ОТСАСЬЫСЬЯС

— Кыдз ті, Людмила Васильевна, донъяланныд татшӧмторсӧ? — матыстіс Люсялань дженьыда шырӧм да кудритӧм юрсиа юрсӧ Ираида Пантелеймоновна, ар нелямын вита нывбаба. — Медводз миянӧс катӧдісны Ӧшмӧсдорӧ, сё километр сайӧ, сэн бергалыштім-гӧгралыштім нелямын минут, сэсся бӧр пуксьӧдісны автобусӧ да лэччӧдӧны карӧ. Тадзи нӧ позьӧ уджавны, некытчӧ туйтӧма?

— Да, да, — сы дор сувтіс Люся. — Быттьӧ эз позь карас телефон пыр шыасьлыны да юӧртны, мый оз став йӧзсӧ ков катӧдны турун пуктыны, а кымынӧскӧ кольны зӧр вагонсӧ ректыны.

— Кыдз нӧ тадз? — Ӧні нин Ираида Пантелеймоновна шыасис совхозса завхоз дінӧ, коді пырис да пуксис машинаас контора дорын.

Неыджыд тушаа, паськыд пельпомъяса косіник мужичӧй веськодьпырысь видзӧдліс ыджыд сьӧд синъяснас Ираида Пантелеймоновна вылӧ:

— Миянлы нӧ мый, ми ӧд ичӧт йӧз, сы вылӧ начальство эм.

Ираида Пантелеймоновна, нэмӧвӧйся профсоюзса веськӧдлысь, ёна воліс сьӧлӧм вылас Люсялы собранньӧяс вылын повтӧма да тӧлка сёрнитӧмысь, кодӧс колӧ ошкӧмысь, а кодӧс колӧ и чирыштӧмысь. Да и бара жӧ ошкана, мый вӧзйысьӧма вежон кежлӧ совхозӧ уджавны, кӧть арлыднас абу нин ёна том.

Люся син водзын вирдыштіс талунъя асылыс, кор сійӧ сетліс медбӧръя индӧдъяс верӧсыслы вежон кежлӧ да чупйис-окаліс бан бокас квайт арӧса нывкасӧ. «Оз и тӧдны, мый ме бӧр гортӧ лэчча, рытнас удж бӧрын воа — чуймасны», — радліс том нывбаба. На вӧсна медсясӧ и кӧсйысис лэччыны бӧр карас. Семьятӧ лӧсьӧдан да тай век гортланьыд кыскӧ.

— Но и ӧнія том йӧз, — бара сёрниӧ сюртчис Ираида Пантелеймоновна, — гигзьӧны-сералӧны нем абу вылас. Некутшӧм сьӧкыд эз тӧдлыны, нинӧмысь оз ков шогсьыны, олӧны мам-бать мышку саяс, джинсы не джинсы, магнитофон не магнитофон. Со кӧть Лена Боброваӧс босьт. Прысъялӧ-ветлӧ. Отделса веськӧдлысьӧн ӧд кӧсйӧны пуктыны. Кутшӧма ме вӧзйи Нина Пунеговаӧс, мися, сэтшӧм нин сійӧ вежавидзысь да кывзысьысь, бур юрнуӧдысьӧн эськӧ вӧлі. Ме чайта, — надзмӧдіс Ираида Пантелеймоновна сёрни горсӧ да нӧшта на матӧджык вайӧдіс юрсӧ Люсялань, — тайӧс бать радиыс лэптӧны. Тэ ӧд, гашкӧ, он тӧд-а, сылӧн ӧд батьыс вӧр пилитан заводас главнӧй инженерӧн уджалӧ. Ог тӧд, ог тӧд, мыйкӧ кужас-ӧ уджсӧ котыртны. Собранньӧяс вылад тай колскӧдӧ-сёрнитӧ-а.

Люся эз радейт, кор том йӧзсӧ дивитӧны, да эз лэпты сёрнисӧ, гӧгӧртӧдіс синнас автобуссӧ, видзӧдлыны, кодкӧд мӧдас уджавны. Бӧръя лабич вылас и збыль гигзисны-сералісны куим ныв, операторъяс, ӧтиыс на пиысь Лена. На дінын жӧ бокса лабичас пукалісны кык зон. Тайӧ Петя-Митя, вычислительнӧй машина ремонтируйтысьяс. Найӧ пырджык ӧтлаын ветлісны да сы вӧсна удж вылас найӧс сідзи и шуисны Петя-Митяӧн. «Сідзкӧ, сизимӧн уджалысьясыс лоам», — артыштіс Люся.

Вычислительнӧй центрыслы, кӧні уджаліс Люся инженер-программистӧн, вӧлі тшӧктӧма отсасьны ӧшмӧсдорсаяслы турун пуктыны да картупель керны. Та вӧсна быд гожӧм да ар карсаяс ветлӧдлісны сиктӧ.

Карӧ воӧм бӧрын найӧс пыр жӧ нуӧдісны кӧрт туй станция дінӧ. Сэн бара ковмис виччысьны.

Медбӧрын индісны вагон, код дорын сулалісны нин совхозса машинаяс. Вагонсӧ восьтӧм бӧрын вольсалӧм брезент вылӧ бузгысис кельыдвиж зӧр. Тайӧ шонді рӧма шорыс киссис и киссис.

— Мешӧкас, мешӧкас кутӧй! — горзіс завхоз. — Киссьӧмасӧ сӧвтӧй ведраясӧн.

Та мында зӧрсӧ Люся некор на эз аддзыв. Коркӧ пӧ и миян Коми муын быдмылӧма зӧр, рудзӧг, ид; но Люся, кӧть и сиктын чужліс-быдмыліс, эз нин су сійӧ кадсӧ. Ӧні совхозъяс сӧмын картупель быдтӧны да скӧт чередитӧны.

Тэрмасьӧмӧн да гажапырысь сӧвтісны киссьӧм зӧрсӧ мешӧкъясӧ, кодъясӧс зонъяс пыр жӧ лэптісны машина вылӧ. Регыд ӧти машина вӧрзис, мӧдӧдчис гортланьыс. Мӧд матыстчис восьса вагон дорӧ. Кыдз сӧмын босьтчисны ведраясӧн гумлавны вайӧмасӧ да кисьтавны машина кузолӧ, пыр жӧ лыбис бус, коді черань вез моз сатшис чужӧмад, пырис нырад, сибдіс горшад. Ӧтувъя уджнад ӧдйӧ и сӧвтчисны. Шофёрыс лыбӧдчыліс, видзӧдліс да ӧвтыштіс кинас, тырмас пӧ. Матыстчис коймӧд машина, нёльӧд.

— Ӧбед! — горӧдіс завхоз. — Кытчӧдз машинаясыс бӧр оз воны — шойччӧй.

Люся пыркӧдіс дӧрӧм-гачас ӧшйӧм еджыд буссӧ да котӧртіс автобус сувтланінӧ, мед воӧдчывны гортас да кольны гижӧдтор, мый ӧні карын да рытнас лоӧ гортын.

Ӧбед бӧрас уджавны лои ёна сьӧкыдджык. Быд машина ӧні сӧвтісны кузьджык кадӧн. Регыд дзикӧдз дзугсисны. Дерт, медсясӧ, мудзӧмысла. Лена, кузь тушаа, вӧсньыдик, но вына ки-кока ныв, здук кежлӧ эз эновтчыв уджысь. Чышъянсӧ (кутшӧм рӧма, бус вӧснаыс оз нин и тыдав) лэдзӧма беринӧсь ныр вылӧдзыс, гумлаліс зӧрсӧ ведра тырӧн да кисьталіс машина кузолӧ. Люся, неыджыд тушаа, том ныв кодь вӧсньыдик да нюдз, эз кӧсйы кольччыны сыысь. Ираида Пантелеймоновна да зонъяс матӧдісны зӧрсӧ пыдіджык пельӧсъяссьыс ортсылань. А кык томиник нылыс эз нин вермыны лэптавны ведрасӧ. Койыштасны ведра джын да люзгысясны вагон джоджӧ. «Томӧсь на, жебӧсь», — дивиттӧг пасйис Люся, — да и карын быдтӧмаяс, колӧк, нэмсӧ на вынсьыс эз зэвтчывны. Тайӧ Ленаыс эськӧ тай карса жӧ да, ыджыд начальниклӧн на пӧ ныв, а ёна муркӧдӧ».

— Шойччыштамӧй!

Шойччӧмыс быдӧнлы нин колі. Петісны машина кузолӧ да нюжӧдчисны виж зӧр вылӧ. Быд лытор, быд сӧн корис шойччӧг. Эз вӧв окота весиг чунь вӧрзьӧдны, непӧштӧ бӧр пырны мустӧм вагонас.

А шонді водзас нӧшта нин жар. Енэжыс сӧдз-сӧдз. Ылынджык тыдалӧны карлӧн керкаяс да веж мича пуяс, быттьӧ дэльӧдӧны да корӧны ас дінаныс бус письыс.

Медводз чеччис Ираида Пантелеймоновна.

— Вайӧ бӧръя вынъяс зэвтламӧ да тыртамӧ машинасӧ. Квайт час, гортӧ кад мунны.

Пырисны зывӧкмӧм вагонӧ. Уджалісны чӧла, кыв шутӧг. Весиг Петя-Митя ланьтӧмаӧсь, оз асъя моз дурны.

Медбӧрын и тайӧ машинаыс тыри. Ставӧн кокньыда ышловзисны. Гортӧ! Мыссьыны, шойччыны!

— Э-э-э! — ӧлӧдіс совхозса завхоз вагонысь лэччысьясӧс, — нӧшта ӧд машинаяс эмӧсь, вагонсӧ колӧ помӧдз ректыны талун.

— Кадыс квайт да джын нин, миян уджалан кадыс помасис.

— Ӧдва кок йылын сулалам, кутшӧм нин удж.

— Ми огӧ, огӧ, асьныд, колӧкӧ, ректӧй, — шуасисны сӧвтчысьяс да эскытӧм синъясӧн видзӧдісны вагонлань кузовсӧ петитысь машина вылӧ.

Шофёр, томиник зон, машинасӧ сувтӧдӧм бӧрын, петіс кабина сод вылас да мыччӧдіс серамбана гӧгрӧс чужӧмсӧ жугыльмӧм уджалысьяслань.

— Эй, нывъяс, вайӧ ӧдйӧ сӧвтӧй, невестапу дорӧ сёрма. Но, но, зільджыка, — вашъяліс сійӧ.

— Тӧданныд мый, — водзлань воськовтіс Лена. — Ми зэв нин ёна мудзим. Ӧтнаным ог нин вермӧй, а вайӧ тікӧд ӧтлаын сӧвтамӧй.

Шофёрыд быдӧн падмыштліс татшӧм корӧмсьыд, нюмыс кусі.

— Ме, другӧ, сӧвтчыны ог мӧд. Ме руль кутысь. Ки мӧдас дзӧрны — ӧдйӧ мӧдар югыдсӧ аддза.

Лена, буракӧ, сылы эскӧма, шыасис завхоз дінӧ.

— А тіянлы оз ков машина нуӧдны, ті отсыштӧй.

— Ме?! — дженьыдика серӧктыштіс завхоз. — Ме ӧд абу грузчик.

Лена тшӧкмуні-ланьтіс татшӧм воча кывсьыд, а Люся ярмис-скӧрмис.

— А мый нӧ ми, грузчикъяс? Миян уджалан кадыс помасис, миян абу жӧ быть. Тіянлы оз ков и миянлы оз ков. Либӧ отсыштӧ, либӧ ми огӧ сӧвтчӧ.

— Тіянӧс грузчикнас мӧдӧдӧма, ті и уджалӧй, — водзсасис завхоз.

— А тіянӧс лунтыр шлонъявны мӧдӧдӧма? Ме ог мӧд водзӧ уджавны, — том нывбаба тэрыба лэччис машина кузов бокті муӧ.

— Но, но, вайӧ сӧвтчӧ, — стрӧг гӧлӧсӧн нин шыасис завхоз. — Ӧтарӧ-мӧдарӧ тыртӧм машинаяссӧ гурйӧдлӧмысь код мӧдас мынтысьнысӧ? Вагон сулӧдӧмсьыс бара штрап, — ачыс тэрмасьӧмӧн ылыстчис вокзаллань. Сідзжӧ кытчӧкӧ шынь-шынь усйысьӧма шофёрыс. Шефъяс колины ас кежаныс.

— Сё дивӧ! — шыасис Ираида Пантелеймоновна. — Быттьӧ эг ми налы локтӧ отсасьны, а найӧ миян жаляддза сетісны удж. Ставсӧ юр вывсяньыс кок улӧдзыс мӧдарӧ бергӧдӧма. Завхозлӧн аслас удж, шофёрлӧн аслас, а ми налы сьӧд йӧз. Кывзӧй, ме ветла звӧнитла директорлы, гашкӧ, сійӧ тшӧктас эновтны аскиӧдз либӧ отсасьысьясӧс ыстас.

Вагонас вӧлі чӧв-лӧнь. Люся сулаліс машина дорын да эз тӧд, мый вӧчны. Мудзыс личкис ыджыд сьӧктанас. Ки-кокыс тіраліс лунтыръя уджысь. И сійӧ, мый кӧсйис колльӧдны рытсӧ семьяыскӧд, нӧшта нин нормӧдіс сьӧлӧмсӧ.

Машина кузовсянь мыччысис Леналӧн чужӧмыс.

Пётр, Дмитрий, кайӧ бӧр, мӧдам сӧвтчыны. Завхозыс кӧть ачыс и дыш пон, век жӧ машинаяссӧ тыртӧгыс оз позь мӧдӧдныс и вагонсӧ колӧ ректыны.

Зонъяс видзӧдлісны ӧта-мӧд вылас.

— Но, сӧвтчам либӧ, — Петя кавшасис первойӧн.

— Ми мый, ми кыдз ставыс, — бӧрсяньыс вӧтчис Митя.

Люся коли ӧтнасӧн. Вылын кыліс тыртӧм машина кузолӧ зӧр ведра бузнитӧм. Сэсся мӧд, коймӧд.

— Менӧ тай нӧ эськӧ эз кор, — мӧвпаліс Люся. — Ёна тай! Совхозникъясыслы оз ков, а меным колӧ? Матере! Уджалӧй, колӧкӧсь, рабъяс! — Люся нетшыштчис машина борт дорсьыс да муніс сэтчӧ, кытчӧ саялісны завхоз да Ираида Пантелеймоновна.