ми медся ёна лӧсялам ёрта-ёртлы.
Тэ менам кутӧдыс, видзысьыс, шудыс. А шудтӧгыс нӧ кыдзи?
Мусаӧй менам!
Став пӧлӧс мичыс тэын: ышӧдан юмов видзӧдласыд, вильыш нюма синмыд, кокни нюдз вӧрасыд, бӧр и водз шыльыд — чепӧльтны оз шед — топыд вир-яйыд, лов шы ӧддзӧдан аминь лӧсьыд кокыд...
Ыджыд кӧсйӧмӧн ола: веськавны тэнад лӧньӧдысь мелі шоныд сывйӧ, кывны ас вылысь намыр небыд чунь помтӧ, выльысь чужны тэа-меа костын ыпъялысь ловъя муслунас, лӧсьыдас.
Ыджыд шудӧ помтӧг эскӧмӧн — Тэнад Ме.
С.-Петербург.
21/І–2002 во.»
«Видза олан, менам муса мортӧй!
Гажӧй быри тэысь. Тэ мунін, и ставнас карыс рудӧдыштіс, пемдыштіс, тыртӧммис. Збыльысь, тэтӧг сьӧлӧм вылын абу кыпыд.
Тшӧкыда усьлан дум вылӧ, лов вылын лолӧ шоныд, ме небыдика нюммуна аслам мӧвпъяслы. Тэ йылысь мӧвпӧн ола да виччыся тэнӧ.
А ставсӧ кӧ артавны-муртавны, ми тэкӧд олім нин быдса олӧм. Ставсӧ кӧ казьтыштны... Медводдза матыстчылӧмъясыд вӧліны асъя шонді югӧр кодь меліӧсь, вӧліны аддзысьлӧмъяс лун сьӧмӧсса сотысь шонді кодь ярӧсь, вӧліны гыма-чарда лунъяс, и кымӧртчывліс ёна. Но весиг медся букыш лунъясас ми тӧдім: миян шондіным эз кус. А ӧтчыд миян радейтчӧмысь артмис пӧим.
Но со тай, пӧим пырыс бара мыччысис мича дзоридз. Эз, эз кус миян шондіным. Да кыдз нӧ кусас, кор кыкнанным ӧта-мӧдлань сетчам. Меным тэ колан. Кылан? Меным сэтшӧм лӧсьыд сьӧлӧм вылын, мый тэ эм менам олӧмын. Шань сьӧлӧма да мывкыд морт. Писькӧс да йӧз дорӧ сибыд. Уджач да вежавидзысь. Тьпу, тьпу, сэсся ог ошкы. А то бара мыйӧнкӧ дӧзмӧдан менӧ. А тайӧ тэнад ӧдйӧ жӧ артмӧ. Ой, лёксӧ ӧд эг кӧсйы казьтывны. Дерт, вӧліны и сэтшӧм кадколастъяс, кор ми эг гӧгӧрволӧй ӧта-мӧднымӧс да тшӧкыда дойдалім ёрта-ёртӧс. Ме чайтӧм серти, ми лоим вежӧраджыкӧсь да мӧдам зільны видзны: тэ — менӧ, а ме — тэнӧ.
Менам ӧні сьӧлӧм вылын лӧнь, майшасяна мӧвпъяссӧ вӧтлі юрысь. Ме эска тэныд, ме кӧсъя тэныд сӧмын эскыны. А тэ эн пӧръяв менӧ, вӧч сідз, мед эскӧмыс эз быр.
Ме тэнӧ радейта. Ме тэнӧ виччыся. Ми аддзысям. Регыд нин. Ме мӧда меліавны тэнӧ: чунь помъясӧн муртса инмӧдчыштла тэнад чужӧмӧ, сьыліӧ, морӧсад, вӧрзьӧдышта тэнсьыд юрситӧ. Сэсся топыда кутла тэнӧ, юрӧс пукта пельпом вылад да тадз чӧв олыштам. Сэсся тэнад вом доръясыд меліа инмӧдчыштасны менам вом доръясӧ... И ми вунӧдам став йывсьыс. Мирас ми колям сӧмын кыкӧн: тэ да ме. Да миян ыджыд радейтчӧмным. Кутшӧм ыджыд шуд уси миянлы: радейтчӧм. Ме тэнӧ радейта. Тэ меным колан, муса мортӧй. Тэ менам. И некодлы ми огӧ сетӧй торкны миянлысь шуднымӧс.
Ме виччыся тэнӧ.
Ме — тэнад Ольгаыд.
Сыктывкар.
4.02.2002 во.»
«Менам мичаник Ёмукӧй!
Юмолӧй, меліӧй, шаньӧй, вильышӧй лӧсьыдӧй бӧр и водз.
Быдторйӧ ышӧдысьӧй, скӧрӧй и небыдӧй, узян ун торкалысьӧй. Менам писькӧс вежӧра аньӧй. Тэ ӧд ачыд ассьыд донтӧ он тӧд: кор меным сійӧ воссис, ме чуйми. Гӧгӧрвои: тэнсьыд авъя шуасьӧмъястӧ кӧ бура кывзыны, ме эськӧ зумыдджыка му вылас сулалі. Сьӧлӧмсянь кӧсъя тэныд шуд чуктӧдны. Мед вӧлін кыпыд оланруа. Кӧсъя долыдмӧдны сьӧлӧмтӧ: Югыд Шондіӧй менам! Быдлунъя праздникӧй. Олан гажӧй!
Тэ эм, и ме красуйтча-ола. Окота гижны, виччысьны быд выль лун, лоны дінад, орччӧнсьыс-орччӧн, юртӧ кутны аслам ки вылын, инмӧдчыны вом доръясӧн шань мича морӧсад, быд лайкыдас и тувкыдас. Сэк дзуг мӧвпъяс разалӧны, и гӧгӧрвоан, мый збыльысь шуда.
Дӧзмӧда нем думайттӧг, ас кадӧ оз волы юрӧ, мый лёксӧ и аслым тшӧтш вӧча. И медводз аслым! Дерт, тадз оз ков. Бурлань колӧ зільны сетчыны.
Мусаӧй! Донаӧй! Коланаӧй! Бара гӧгӧрбок артышті да шуи аслым восьлавны сӧмын сійӧ туйӧд, коді тэлань нуӧдӧ. Не кежны, не ылавны. Сьӧлӧмӧн кыла, вывсянь тадз шуӧма. Олӧмас быдсямаыс овлӧ, кыкӧннад лёксӧ кокниджык чӧвтны. Тэӧн ме вына, тэкӧд ме ылысьджык аддза. Тэӧн ола. И зіля овны. Миян ставыс артмас.
Ме. Надея кут.
С.-Петербург.
28/11–2002 во.»
«Иллюш, дона мортӧй менам!
Бӧръя кадас мыйкӧ миян эз артмы сьӧлӧм сёрниыс. Сэсся сӧмын телефон пыр юӧртін, мый мунан Санкт-Петербургӧ, а бӧрсӧ воан кык тӧлысь мысти. А кыдзи нӧ уджыд? Меным унатор гӧгӧрвотӧм лои тэнад олӧмысь, а тэ восьсӧн он висьтав. Мыйла? Ме кӧсъя тӧдны. Ме эськӧ ас олӧм йылысь тэныд ёнасӧ ог жӧ висьтавлыв, ог кӧсйы тэ вылӧ ӧшлыны ассьым тӧждъясӧс да могъясӧс.
Ми верӧсӧйкӧд дзикӧдз кӧдзалім. Сійӧ олӧ мамыс ордын Лесозаводын асланыс керкаын. Сэні ми и мусӧ вӧдитам, град выв пуктас да картупель быдтам. Энька висьӧдчыны мӧдіс, оз вермы пачсӧ ломтыны, да верӧсӧй отсасьны ветлывліс, а сэсся сьӧкыд кык керка вылад овны, да узьӧмӧн мӧдіс кольччывлыны. Киподтуя сійӧ, быдторсӧ кужӧ, пуысь вӧчасьӧ, сэні сылӧн мастерскӧй сяма. Сьӧлӧмнас шань, оласногнас лӧнь.
Ме ветлывла сэтчӧ шойччан лунъясӧ, идрася, мыськася, ломтам пывсян да энькаӧс пывсьӧда. А сэсся бӧр аслам патераӧ. Сідзи шумтӧг-зыктӧг и торъялім. Олам, быттьӧ бур рӧдня. Праздникъясӧ ми Настюшкӧд, нывкӧд, ветлывлам сэтчӧ.
А сьӧлӧмӧй тэлань сетчӧ. Ог тӧд, кыдз-мый миян лоӧ, а гажӧй тэысь ёна бырӧ. Ме шуда сэк, кор тэ орччӧн. А тэ шуин, воан сӧмын кык тӧлысь мысти. Ко-ор на сійӧ шуда луныс воас?
Ола ме сӧмын уджӧн да Настя тӧжд-могӧн.
Удж вылын ставыс бур. Миян сиктын, менам челядьдырйи, вӧлі зэв бур библиотека. Ме сэтчӧ ветлывлі вичкоӧ моз: видзчысьӧмӧн, полігтыръя, кӧть эськӧ и тшӧкыда. Лыддьыси ёна. И менам вӧлі челядь кӧсйӧм: нэм чӧж овны книгаяс дорын. Позьӧ шуны, мый удж кузя менам кӧсйӧмӧй збыльмис: ме ола книгаяс дорын. И мен тайӧ ёна сьӧлӧм вылӧ воӧ. Кор кадыс эм, ачым мыйкӧ важ книгаясас луасьышта, кор йӧз воласны, мӧд нимкодь, налы отсала корсьны, мый колӧ. Тэ ӧд тӧдан, кутшӧм интереснӧй йӧз миян ас му тӧдмалан юкӧнас локтӧны: учёнӧйяс, журналистъяс, студентъяс. Тӧндзи университетысь ӧти студент, латшкӧсіник тушаа, тэ кодь жӧ рудов юрсиа, шуӧ, ме пӧ, гашкӧ, мӧд Савин лоа. Буракӧ, гижышталӧ мыйсюрӧ, «Йӧлӧга» газетын, висьталӧ, йӧзӧдчылӧма нин.
Ой, мый нӧ ме тэныд талун ас йылысь сӧмын гижа. Тэн, гашкӧ, абу и интереснӧ.
Иллюш, гиж веськыда ставсӧ. Меным бурджык тӧдны збыльторсӧ. Мыйла тэ радейтан (кыдз ачыд гижан) менӧ, а олан С.-Петербургын? Патераыд и уджыд сідз жӧ Сыктывкарын.
Ме тэнсьыд ёна виччыся письмӧтӧ. Помтӧг радейта.
Тэнад Оля.
3.12.2002 во.»
«Югыд Шондіӧй менам!
Кутшӧма эськӧ кӧсйи ме лоны ӧні тэ дорын, гусьӧник меліа видзӧдны, кыдзи тэ садьман, восьтан синтӧ, чеччан, мыссян, шыльӧдан юрситӧ... Но со ола тэысь, муса аньысь, ылын. Дерт, ме тэныд гижа ставсӧ, кыдз-мый менам олӧмын. Сӧмын эн дӧзмы да эн эновт менӧ. Ёна кора.
Тэ тӧдан, менам гӧтырӧй да Ксюша нылӧй олӧны Санкт-Петербургын. Тані миян куим жыръя патера, гӧтыр ай-мамсянь. Ме висьтавлывлі, мый Ксюша велӧдчӧ аспирантураын. Январь тӧлысьын сылӧн чужис пи, Артём, гӧтырӧй муніс сылы отсасьны. Вӧлі тані и ме, отпускалі, помнитан, тэныд письмӧ гижлі и тэсянь вочакыв воліс.
Гӧтырӧй зэв ёна корӧ менӧ вуджны С.-Петербургӧ овны, тшӧктӧ вузавны патера Сыктывкарысь. Но кыдзи ме Коми мутӧгыс мӧда овны да тэтӧг, менам мусаӧйтӧг! Ме ӧд садьма и унмовся тэ йылысь думъясӧн. Но мортыд слаб. Ме сеті гӧтырлы кыв, мый во гӧгӧр чӧж мӧда овны С.-Петербургын, пычкис менсьым татшӧм кывъяссӧ. Ме сёрнитчи асланым Кыв да литература туялан институтса директоркӧд, босьті во кежлӧ планӧвӧй тема «30–40 воясся литература». Тэ тӧдан, мый та йылысь ме уна материал чукӧрті, ачыд отсасин корсьнысӧ, уна статья ксерокопируйтлі. Эм нӧшта мӧвп гижны тайӧ кадся гижысьяс йылысь повесть, видлыны вӧйтчыны налӧн тӧжд-могӧ, гӧгӧрвоны найӧс.
Со и овмӧдча татчӧ думысь во кежлӧ. Дерт, дырджык кежлас ог кольччы, ас муысь нетшкысьны ог мӧд, абу ме тӧв йыв катша.
Гӧтырӧй ёна старайтчӧ, чайтӧ, мый меным мусмас тайӧ ыджыд карыс. Гашкӧ, и мусмис эськӧ, эг кӧ ме паныдав тэнӧ, югыд да сӧстӧм войвыв дзоридзӧс. Тэ ӧні меным ачыс лун югыдыс.
Быд кык тӧлысь мысти ме мӧда волывлыны Сыктывкарӧ. Эн эновт менӧ, виччысь. Ме тӧда, кыла: миян лоӧ ӧтувъя аскиа лун.
Помтӧг радейта тэнӧ — Илья.
С.-Петербург.
16/ХІІ–2002 во.»
«Иллюшӧй, муса мортӧй!
Воис тэсянь письмӧыд. Ӧні ставыс лои гӧгӧрвоана. Сідзкӧ, быдса во... Сӧмын коръяскӧ мӧдан волывлыны. А ме чайті, локтан воыс миян лоӧ шуда. Гашкӧ, и шуда лоӧ.
Тэтӧг меным гажтӧм. И удж вылын гажтӧм. Тэ ӧд вӧлі вежоннас ӧтчыдтӧ да пыр нин пыралан библиотекаӧ, луасьыштан книга-журналын. А кор некод абу лыддьысьысьыд, и чай на юам.
А сідзсӧ, удж вылас менам ставыс бур. Библиотекасянь вӧзйисны менӧ книга йӧзӧдан экспертнӧй сӧветӧ. Юаси библиотекаръяслысь, кутшӧм небӧгъяс колӧны. Сиктъясад ёна на корӧны коми книгатӧ. А сьӧмсӧ книга лэдзӧм вылас сетӧны этша. Водзті ме гижысьяслысь тайӧ шогсӧ ог вӧлі тӧд. Тадз кӧ мӧдасны дзескӧдны, кутшӧм нӧ лоӧ коми книгаыслӧн аскиа луныс? Да тэ та йылысь и метӧг тӧдан. Аслад сьӧлӧмыд та понда висьӧ.
Иллюшӧй, муса мортӧй, тэ мунӧм бӧрын ме унатор йылысь мӧвпалі да унатор гӧгӧрвои.
Ме Енмыслысь век кори дзоньвидзалун да мывкыдлун. И Енмыс меным сетіс мывкыдлунсӧ, и ме гӧгӧрвои: тэ и эм менам шудыс.
Ог тӧд, дыр-ӧ кежлӧ сетіс сійӧ меным тэнӧ, но ӧні тӧда, мый сійӧ шудыс таладор югыдас. Медся ыджыд шудыс — радейтчӧм.
Водзынджык, кор ме тайӧс эг на тӧдлы, вӧлі ачымӧс мыжда, мый ме кын сьӧлӧма морт, нэм олі да эг и кужлы радейтлыны тайӧ му вылас, мыжді, мый ме абу сэтшӧм, кутшӧмӧсь мукӧдыс, кодъяс тӧдлісны тайӧ ыджыд шудсӧ; весиг чайтлі, мирас радейтчӧм шудыс абу. А ӧні тӧда. И Енмыс тайӧ тӧдӧмсӧ козьналіс ӧні, кор меным нин тыри нелямын вит арӧс. Эз, сэки томджык на вӧлі. Ӧд тайӧ восӧ ми коллялім радейтчӧмӧн нин. Но кыдзи? Мый пыр ми мунім, мед гӧгӧрвоны ӧта-мӧдӧс да заводитны эскыны... А сэсся воис гӧгӧрвоӧм: ми ӧта-мӧднымлы и эм тайӧ му вылас. Тэысь колана мортыс свет вылас абу. Тэысь муса мортыс свет вылас абу. Эм сӧмын тэ — и некод сэсся. Ме ола ӧти аддзысьлӧмсянь мӧдӧдз. Сы вӧсна, мый став олӧмыс менам и став шудыс — тэ.
Выль воӧн! Мед сійӧ миянлы лоӧ шудаӧн.
Ольга.
Сыктывкар.
28.12.2002 во.»
«Олюш!
Менам пасйӧдъясын некутшӧм дорвывлун абу. Гижи, мый юрӧ воӧ. Но став гижӧдыс тэ йылысь, тэныд и ыста письмӧ пыдди. Олюш, эн бара дивит. Эн бара дӧзмы. Сё криста ради!
...Туйын. Лайкъялӧ вагон. Ӧшинь стеклӧ пыр видзӧдӧмыс чужтӧ тэ йылысь думъяс. Лӧсьыд тэ йылысь мӧвпавны — кадыс лэбӧ тӧдлытӧг, и аслым лов вылын кыпыд. Йиджана шоныд кыла, тэ быттьӧ орччӧн — выльӧн мыссьытӧм, ас.
Гартла, гартла думъясӧс юрын, кытчӧдз ог зурась бара кутшӧмкӧ лоӧмторйӧ — найӧ менам пай вылӧ лышкыда волісны. Быттьӧ чунь помӧн лӧсьӧдӧм-шыльӧдӧм град вывті сьӧд пон котӧртас.
Мыйла овлӧ сідз. Миянлы кыклы аминь лӧсьыд, но мыйла либӧ йӧз кок улӧ нем думайттӧг шыбитлам шуднымӧс? Бокӧвӧй здукыс венлас синмад шыбитчана дженьыдик кыпыдлуннас и — вунлӧ ставыс! Збыль шудыслӧн югыдыс синтӧ оз ёр, сійӧ рама югзьӧ. Сідзкӧ, мед виччысьлас, пон оз сёй? И кутшӧмкӧ ӧти здук вермас вежны шудсӧ?
...И бара вӧйла дзугсьӧм руас.
Али тэ дон ог сулав? Али збыльысь мукӧдыс бурджыкӧсь? Корся вочакывсӧ и ог аддзы.
* * *
...Миянлы юрӧ оз волы босьтны киӧ, шуам, часі да вылісянь уськӧдны сійӧс джоджӧ. Сэсся кывзыштны: мунӧ оз. Ёна донаджыктор — ӧтувъя шуднымӧс — ми огӧ полӧй швачӧдны стенӧ либӧ джоджӧ. И век на мунӧ! Точйӧдлӧ!
Ог сэсся та йылысь.
Колясны вояс. Кутшӧм берегӧ воам — видзӧдлам, но мый кӧть оз ло, радейтчӧмным миян коляс олӧманым — и менам, и тэнад — медся югыд пасӧн. Сы вӧсна и шуам олӧмнымӧс шудаӧн да мичаӧн. Семья, внукъяс, правнукъяс лоӧны — олӧмыс оз помассьы, а ловнымӧс нэм чӧж кутас шонтыны шонді вынйӧра ыпнитӧм ыджыд муслун.
Овнысӧ интереснӧ! И оз быдӧнлы усь татшӧм шудыс. Ачыд донъяв: шуам, нинӧм быттьӧ миян эз вӧв, кыдз коркӧ шулін, «прӧйдитас» сійӧ жӧ рытнас, и, кыдзи кӧсйин, ставыс быттьӧ прӧйдитіс. И нинӧм эз ло. Сэки мый эськӧ воштім, кыдз эськӧ олӧмыс муніс, нинӧм кӧ эз ло? Шудаджыкӧн вӧлім али эгӧй?
Сьӧлӧмлы век колӧ тӧдны, мый кодлыкӧ колана. Ас серти шуа: кутшӧм бур тӧдны, мый тэ кодлыкӧ медся ёна колан, мый тэнад эм мирын медся матысса морт, матыссаджыкыс оз овлы. И сійӧс дойдӧмӧн асьтӧ ёнджыка дойдан. И видзны колӧ, ӧд оз кӧ ло тайӧ мортыс — аслым лёкыс лоӧ.
Вермас лоны, ме абу прав, но, чайта, гусьӧн ӧтдортчылӧмӧн, изменаӧн, мортыс ачыс ас вылас кисӧ лэптӧ (думыштны кӧ).
Ола-выла торъя жырйын. Тані ставыс эм, мед бура уджавны. Тэ тӧдан, мый ме ӧні гижа коми гижысьяс йылысь туялана удж, кыдзи-мый найӧ овлісны 30–40 воясӧ, и тшӧкыда мӧвпавла налӧн судьба йылысь. Но мыйӧн пукта ручка, пыр жӧ вӧйтча мӧд думъясӧ, тэа-меа йылысь думъясӧ.
Ас пытшканым ми быдтім чувствояс, кодъяс оз нин тӧрны талунъя лунас. Быдмӧм дзоридзӧс моз найӧс колӧ ыджыдджык дозйӧ пуктыны. Налы важ дозъяс дзескыд. И киськавны ас кадӧ, и видзны, мед ыркнитӧм вой тӧв эз кынты сьӧлӧмъясын вужъяссӧ.
Мустӧмсьыс-мустӧм?.. Пыр ӧтиторсӧ гарала?
Но менам та вылӧ татшӧм видзӧдлас. Тэ менӧ гӧгӧр потшин син потшӧсӧн, весиг завор эн коль, а ачыд вӧля вылын, ортсын. «Мый кӧсъя, сійӧс и вӧча». А ме йӧрад раминика йирся.
И шогсьыны нинӧм.
Но татшӧм нога олӧмыс менӧ увтыртӧ. Водзті менам татшӧмыс эз вӧв. Быдлаын кӧнкӧ шӧрланяс вӧвлі. Олӧм гажас. Некор эг вӧвлы коньӧрӧн, и ог ло. Олӧм туйвизьыс век вӧлі аслам. Дзугыштіс радейтӧмыс.
Та вӧсна и мӧд йӧр шуи вӧчны. Ачым нин. Йӧрыс — веськыд визь. Таладорыс — менам интересъяс, мӧдарладорыс — ставыс, мый меным веськодь. Йӧз олӧмӧн нинӧм овны, колӧ ас олӧмӧн овны. Блокнотӧ гижи: «Асьтӧ тӧд!»
Планетаяс бергалӧны шонді гӧгӧр. Ылнаыс зэв ыджыд, а кыскӧмыс век кутӧ торйӧдчӧм-разалӧмсьыс. Тадзи и менам. Сюрс верстысь унджык ӧні ми костын, а кыскӧмыс ыджыд вына. Уна сюрс морт ми гӧгӧр олӧны, а колан меным сӧмын тэ, сэсся некод. Дивӧ!
* * *
Бушков бӧрся бушков летӧ миянӧс (вонас ӧтчыд-мӧдысь), но торйӧдны оз вермы. Огӧ сетчӧй. Дузмунлам, но огӧ сетчӧй!
Югыд сьӧлӧмкылӧмыс, мый чужис миянын некымын во сайын, олӧ нин аслас олӧмӧн, ассьыс вояс лыддьӧ да шензьӧ, кор нем думайттӧг кутшӧмкӧ здук зільӧ сійӧс (сьӧлӧмкылӧмсӧ) тойыштны кытчӧкӧ тыдавтӧминӧ, кыдз быттьӧ яндысьӧ сыысь. Мед вужъясьӧм чувствоыс сетлас бокысь воӧм «наян» чувстволы места, кӧть нин дас вит минут кежлӧ. Тадз примитӧны кавалерӧс — шоныда-пӧся, и друг жыръяс пырас меліа нюмъялӧмӧн муса кагукыс, кодӧс воӧм морт синмысь дзеблісны, мед эз тыдав.
Ньӧти ог велӧд тэнӧ, Олюш, овны. Пыдди эн пукты пасъялӧм мӧвпъясӧс. Миян олан этшъяс оз нин вежсьыны. Тӧда нин, мый позьӧ виччысьны тэсянь.
...Мый кӧсъя шуны? Видзтыны вын сӧмын радейтчӧм да творчество вылӧ. Тэ меным и лӧсьыд, и мича, и сьӧлӧм серти. Ме сетчи тэнад эскӧмӧ. Дерт, коркӧя ыджыд гаж бӧрад (помнитан ӧд?) тэнӧ пыдди пуктӧмыс чиныштіс. Аддзи, кола ме тэныд сідз-тадз. Тайӧ падмӧг, мед заводитны выль олӧм. Меным колӧ збыльысь бур ёрт — мед ӧта-мӧд вӧсна сувтны кыв шутӧг, эскыны, мед стӧча тӧдны, мый менӧ оз вежны. Сэк ачым ме тэнӧ мезда кӧть кутшӧм неминучаысь, кор тӧда, мый тэ менам.
Тэысь кындзи татшӧм мортсӧ ме сэсся ог аддзы. Но миян колӧ на кисьмыны. Ёна на ворсан. Ме радейта тэнӧ, да, а верма-ӧ ме надейтчыны тэ вылӧ?
Тэ дась вочавидзны?
* * *
Некымын шуда во кӧсъя козьнавны тэныд. Шуам, во дас. Мед тэ шуин бӧръявыв: «Да, Илья, быдсямасӧ аддзылі кузь нэмнад. Вӧвлі шудаӧн и шудтӧмӧн. Быдсямаыс усьліс. Но збыль шудсӧ мем сетін тэ. Сійӧ и коли юрын, Иллюш. Аттьӧ тэд».
Ме вочавидза: «Тэд аттьӧ, мусаӧй. Аслад бурыд вӧчис шудаӧн и тэнӧ, и менӧ».
Илья.
С.-Петербург.
27/ІІ–2003 во.»
Сынавтӧм пасйӧдъяс
«Олюшлы.
Ме бара муна тэ дінысь ылӧ, йӧз карӧ.
...Йӧз тыра автобус кокниа исковтіс шыльыд туй кузя кытчӧкӧ вой шӧрланьыс. Ме дзорги ыджыд ӧшинь пыр юалана синмӧн, а пемыд войыс вочавидзис аслам жӧ думъясӧн. Мыйла лӧгасьлӧны ӧта-мӧд вылас радейтысьяс? Ӧта-мӧдыслы зільӧны бур вӧчны, и сэк жӧ ӧта-мӧдсьыныс ковмылӧ дорйысьны. Эм кыклӧн ӧтувтан ыджыд мог, но тайӧ мыйлакӧ вунлӧ.
Бӧръя аддзысьлӧм дырйи ме казялі тэнсьыд торъя зэвтчӧм, сэсся нервъяс разьсисны, тэ мӧдін серавны. Личаліс, лои бур, весиг ёна бур. Шуда бур. Помтӧм мелілун. Тадз кӧ эськӧ век, вежсьытӧг. Кыдзи? Ӧта-мӧдкӧд — восьсӧн, йӧз дырйи — сьӧлӧмӧн кыланаа. Пукалан йӧз костас чӧла, но ме аддза и кыла, мый менӧ радейтан да ньӧти эн уськӧд. Сӧстӧм паськӧм вылын весиг ӧти сьӧд чут тӧдчӧ. Тадзи и олӧмас. Бурнад и лов вылын шоныд. Окота овны, радейтны, ӧзйыны да ӧзтыны. Сэк, кор ёрта-ёртлысь бурсӧ кылан.
Туйӧ петтӧдз меным шуин: кутчысь югыд думъясӧ, миян ставыс бур. Ми кыкӧнӧсь. Сэсся некодлы оз ков лоны ми костын. А «некодыс» сюйсьылӧ. И тайӧ ышмана дэльӧдӧм суктӧ. А колӧ эськӧ ёрта-ёртлы эскыны Енлы моз. Гӧгӧр потшӧсасьны, мед граднымӧс «некодыс» эз таляв. Аскиа лунным миян артмӧ талун.
* * *
Кывъяс, кывъяс... Этша на быттьӧ шуӧма вӧлі найӧс. Ёрта-ёрт дорӧ кӧ кыскӧ, сэки некутшӧм нелючки оз су. Синнад корсян медводз ёрта-ёртӧс, а мукӧд вылас сӧмын синтӧ чӧвтлан. А он кӧ кӧсйы медводз аддзыны ёрта-ёртӧс, сідзкӧ, сійӧ тэд оз и ков и нинӧмла ылӧдлыны сійӧс и асьтӧ. «Ог ӧд мӧмъяв...» А гашкӧ, мукӧддырйиыс бурджык мӧмъявны?
* * *
Сы вӧсна, мый ми кужам дӧсадитны ёрта-ёртлы да огӧ мӧмляйтӧй, тшыкӧдам ӧта-мӧдлысь оланру. Ёрта-ёртӧс вузалам донтӧм донысь. Кодарӧ синмыд, сыланьӧ и сьӧлӧмыд.
* * *
Меным матынджык абу жугыль, няргысь Пьеро, а збой да прӧст Буратино. Зарни ключ корсигмоз быдсямаас жӧ веськавла. Ӧні быттьӧ и сюрис нин, но век на вильсъялӧ киысь, венлӧны кутшӧмкӧ Карабас-Барабасъяс. Да и Мальвина ыждавлӧ. А ме пӧ серьёзнӧй. Да-а?
Гӧгӧрвоа: радейтчӧм — велосипедӧн мунӧм кодь: дугдывтӧг бергӧдлы педальяс, а он кӧ — усян. Но ме ӧд и бергӧдла. Мый нӧшта колӧ ыждачка Мальвиналы?
* * *
Гӧгӧрвоан он, Олюш, мый радейтчӧм оз кӧртав мортӧс, а козьналӧ сылы быдса мир, став енъюгыдсӧ.
* * *
Любӧй здукӧ быд ань вӧчӧ, мый кӧсйӧ. И некутшӧм кыв сійӧс оз кут. Кодлыкӧ сетлӧм кывйыс вешйылӧ бокӧ.
* * *
Да, Олюш, ыджыдас тэ прав. Кыв шутӧг, ыджыдас эска. Радейтӧм эм. Тӧлксӧ дзугӧны посниторъяс. Найӧ гудыртӧны олӧмӧс. Али не казявны нинӧм? Но сэки ме вӧлі эськӧ мӧд мортӧн. А код тӧдас?..
Ме чолӧмала воссьысь аскиа лунсӧ. Сійӧ лӧсялӧ менам шӧр думъяскӧд.
Мыйкӧ бара няргӧм кодь артмис. Кӧн тэ, нордическӧй характер? Комиӧн кӧ, «войвывсалӧн этшыс»? Ме ӧд коми айлов — айлов-ю.
* * *
Ань — Енмыслӧн медся мича артмӧмтор.
Радейтӧм матыстӧ весиг медся ылысь.
Пані повесьт. Сійӧ жӧ 30–40 воясся олӧм йывсьыс. Кыдз ме гӧгӧрвоа, тайӧ уджӧ некод оз босьтчы, сы вӧсна мый сійӧ каттяс став вын-эбӧстӧ. Коркӧ, гашкӧ, и гижасны. Коми интеллектыс вочасӧн кусӧ. Кывсӧ да культурасӧ топӧдӧны. Колӧ ӧні мыйкӧ вӧчны. Ставыс рочмӧ.
* * *
Дыр ветлӧдлі Нева ю пӧлӧн. Юрӧ воис: миллион во сайын, кор мортыс эз на вӧв, юыс, гашкӧ, тадз жӧ визувтіс. И миллион во мысти кутас визувтны. А ме быттьӧ эг и вӧвлы. Коля ва войтӧн либӧ ӧтчыд лолыштмӧн гожся сынӧдӧн. Дивӧ!
* * *
Олӧм ю кузя кывтігӧн быдтор аддзылан: и вабергач, и коськ, и быдсяма лӧп-ёгсӧ. Та вӧсна ёна донъялан мелі гыа визувсӧ, кодӧс корсин олӧм чӧжыд, а аддзин эн на ёна важӧн. Тайӧ гыыс эськӧ вежсьылӧ кӧджаинъясті, ямлӧ и шыбитлӧ бокӧ, но сэсся бара лӧньлӧ. И бур вӧв чужъясьлӧ.
* * *
Кӧсъя став вын сетны радейтчӧмлы, творчестволы. Кор эм муслун, творчествоыд лоӧ шоныд, югыд. Колӧ шуны ассьым кыв литератураын. Асьтӧ колӧ сӧвмӧдны и олӧмын, и творчествоын.
* * *
Олюш, тайӧ пасйӧдъясас ёнджыкасӧ тэ йылысь мӧвпъяс. Сійӧн и ыста тэныд письмӧ пыдди.
Илья.
С.-Петербург.
23/ІV–2003 во.»
Сьӧдыс и еджыдыс
«Пыр виччысяна да колана Югыд Шондіӧй менам!
Ньӧжйӧ-ньӧжйӧ кывтӧны енэж лӧзас еджыд кымӧръяс. Налы веськодь, эм абу кодкӧ уліас. Чӧв олӧны, шыасьлӧны кӧ, сӧмын лымйӧн да зэрӧн, чардӧн да гымӧн. А талун кос. Вый войталан лун. Шондіыс ворсӧ. Кымӧр доръяссӧ дзирдӧдз югзьӧдӧ.
Шондіа-кымӧра улас и олам: тӧв да гожӧм, вой да лун, выльлун да вежалун, жугыльлун да кыпыдлун, шуд да сійӧс вошталӧмъяс. Ставыс вежласяна. Сӧмын кыпыд гыяс оз чинны лолын, олӧмӧс менсьым югзьӧдӧны.
Тайӧ кыпыд гыясыс — радейтӧм. Сійӧ менам — муса морт вӧсна тӧждысьны быдлунся коланлун (радейтан сьӧмӧсыс сыын и эм), и надея — виччысьны муса мортсянь тӧждысьӧм. Быдлаын, и быд здук... И менӧ чуймӧдӧ, кор казяла мукӧдыс серти ылыстӧм. «Мый нӧ, — мӧвпала, — ми ылӧдлам али мый ёрта-ёртнымӧс? Збыльысь радейтӧмыс миян эм али абу? Мый нӧ, ставыс куш сӧрӧм?»
«...Менам сё друг», — шмонитӧмӧн артмис тэнад. Да. А ме сё ӧтиӧдыс. И тайӧс вочасӧн казяла. Тадзи артмӧ. Но ӧнӧдз на такӧда ачымӧс, мый ме медводдзаяс лыдын тайӧ араваас. Мӧмӧт!
...Некор думысь он петавлы. Пыр выльысь-выль мӧвп чужӧ юрын. Абу дивӧ. Миян лӧсялӧмным ловъя. Сійӧ дугдывтӧг пессьӧ: олӧ, быдмӧ, сӧвмӧ. Но сы гӧгӧр петӧ и ёг турун. Инмӧдчан — петшӧр моз вермас сотыштны,.. оз китӧ, а сьӧлӧмтӧ. Парскӧ весиг сійӧ, мый водзті эськӧ эг и казяв. ...Кор тэ веськавлан теш туйӧ, кывлан-ӧ, мед ме вак-вакӧн сералі да дыр эг вермы сувтны? ...Кор менӧ вӧтлан, мед аслыд вӧлі гажаджык? да с.в.
Ог вермы велавны, кор менӧ увтыртӧны.
Ме чӧла тышкася шудӧй вӧсна, но ӧтнамлы сьӧкыд. Орччӧн тэкӧд сэтшӧм лӧсьыд — олӧмыс праздникӧ пӧрӧ.
Ог няргы. Быдтор верма. Быдтор вылӧ дась. Олӧм выныс эм. Но чувствоясын — сӧстӧмлун вӧсна. Няйтыс оз ков. Висьтавлі нин, мый тайӧ му вылас менам медбӧръя кылӧн лоӧ тэнад нимыд. Кодкӧ тадз тэд шуліс?
Тэ кузя мукӧд айуловыслысь ошкӧмсӧ ог век пыдди пукты. Тӧда налысь донсӧ. Сё ӧтиӧдтӧ кывзы. Он сорсьы. Лыддя гижӧмасӧ да аддза: нинӧм эг куж шуны, мый збыльвылас кӧсйи. А збыльыс тӧрис эськӧ и автобус билетӧ: ме радейта тэнӧ помтӧг, тэ менам медводдза и медбӧръя любов.
Миян ставыс лоӧ бур. Он кӧ дзикӧдз менӧ дӧзмӧд аслад «другъясыдкӧд».
Таво вӧвлытӧма дзордзалӧ пелысь. Став пуыс еджыд.
А кымӧръяс кывтӧны...
Водзӧ мый? Тайӧс окота юавны тэнсьыд.
Аскиыс талунсьыс артмӧ.
Илья.
С.-Петербург.
15/V–2003 во.»
«Иллюш, донаӧй!
Воис тэнад майшасяна письмӧыд, да ставыс син водзын пемдіс. Ӧтарсянь кӧ, гижан «югыд шондіӧй менам», мӧдарсянь кӧ, воан ме вылӧ, горалан кутшӧмкӧ «сё друг». Гашкӧ, мыйкӧ менам шмонитӧмӧн и шусис. Но он ӧд пыдди пукты быд шуӧм. Гежӧда волывлан Санкт-Петербургсьыд да вежӧгтыны менӧ мӧдін? Эн вежӧгты, некутшӧм сё друг менам абу. Менам эм тэ, муса морт. Радейтана. Колана. И ньӧти ме тэнӧ ог увтырт. А пыдди пукта, вылӧ пукта. Мывкыд морт, а лӧгасьлан. Оз ков. Эскы меным.
Тэнад Олюшыд.
24.05.2003 во.»
«Мусаӧй!
Дзик на неважӧн ысті тэныд правдайтчана-майшасяна письмӧ. Абу ме няргысь рӧдысь, но мый лои — лои: ме мыжа водзвыв урчитлӧм план торкӧмысь. И мынтыси таысь веськыд сой доймӧмӧн.
А майшасьӧмыс коли. Сійӧ дойманаджык. Ми сёрнитчылім: бӧрӧ не видзӧдны, а сӧмын водзӧ. Сӧглас. Ӧд и тэныд сюрӧ, мый гарыштны, и меным. И помыс талы абу. И бергӧдны «вӧлӧмасӧ» он вермы.
Но... Овлӧ лов вылын немкӧ, сьӧкыд. Ме ачым абу нин сэтшӧм бур — со тай, джӧмдывла и сконъясьла. Сӧмын кыскӧ тэ дорӧ воысь-во пыр ёнджыка, та боксянь зумыда сулала му вылас. Радейта сӧмын тэнӧ. Мӧвпъясӧн ог и янсӧдчыв тэкӧд — пыр ӧтлаынӧсь. Тэ йылысь мӧвпъясӧн и тэча юрын оланногӧс.
Шуан, ме сьӧкыд, гӧгӧрвотӧм морт. Ньӧти абу. Мый аддзан — сійӧ ме. Лӧсьыд дырйиыс и мем лӧсьыд. Тэ меысь гӧгӧрвотӧмджык. Вежласяна. И скӧрман ӧдйӧ, и бурасян ньӧжйӧ. Тэ дорӧ велалі нин.
Унаторйысь ме ачым мыжа. Мукӧддырйиыс овлывла шома юра. Но ӧд бӧръя рытас, кор ми лӧгасим, ме эг вӧв код. Ме ньӧти эг ю. Гажа вӧлі кыпыд шыладсьыс, нималана йӧзсьыс и тӧдчана вниманньӧсьыс — ставыс тайӧ вина моз коддзӧдіс. Шулывлам: «Ме — тэнад», «Тэ — менам». Артмис со мый. Ми дугдывтӧг йӧктім тэкӧд. Но кор пыдди пуктана ӧти веськӧдлысь матыстчис миянлань да шыӧдчис тэ дорӧ: «Ті мый (кинас петкӧдліс), ӧтлаынӧсь?», тэнад зэв повзьӧмӧн артмис: «Нет, нет!» Тэнад «нет-нетыс» ӧні на пельын горалӧ. Вӧлі сё да ӧти вариант мӧд ног шуны, а не чепӧсйыны: «Нет, нет!» И быттьӧ некутшӧм кык во да джын эз и вӧв. И быттьӧ миян костын нинӧмыс эз вӧв, а тайӧ некымын часыс, варов юыштӧм айловыскӧд збой шылад улӧ некымынысь петалӧмыс — тэныд коланаджык. Быттьӧ тэнад сэні гӧрддзассьӧ судьба, колӧ кватитны сійӧс, здуксӧ, а быдсяма миян аддзысьлӧмыс — ковтӧм бус. И сэсся час войӧдз йӧктін бокӧвӧй (но тэныд колана) мужичӧйяскӧд.
А кӧні ме? Ме тэныд дум вылад эг усьлы. Шог абу. Некытчӧ оз пышйы.
Ладнӧ. Сійӧ рытсяньыс регыд во кольӧ. А тэ казялін, мый ме сэксянь некутшӧм ыджыд чукӧртчылӧм вылӧ ог ветлывлы. Бара: «Тэ — менам», «Ме — тэнад». Бара пластинкасӧ пуктім, кытчӧдз выль уна йӧза чукӧртчылӧм дырйи тэ он горӧд тэрмасьӧмӧн: «Нет-нет!» А ӧд мый вӧчан, сійӧ и лоӧ. Казялі нин: уна йӧз дырйи мынтӧдчан меысь, кыдзи кужан.
Ме эськӧ та йылысь эг нин гиж, важсӧ эг выльысь гарав, эз кӧ менӧ парскы эсійӧ чиновникыскӧд тэнад выль-важ ноксьӧмыд, — тэ тӧдан, код йылысь ме шуа. Сы вӧсна ӧд меным «неттӧ» ӧдйӧ жӧ шуан. Мыйся сэн тіян гӧрӧд, чӧртыс тӧдӧ. Асланьыс зырӧ, нюмъялӧ, а тэ шуан, мый тайӧ дзик нинӧм. Мыйкӧ тайӧ мортас меным оз кажитчы, вывті матысмӧдны сійӧс оз позь. Та вӧсна и зіля кутны ачымӧс сыкӧд кӧдзыда. Миян сыкӧд абу некутшӧм ӧтувъя мог. Вӧвлӧм чиновник, коді эз вӧч сійӧс, мый сылы колӧ вӧлі вӧчны. Веськӧдлысьясыд татшӧмъястӧ оз пинявны. Нӧшта ӧтчыд чуксала: ноксьӧмъястӧ сыкӧд дугӧд! Парскӧ и дӧзмӧдӧ. Миянлы таысь нинӧм бурыс абу. А меным нин торйӧн!
Мусаӧй!
Кыдзи меным водзӧ овны? Ме ӧд ставыслы ачымӧс пӧдлалі. Сьӧлӧм ӧдзӧсӧй восьса сӧмын тэныд. Позьӧ-ӧ надейтчыны тэ вылӧ? Мый меным вӧчны? Овны кӧсъя, кыдзи и тэ, лӧня, бура, мичаа. Казьтывла кадсӧ, кор ми тэкӧд ветлім тэнад сиктӧ. Ми мудйим картупель. Тэкӧд уджалӧмыс сэтшӧма мем кажитчис! Сійӧ вӧлі шуда лун. Ми — коми ай-мамлӧн быдтасъяс. Лӧсялам важысянь нин. Мед сӧмын коймӧд кодкӧ эз сюйсьы миян костӧ: наянджык, сюсьджык, писькӧсджык. Ковны ёрта-ёртлы. Не дойдавны. Видзны нелючкисьыс. Тэ меным муса, дона. Ме дась лов шытӧ кывны и тэ серти вӧчны ставсӧ. Мед радейтчӧмным кузь нэм чӧж праздникӧн вӧлі. Мед любӧысла коркӧ и синва петліс: татшӧм бура лӧсялім, ӧд татшӧмыс зэв гежӧда овлӧ.
А меным сэтшӧма шудыс колӧ. Чолӧмавны тэнӧ быд асыв меліа окыштӧмӧн, малыштӧмӧн. Мед чӧскыд ун бӧрын сьӧлӧмыд кыпыда ӧддзылас бара. И тадзи лунсӧ заводитам. Овны интереснӧя, шмонитӧмӧн, не сӧмын радейтны ёрта-ёртӧс, но и пыдди пуктыны. Тӧдны, мый тэд кажитчӧ, мый оз. И не вӧчны сійӧс, мый оз кажитчы. Мед олӧмным вӧлі лӧсьыд, чӧскыд, бур. Уна-уна во нимкодясьны ӧта-мӧд шудӧн, лӧнь, мича шудӧн.
Мый мем вӧчны, мусаӧй? Ставыс тэ сайын.
Ме дорысь некытчӧ эн мун. И юаласны кӧ: «Ті нӧ ӧтлаынӧсь али мый?» — вочавидза: «Да!»
Мый миян вӧлі, эм да лоӧ — меным медся дона. Ортсӧ ог петкӧд, ни ог сет, ни ог вузав миянлысь ни ӧти лун, ни ӧти час. Сэні менам олӧмӧй, шудӧй.
Илья.
С.-Петербург.
30/V–2003 во».
«Иллюшӧй, донаӧй, мусаӧй, сьӧлӧмӧс кырлӧдлысьӧй. Он кыпыда тэ ов аслад С.-Петербургын. Мыйкӧ пыр майшасян, тайӧс ме аддза и тэнад письмӧясысь, и пасйӧдъяссьыд. Абу кокни лов вылад, абу кыпыд сьӧлӧм вылад. Менӧ мыжтӧг мыжалан. Ог гӧгӧрво, радейтчӧмыс миян кусӧ али вежӧгтӧмыд радейтчӧмсӧ сьӧдӧдӧ? Тадзтӧ ӧд сьӧкыд овнытӧ. Сӧмын во джын коли С.-Петербургад овмӧдчӧмсянь, а ёна вежсин. Вежсис и миян радейтчӧмным. Кыпыдлунсянь да эскӧмсянь катовтчис вежӧгтӧмлань. Менӧ мыйыськӧ пыр мыжалан: эг сідз вӧч, эг сійӧ шу. Меным тайӧ оз кажитчы. Парскӧ, дӧнзьӧдӧ. Тэнад сьӧлӧм вылад майшасьӧм, сійӧн и абу кыпыдлуныс. Дерт, кык пельӧ юксьыны он вермы. Ӧтарӧ-мӧдарӧ ветлӧдлӧмнад тэ асьтӧ сӧмын песан. Асьтӧ и менӧ. Сьӧлӧмыд тані, а ачыд ылі карын. Гашкӧ, та радиысь и юышталӧмъясыд лоӧны. Тэ ӧд вежӧра, енбиа морт! Гижысь, учёнӧй, тэнӧ Кыв да литература институтад ёна пыдди пуктӧны. Босьт асьтӧ киӧ. Тэ верман, колӧ сӧмын кӧсйыны. Кӧсйыны да эскыны. Сэки ставыс артмас.
Менам тэ ӧтнад, Иллюш, тэысь кындзи некод меным оз ков. Весиг юрӧ некутшӧм мӧд думъяс оз волыны. Эскы.
Ме лыддя лунъяс, кор тэ бара волан. Кутшӧмъя миян лоӧ аддзысьлӧмыс-а? Чайта, ставыс лоӧ бур. Миян муслун оз кус.
Надеяӧн аскиа югыд лунӧ — тэнад Олюшыд.
2.06.2003 во.»
«Бара торкин менсьым шудӧс. Тэ он сет лоны меным шудаӧн, весиг тӧлысь. Тэ бура пасйин миянсьыным «юбилей», кыдзи и кык во сайын кутшӧмкӧ «День независимости». Юан да гажӧдчан. Кокни руа морт. Ме скӧрала, да та вӧсна ме пытшкын вошӧ став сьӧлӧмкылӧмыс, став мелілуныс. Ме весиг дугді тэнӧ вежӧгтыны. Ветлы, ю, гуляйт — вӧч, мый кӧсъян.
Ме му вылын сулалысь морт, а тэ кокни руа. Ми огӧ лӧсялӧ.
Кор тэ юан, ме ёнджыка кыла ассьым ӧткалунӧс, ковтӧмлунӧс. Став лӧсьӧдӧм мирыс киссьӧ, гӧгӧрвоа, мый ог вермӧ лоны ӧтлаын. Кор ми бурынӧсь, ме сэки шуда и этшаджык та йылысь думайта. А кор тэ юсьылан, ме быттьӧ вола ас садьӧ и гӧгӧрвоа: миян абу аскиа луныс. Ӧтувъя аскиа луныс. Ме нин та йылысь тэныд шулі, ме быттьӧ мӧвпъясӧн лыа вылын лэпта керка. А кор керкаыс киссьӧ, мӧвпала. А мыйла миянлы аддзысьлынысӧ? Мед сӧмын ӧта-мӧдлы регыдик кежлӧ шуда здукъяс вайны? Тэныд, гашкӧ, и бур. Тэныд, буракӧ, тайӧ тырмымӧн. А меным? Кыдзи меным водзӧ овны? Ме та йылысь тшӧкыда мӧвпала. Ӧні тайӧ и эм менам сьӧлӧм дойыс.
Тэнад аслад олӧм. Тэ ов, кыдзи нин велалӧмыд. Тэныд тадзсӧ лоӧ бурджык. А меным колӧ чорыда думайтны.
Верӧскӧд ми дзикӧдз кӧдзалім, миянӧс нинӧм оз ӧтувт. Нывным быдмис, регыд, Ен сетас, ачыс семья лӧсьӧдас. А ме... Ӧткӧн кольччыны ме ог кӧсйы. Меным колӧ морт, коді эськӧ гӧгӧрвоис менӧ и сэк, кор ме шуда, и сэк, кор меным сьӧкыд. Код дорӧ ме верма шыасьны быд здукӧ, кодлы позьӧ норасьны, кор меным лёк, коді шуалас меным мелі кывъяс, лӧньӧдас пессьысь сьӧлӧмӧс. Меным колӧ олӧм вылӧ, а не аддзысьлӧм вылӧ ёрт. А тэ сійӧн он вермы лоны. Ме некор ог пет верӧс сайӧ юысь сайӧ.
Ольга.
Сыктывкар.
8.08.2003 во.»
«Тэ мӧвпалан, позьӧ оз выль олӧм тэчигӧн кутны ме вылӧ лача. И воан кывкӧртӧдӧ: ми эг на сӧвмӧй, мед заводитны выль олӧм. Тайӧ, ӧтарсянь кӧ, парскӧ, а мӧдарсянь кӧ, менӧ чуймӧдӧ, мый тэ весиг он кӧсйы тӧдны: а кыдзи ме видзӧда та вылӧ, кӧсъя ог ме выль олӧмсӧ тэкӧд ӧтвылысь панны? Тэ он юась, но ме вочавидза. Тэ менӧ бӧрйин, тэ быд ног зілин менӧ асланьӧдны. Тэ вермин. Ме сетчи. И ме овлывлі шуда. Медсясӧ, кор тэ эн ю. Но ютӧм кадыс овлывлӧ пыр гежӧдджыка и гежӧдджыка. Санкт-Петербургысь быд воліг либӧ юан, либӧ пальӧдчан.
Ме чайтӧм серти, быд мортлы колӧ овны сідзи, кыдзи сійӧ кӧсйӧ. Ме тэнӧ некор эг кутлы гуляйтӧмысь: кӧсъян кӧ — мун. Ме тэнсьыд корлі ӧтитор: эн ылӧдлы менӧ. Аддзан кӧ меысь мусаджыкӧс да коланаджыкӧс — мун сы дорӧ. Но кольччан кӧ мекӧд, тӧд: ме ассьым муса мортӧс юкны некодкӧд ог мӧд. Либӧ ме, либӧ мед кӧть коді, но сӧмын абу ме. Тэ кольччин мекӧд. Ӧні мӧдтор: тэ зэв ёна радейтан юны. Тӧдан, мый тайӧ меным оз во сьӧлӧм вылӧ. Но дугдыны он вермы. Быд мортлы колӧ овны сідз, кыдз сійӧ кӧсйӧ: тэ — юӧмӧн да гажъялӧмӧн, ме — ютӧг да лӧня. Сідзкӧ, ми огӧ лӧсялӧй ӧта-мӧдлы. Тэ коркӧ шулін: «Медводз колӧ асьтӧ тӧдны». Ме нэмӧс олі да ачымӧс, ассьым олӧмӧс ёна эг кыпӧдлы. Пырджык олі сідз, мед менам матыссаяслы вӧлі бур: семьялы, рӧдвужлы, нывлы. А сэсся нин вӧлисти ас йылысь думайті. Ӧні, кор нылӧй быдмис, кӧсъя олыштны сідз, кыдзи ачым кӧсъя. И тайӧ «кыдз ачым кӧсъя» олӧмас юысь верӧсыс меным оз лӧсяв. Ог кӧсйы. Ог кӧсйы тшыкӧдны ассьым олӧм помӧс, ог кӧсйы видзӧдны код юра вылӧ. Ог кӧсйы! Та вӧсна тэныд бурджык овны, кыдзи нин велалӧмыд, а меным сідзи, кыдзи ме кӧсъя. И нинӧм ӧта-мӧдӧс ылӧдлыны. Да, ме ог мӧд соссьыны: меным колӧ ёрт, ёртыс меным колӧ олӧм вылӧ. Но юысь ёрт меным оз лӧсяв. Тэд колӧ тайӧс бура тӧдны. И мед сэсся коркӧ бӧрыннас эн шу, мый ме эг куж видзны татшӧм ыджыд любов. Вузалан сійӧс тэ аслад быдлунъя юӧмнад. А ме пыр ёнджыка и ёнджыка гӧгӧрвоа: панны миянлы ӧтувъя олӧм оз ков.
Гижи тайӧс и повзи. А кыдзи нӧ ме тэтӧгсӧ? Ӧд тэтӧг меным джын олӧм. Мед. И юысьыдкӧд меным абу олӧм. Прӧстит. Ме гижи збыльсӧ.
И нӧшта ӧтитор. Курыд, но збыль. Буракӧ, миян радейтчӧмным катовтчис помлань. Ми кӧ ӧта-мӧдлысь заводитім корсявны «пытшъяс» и кыкнанным воим ӧти кывкӧртӧдӧ, мый миянлы оз ков панны ӧтувъя олӧм, тайӧ нин висьталӧ: радейтчӧмным помассьӧ.
Меным зэв жаль.
Ольга.
Сыктывкар.
18.08.2003 во.»
«Илья, ме тайӧ письмӧсӧ гижлі воддза волігад нин. Но эг ысты, полі тэнӧ дойдны.
Ӧні аддза, мый тӧлк ни лад миян костын абу и оз ло. Тэ нималана гижысь, тэ радейтан уна юны да уна аньӧс. А меным тайӧ оз лӧсяв. Ме аслым кӧсъя мӧд олӧм, лӧнь олӧм.
Аддза кӧ сэтшӧм мортӧс, кутшӧм меным колӧ да лӧсялӧ — пета верӧс сайӧ, ог кӧ — мӧда овны ӧтнам, нылӧй верӧс сайӧ петас да сылысь ныв-пиянсӧ видзны. Ассьым олӧмӧс тшыкӧдны да дзоньвидзалун таргайтны, кыйӧдны, кодкӧд тэ юан да кодкӧд окасян — ог кӧсйы. Менӧ тэ ӧтчыд йӧртлін нин пемыд пельӧсӧ, мӧдысь он. Та вӧсна торйӧдчам ӧні, бӧр бергӧдчӧм оз ло. Тэныд кӧ колӧ П...-ва — ю сыкӧд. Сиа лоны шудаӧн. Нинӧм лёксӧ ме тэныд ог вӧзйы. Ов сідз, кыдзи кӧсъян. Нимкодясь быд выль лунӧн, кор кӧсъян — ю, кодӧс кӧсъян — радейт. Ло шудаӧн. Метӧг. А ме мудзи.
О.
Сыктывкар.
8.10.2003 во.»
«Югыд Шондіӧй менам, пӧсь муслунӧй!
Лыдди некымынысь письмӧтӧ. И скӧр, и стрӧг. Но кӧнсюрӧ и, быттьӧ кыз кымӧр костысь, шонді мыччысьліс. Письмӧыд абу сьӧд.
Ас кежысь мӧвпала ӧні. Зэв жаль, торксис аддзысьлӧмным. Колӧ вӧлі. Но ресторанас мунны эг зэв нетшкысь и сэк, кор пинявны менӧ вӧлі нинӧмысь на.
Мый ме думайті?.. Бара воша уна йӧз костын ресторанас и кута видзӧдны петан ӧдзӧсланьыс. Ме велалі нин, мый уна йӧз костын тэнӧ мыйлакӧ дугдӧ кыскыны мелань. Чайтсьӧ весиг: пета кӧ, тэ дыр он казяв тайӧс. Кор ми кыкӧн, ми зэв бура гӧгӧрвоам ёрта-ёртнымӧс. И миянлы лӧсьыд. И шудлуныс ачыс лӧня йиджтысьӧ сьӧлӧмъясӧ.
Мыжаыс ме: аддза сӧмын тэнӧ, любуйтча сӧмын тэӧн, чепӧсъя сӧмын тэлань... Но кор менӧ вежӧ кодкӧ мӧд и зільӧ матысмыны инмӧмӧдз и вир-яйнас, и ловнас — ыджыд вежӧр оз ков тайӧс казявны, сэки мирыс вежсьӧ.
Вывті уна кӧсъя и ог сет тэныд овны тыр олӧмӧн?.. Та йылысь думайтла жӧ. Мыйла ме сылы, ог кӧ ков медся кыпыд здукъясас?
Радейтӧмыс меным — став олӧмыс, ӧд Енлӧн (и миян тшӧтш) бурсиӧмыс — радейтӧм, любов.
Ме кӧ ӧшыбайтча, став видзӧдласӧс олӧм вылас колӧ вежны. Радейтчӧм оз тӧр кутшӧмкӧ дозмукӧ, сійӧ меын и ме гӧгӧр — помтӧм-дортӧм. Сійӧ ас сертиыс нин шуд.
Меным интереснӧ тэ пыр кывны олӧмсӧ. Но и тэд мед вӧлі интереснӧ овнысӧ. И мый вӧчны, ог тӧд. Овлӧ, серам петкӧдла. Но и тайӧ ме.
Ог правдайтчы ни ог мыжды. Думайта ас кежысь и сӧмын.
Меным ӧд лӧсьыд быдлаын, кӧні тэ эм. Тайӧ сё збыль! И некод нин оз вермы тэнӧ вежны. Мӧдкӧд меным абу интереснӧ. Кӧдзыд. Гажтӧм. Ог кӧсйы лоны пыр ӧтиторсӧ дольысьӧн. Абу ме сэтшӧм. Кӧсъя сӧмын, мед орччӧн мекӧд тэныд вӧлі кыпыд, лолавсис кокниа и сьӧлӧм вылад вӧлі бур.
Да, алкоголь меным оз лӧсяв. Сійӧ — менӧ, либӧ — ме сійӧс. Чайта — вена.
Эскӧм йылысь. Ме тэныд эска! Он менӧ вузав, он йӧрт пемыд пельӧсӧ. И некор он шу мӧдлы сійӧс, мый шулан меным. Некор оз чужны тэын мӧвпъяс да чувствояс, кутшӧм чужӧ мекӧд матыслунысь. Ми кӧ торъялам, радейтчӧмным киссяс, пазьмунас, и некодкӧд татшӧм муслунсӧ он вермы панны выльысь.
Аскиа югыдыс миян лоӧ.
Ме вежсян туй вылын.
И тайӧс кужа тэныд петкӧдлыны.
Илья.
С.-Петербург.
15.10.2003 во.»
«Пӧсь муслунӧй менам!
Тӧвся шонді моз дзебсин кыз кымӧр сайӧ, кыв ни джын он гиж. Олюш, гажтӧм меным тэтӧг.
Уджала. Планӧвӧй тема помалі, выльысь локтігӧн вая. Повесьт гижӧм мунӧ ньӧжйӧ. Мӧді майшасьны: гашкӧ, эз ков босьтчыны? Материалсӧ чукӧртӧма уна, но сійӧ личкӧ ме вылӧ, оз сетчы. Кодӧскӧ гижысьяс пиысь быть колӧ петкӧдлыны лёкладорсянь, да и документъяс, статьяяс та вылӧ индӧны, но киӧй оз лыб. Гашкӧ, ачым на эг сӧвмы, мед петкӧдлыны 30-40 воясса гижысьяслысь олӧмсӧ. Но эновтчыны ог жӧ кӧсйы, водзӧ пыра-уджала, а сэсся кыдз артмас да пуксяс.
Олюш, эн лӧгав ме вылӧ. Ме тэныд гижлі нин, ме вежсян туй вылын. Менам татшӧм корӧм: ветлам вай ми тэкӧд Египетӧ шойччыны, ме босьта кык путёвка и шутёвтлам кык вежон кежлӧ. Яръюгыд шондіыс да шоныд саридзыс отсаласны миянлы петны пемыд гусьыс, кытчӧ ми веськалім. Ме эска, мый миян костын ставыс лоӧ бур. Менам муслунӧй эз быр, эз чин, ме воддза моз радейта тэнӧ. Енлы кевма, мед сетіс тэныд дзоньвидзалун, мед тэ пыр вӧлін кыпыд да шуда.
Виччыся тэсянь вочакыв.
Тэнад Илья.
С.-Петербург.
31.10.2003 во.»
«Илья!
Таысь ме тэнӧ прӧститны некор ог вермы. Тадз менӧ некод и некор эз увтыртлы.
Тэ ӧд ачыд гижин, мый радейтӧм тэнад «эз быр, эз чин», тэ ачыд чуйдін ветлыны Египетӧ шойччыны. Ме ӧзйи тайӧ корӧмнас, лӧсьӧдчи, босьті отпуск. Ми сёрнитчим тэкӧд аддзысьны Москваын и сэні нин пуксьыны ӧтлаын Каирӧ лэбысь самолётӧ. Но...
Мый кӧть ме и звӧниті тэныд туйӧ петтӧдз да висьталі, мый менам мамӧ висьмис да меным ковмис сійӧс вайӧдны ас ордӧ сиктысь? Кык вежон кежлад ме мамӧс верми кольлыны и нывкӧд, Настякӧд, верми кольлыны и ыджыдджык чойлы.
А тэ быттьӧ тайӧс и виччысьӧмыд, ме некор ог вунӧд тэнсьыд кывъястӧ: «Мамыд висьмис? Сідзкӧ, тэ абу мунысь. Кольччы гортад. Ме путёвкасӧ бӧр сдайта». И пуктін трубкасӧ. Тэ весиг менӧ водзӧ эн кывзы. Мӧдысь звӧнитны ме, дерт, эг мӧд, нинӧмла ачымӧс увтыртны. Гӧгӧрвои, мый тэнад водзджык нин вежсисны планъясыд. Гашкӧ, гӧтырыдкӧд мунін, гашкӧ, тэнад выль муслун.
Нинӧмысь менӧ эн дивит. Ме тэнӧ ог жӧ. Ме тэкӧд тӧдлі ыджыд муслун. Таысь тэныд аттьӧ.
Тэ меным вӧлін и колян муса дона радейтана мортӧн. Ставыс. Пом.
Ольга.
1.12.2003 во.»
«Муса Оляӧй менам!
Гижа, кысянь он виччысь — Ростов-на-Дону карысь. Бӧрынӧсь Египет, Хургада, лӧз шоныд саридз, некымын лун мойдын кодь олӧм. Но ставыс тайӧ зэв недыр кежлӧ. А лои со мый. Лун-мӧд мысти и пӧті саридзнад. Да и эз узьсьы. Юрын — тэнад дӧзмӧмыд. Ачым ог гӧгӧрво, кыдзи артмис, мый мӧдӧдчылім кыкӧн, а муні ӧтнамӧн. Эг эськӧ и мун, но гижан повесьтын колӧ вӧлі ассьым геройӧс ыстывны Египетӧ. А сэсся кодкӧ быттьӧ ме пытшкын ӧлӧдны заводитіс ветлӧмсьыс. Ӧти вӧт аддза, мӧдӧс, луннас майшася. Весиг повны куті, мыйысь — ог тӧд. Уна йӧз ӧд сэтчӧ ветлӧ, ошйысьӧны бура ветлӧмнас. Шуи аслым — ветла! Но ӧтнам. Кыкӧн ветлам коркӧ Сочиӧ, Ялтаӧ, миян ставыс на водзын.
Туйын эг лысьт мӧвпавны тэ йылысь. Он прӧстит, чайта, ёна вӧлі кӧсъян мекӧд муннысӧ да. Воӧм бӧрын ӧти асылӧ гижи: экскурсияӧн ветлыны нималана пирамидаяс дорӧ. Египетӧ волыны да пирамидаяс не аддзывны — сераласны. И мӧдім ыджыд автобусӧн. Аддзылім Гиза, Абу-Сир, Дахшур пирамидаяс (найӧ Каирсянь абу ылынӧсь, лунвывланьын). Мудзим. Бӧр мунігас вугравны мӧдім ставным. Туйыс шыльыд, бур. Виччысьтӧг кодкӧ горӧдіс, автобусын йиркӧдны кутіс, сэсся ыджыд вын нетшыштіс менӧ пукаланінысь, и ме лэби йӧз чукӧрыскӧд водзлань. Ас садьӧ вои му вылас нин. Син восьті: гӧгӧр жӧдзисны мугов чужӧма йӧз, мыйкӧ горзісны. Регыд лои гӧгӧрвоана: водительным унмовсьӧма руль саяс, и автобус туйбокса из сюръясӧ ӧти бӧрся мӧд кутӧма пӧрӧдавны, кытчӧдз ачыс абу пӧрӧма боквыв. Кодкӧд мый лои, ог тӧд, но доймалісны став менам выль тӧдсаыс. Ӧтикӧд (сійӧ Питерысь) кык лун мысти менӧ вайисны аэропортӧ, пыртісны самолётӧ, и тадзи ми веськалім Ростовӧ, МЧС госпитальӧ.
Олюшӧй, збыльысь кодкӧ быттьӧ эз тшӧкты тэнӧ босьтны суйӧр саяс. Гашкӧ, сьӧлӧмӧй. Сэки аслым немкӧ вӧлі, а ӧні гӧгӧрвоа: тадз колӧ вӧлі вӧчны. Лӧгась, дӧзмы, орӧдчы меысь, кӧсъян кӧ, но ов! Мед эськӧ тэкӧд нинӧм лёкыс оз ло. Тэд колӧ дыр овны, и овны шудаа. Эн ёна дивит менӧ, но сэтшӧма тэд кӧсъя бурсӧ, синва весиг чепӧсйӧ.
Ме вӧсна майшасьны оз ков. Туплясьышта на мыйкӧдыра, дерт, но коркӧ и пета на, путьтӧм мортыд, грекӧвӧйтчыны водзӧ.
Став бурсӧ сиа!
Эн дӧзмы, Олюш. Эн дӧзмы.
Илья.
Ростов-на-Дону, госпиталь.
14/ХІІ–2003 во.
Тадз артмис. Но мыйкӧ и бурыс эм. Тэ йылысь шуа. И тайӧ лӧньӧдӧ».
ТЕЛЕГРАММА
«Ростов-на-Дону госпиталь Степанов Ильялы
Иллюш ме пета туйӧ Виччысь Радейта
Пӧся окала Ольга
19.12.2003 во.»
