ПЕДӦР КИРОНКӧть и висьтасьӧмным важ, Кӧть и сыын этша гаж, Но и тайӧ мойдысь кылам Важ бур йӧзлысь олӧм-вылӧм. Мойдыд, дойтӧ кӧть оз дойд, Сійӧ оз тай сӧмын мойд, Эрдӧдӧ кӧ сійӧ збыльсӧ, Важ пыр тыдӧдӧ и выльсӧ. Педӧр Кирон вӧлі ён, Тӧдіс сійӧ аслыс дон, Но, а йӧзыд кыдз эз тӧдны? Немла та йылысь и нӧдны. Не кӧ сылӧн сям да вын, Дыр на шог-дойысь эз мын Эськӧ чужан муным миян. Бур, кор эмӧсь татшӧм пиян! Не кӧ сылӧн вежӧр-юр, Вермӧмыд эз регыд сюр. Не кӧ сылӧн повтӧмлуныс, Уна эськӧ тшынйыв муніс. Роч му кутысь багатыр, Сійӧ талун лӧгӧн тыр. Кутӧ лӧг оз ас йӧз вылӧ, Думнас мӧдӧдчӧма ылӧ. Тӧждсӧ некод на оз тӧд — Абу ас вӧснаыс тӧжд. Век на син водзас лёк вӧтыс, Коді быттьӧ вемас сӧтіс. И оз вермы багатыр Лӧньны ловнас пырысь-пыр. Мыссис. Пасьтасис. Век зумыш. Ылӧ саймовтчӧма нюмыс. Вӧтӧн усьлӧмыс оз вун, Сылысь пемдӧдӧ тай лун. Да и сідз нин букыш луныс, Пемдіс Емва, ю сай лудыс, Пемдіс сылӧн кыйсян яг, Кирон кельыд, быттьӧ чаг. «Гымкӧд водзсасьны, зон, колӧ, Некор тэ эн тӧдлы полӧм, — Татшӧм кыліс вӧтнас кыв, — Эз на, чайтам, слабмы сыв. Мед и ӧні видлас вӧрӧг, Мый ми кужам лоны скӧрӧн: Вынлы паныд петас вын!» Керка трубаясысь тшын Бара вывлань пуркйӧ-кайӧ. Но оз быттьӧ пальӧд тайӧ. Век на вӧраснас зэв надз, Педӧр Кирон шуӧ тадз: «Кывзы, Семруковна мамӧй, Ми ас йӧзкӧд бурӧсь, рамӧсь. Врагкӧд раммывны оз позь — Сыкӧд колӧ нуны кось. Вӧтнам корисны ӧд менӧ Гымкӧд-вынкӧд пырны венӧ. Сыкӧд вермасьтӧгыс мем Лоӧ яндзим сэсся нэм. Ветла вичкоӧ ме, сэтӧн Висьтала бур йӧзлы вӧтӧс...» Муніс гортсьыс багатыр, Асшӧр думӧн-тӧждӧн тыр, Торкис шутёвтӧмӧн чӧвсӧ — Чукӧстіс веж эрдысь вӧвсӧ: «Ноко, веськыд ёртӧй, вай Служитышт мен ассьыд пай». Здук — и локтіс Воронкоыс: «Мый нин, кӧзяинӧй, ковмис?» «Колӧ висьтасьны мем, тӧд, Тавой кутшӧм усис вӧт». Муртса нёровмуніс вӧлыс — Кирон вӧлыс вылӧ сӧліс. Киас оз тай койбедь кут — Кӧрт паличыс комын пуд. Вӧлыс кӧть оз котӧрт ылӧ — Кок ув муыс сыркакылӧ. Эм кор кӧзяинлӧн мог, Вӧлыд, дерт нин, оз шу «ог». Регыдӧн и мир туй найӧс Кырйыв вичко дорӧдз вайис. Пырис вичко шӧрӧ, кӧні Йӧзыс вӧлі юрбитӧны, Мир мед ыджыдаліс пыр, Йӧз кост бурлуныс эз быр. Пырысь Киронлӧн кок шысьыс Быттьӧ тувсов Емва гызис: Ӧтмӧдарӧ йӧзыс зӧм Юковтчис, кыдз чери сьӧм. Кирон верзьӧмӧн кӧ воис, Сідзкӧ, мыйкӧ сэтшӧм лоис, Некыдз вотӧгыс оз позь. Со тай, видзӧдласыс — ёсь! «Али вынтӧм Коми муным?» — Кирон кӧсйис гора шуны, Йӧзсӧ ышӧдны на мед, Сӧмын кыв-ворсӧ эз сет, Быттьӧ думсьыс лолыс тырӧ: «Ог-ӧ Роч муӧ жӧ пырӧ? Сійӧс дорйытӧгыс кыдз? Содтӧд дорйысь босьтчас кысь?» Туйыс воссис быттьӧ сёрдын Либӧ парма шӧрын ордым, — Муніс вӧлтарӧдзыс зон, Дзик быд тувччӧм чорыд, ён. Кырым-кабыр, тӧдчӧ, топыд. Йӧзлы чӧла чӧвтіс копыр, А кор лэптіс пашкыр юр, Дерт нин, эз жӧ бара дур: «Кывзӧй, муса войтыр, ставӧн! Со мый вӧтаси ме тавой. Вӧтыд эськӧ вӧт и эм, Инмӧ тайӧ оз куш мем...» — Шуанногнас кыскӧ-корӧ: Йӧзыс ыльӧбтіс сы дорӧ. Дари доз сэн быттьӧ — сідз Йӧзтӧ кыскӧ. «Дыр ог видз Висьталанӧс. Зэв кыз кымӧр Кыпӧдчӧма, локтӧ гымӧн, Локтӧ ыджыд-ыджыд зэр И кык кырныш ӧдйӧ зэв Талань лэбӧ. Курскӧм кылӧ Жӧлӧб крук йывсянь зэв ылӧ: Педӧр Киронӧй пӧ, лок Пӧдтыны ас му выв шог, Гымкӧд корӧны пӧ воча, А то муным биын сотчас. Роч му кутысь багатыр, Он жӧ, другӧ, нюжмась дыр!» Йӧзыд вӧрзис Кирон висьтӧн — Курыд синва быдӧн кисьтӧ. Пансяс тыш — и оз ло весь! Кирон уськӧдчис нин сэсь. Бергӧдчыліс на да шуис: «Оз кӧ усь нин сэсся шудыс Ловйӧн локны гортӧ мем, Косьын помасяс кӧ нэм, Пондас гиля-голякывны Тасьті-пань сэк катыд-кывтыд. Ыджыд ӧшлысь буалӧм Кыланныд, кор кыа рӧм Аснас мирсӧ быттьӧ пештас... Сэк том олӧмӧй и эштас; Рана-дойясысь ог мын! Но, а ӧні эм на вын...» Бара ляпкӧдчыштіс вӧлыс, Вӧлыс вылӧ Кирон сӧліс. Мамыс дорӧ воис скач, Кильчӧ дорас шуис тадз: «Быттьӧ-й колӧ мунны эськӧ, Да ӧд оз на кадыс дзескӧд. Сюрлас на и миян пай. Гуляйтышт на, вӧлӧй, вай». Вӧвсӧ лэдзис мича эрдӧ. Шондіыс нин вӧлі бердӧ. Гожся войыд абу кузь. Мӧд вой Кирон эз нин узь Сэсся гортас. Кильчӧ дорас Вӧвсӧ шутёвтӧмӧн корас: «Шань бур ёртӧй, талун стӧч Петам туйӧ, нем он вӧч. Колис казявтӧг тай войыс, Со и мунны пӧра воис. Прӧщайт, Емва дорса вӧр! Гашкӧ, збыль, ог лок нин бӧр. Прӧщайт, ай-мам керка дорӧй, Звӧзным сайті жургысь шорӧй! Кыдз нӧ прӧщайт тэн ог шу, Менӧ быдтысь-лэптысь му! Гымыс, кыла нин ме, локтӧ, Менлы паныд асьсӧ октӧ». Вӧвлы пеляс бура дыр Видзӧдчис сэк багатыр, А мӧд пеляс мыссис сійӧ. Босьтіс палич веськыд киӧ, Комын пудъясӧ. И — дась Ылі туйӧ петны тась. Сувтовкерис. «Мый нӧ, мамӧ, Мама-пиа прӧщайтчамӧ. Кутас буавны кор ӧш Карта шӧрад кузь рыт чӧж Да кор гиля-голякывны Тасьті-паньыд кутас кывтын, Сідзи-й, мамӧ, гӧгӧрво: Ог нин ловъя сэк ме ло. Тӧд вылад тэ босьт и тайӧс, Семруковна-матушкаӧй... Веськыд косьысь, дерт, он вид, Ачыд менӧ-й бласлӧвит. Татшӧмторъяс ачыд эн-ӧ Велӧд дзолядырсянь менӧ?» Вӧлыс дінӧ петіс кор, Шуис сылы татшӧмтор: «Ӧнӧдз служитнытӧ кужин, Вай и нӧшта, вӧлӧй, служит. Мед кӧть воча воас чӧрт, Менӧ вӧрӧглы эн чӧвт. Эн коль на пӧвстӧ тэ менӧ, Кӧзяинтӧ мустӧм пленӧ...» Кутліс вӧвсӧ багатыр. Сӧліс. Ыджыд ӧдӧн тыр, Сӧмын грымгӧ-тӧвзьӧ вӧлыс! Жвучкӧ морӧсаныс тӧлыс. Вӧв и мудзӧмсӧ оз тӧд: Кырссьӧ сутки, кырссьӧ мӧд. Со и сьӧдвидзӧны найӧ, Роч мулы код шогсӧ вайӧ. Сувтіс Воронкоыс джӧм! Кирон — синъясас би рӧм — Бергӧдчыліс парма мулань, Ылӧ кольӧм Емва юлань... Кыдз нӧ пытшкӧссӧ оз сот Вӧрса ордымъяса от! Зырӧ вӧрӧг, шыа-штыка. Педӧр Кирон туйсӧ пыкӧ. Зурасисны ныр на ныр Налӧн Юр — и багатыр. Кирон кисӧ оз видз зептас — Сьӧкыд паличсӧ кыдз лэптас, Да кыдз лэдзас — Юрыс шляч! Мусӧ люкалӧ, кыдз мач. Но оз ӧвсьы вӧрӧг чукӧр, Быдладорсянь мортлы тшукӧ. Дерт нин, сутшкӧм-бытшкӧмыд Содтӧ ранаяслысь лыд. Кирон вувзьысьлас водз нырас, Сэсся, кежыштас да, пырас Мышкас вӧрӧглы, кыдз ас, Кольӧ кодсюрӧлы пас. Упкӧ-лолалӧ, но пыр на Усьласьӧ став туша тырнас, Важкодь скӧр да яр да збой, Оз на кӧсйы кывны дой. Лэччӧ вирыс уна визьӧн — Дойыс сизимдас да сизим. Палич вирдыштлӧ кыдз би, Нӧйтчӧ Емва дорса пи. Кодкӧ пӧрӧ, кодкӧ шлювгӧ, Кодкӧ звермӧмысла увгӧ. Оз на сетчы парма лов, Да и вӧлыс весь оз ов: Юрнас гогйӧдлӧ да пуӧ, Лӧгыс вӧв морӧсын туӧ. Пеж чукӧрыд швыргӧ тыв, Сэтчӧ-й — шедліс багатыр, Да эз вермыны на мортсӧ, Вӧлыд петкӧдліс сэк ортсӧ. Кодӧс йӧткӧ, кодӧс — гын! — Чужйӧ, мыйта тырмӧ вын. Бӧрыньтчылӧ, чепӧсйылӧ, Сувтлӧ, гӧрдліг, бӧр кок йылӧ. Роч му кутысь багатыр Водзсасис на бура дыр. Сэсся-й лигышмуніс сойыс. Сизимдас да сизим дойыс Ӧтпырысьӧн лётӧбтіс, Кыдзи тыӧс косьтысь вис, Сэті ваыс бузӧдас кӧ... Вӧлыс тшӧкыд-тшӧкыд раскӧ Кежис. Педӧр Кирон сэн Ачыс асьсӧ эз нин вен — Гывдіс вӧв мыш вылысь муӧ. Вӧлыс, падмискодь да, шуӧ: «Уськӧдча ме шы ни тӧв. Ме вылӧ, кӧзяин, сӧв. Кӧнкӧ виччысьӧны гортын». Сылы вочавидзӧ мортыд: «Укшальми тай, быттьӧ тшыг... Рана-дойӧй вывтіджык: Сизимдассӧ терпита на, — Ӧдӧлитӧ сизим рана». Пидзӧсчанясьӧмӧн вӧв Кевмысьӧ нин: «Сӧв вай, сӧв, Бур кӧзяинӧй, да мӧдам Гортӧвыв ми асшӧр ӧдӧн. Кутчысь бурысям да вод! Тэнӧ меститас тан код?» «Меститасны тадз-ӧ, сідз-ӧ — Педӧр Кирон вочавидзӧ, — Рака-катшалы эм удж... Бур, мый вӧрӧг тат эз вудж. Рака-катшаыд эз бырны... Чорыд кокныс, гумъя нырныс Меститасны регыдӧн... Дона мамӧй мый нин кӧн Ӧні вӧчӧ? Висьтав сылы, Кирон питӧ пӧ зэв ылын Тшӧкыд раскын веніс ун, Оз нин югдыв сылы лун...» Вӧлыд, мыйта кӧть эз кевмысь, Морттӧ чеччӧдны эз вермы. Нёль кок йылас сувтіс вӧв, Муӧдз копыртчыліс, чӧв. Сэсся жугыльпырысь муніс. Вӧлі рытлань нёрӧ луныс. Вынсӧ зэвтліс багатыр, Горӧдіс на кашкигтыр, Юрсӧ лэптыштліс да, Кирон: «Олӧй-вылӧй бурӧн-мирӧн! Сьӧлӧм сета, вӧлӧй, тэн — Вӧрӧглы эн сетчы, эн. Пежъясыдлӧн лыбас киныс, Вермасны и тэнӧ вины». Бара быттьӧ лэчыд тӧв, Сиктлань гӧнитӧ бур вӧв. Мылькъяс, ёльяс, расъяс, сёнъяс — Бӧрӧ кольӧны. Оз донъясь Вӧлыс. Швичкӧ-тӧвзьӧ сідз. Асьсӧ ньӧти оз и видз, Да лёкгоршӧн, ыджыд горӧн Горӧктіс на мир туй дорын, Сиктӧ пыртӧдз, йӧзыс мед Тӧдісны, мый шуд эз пет Киронлы бӧр гортас воныс. Шедіс мир сы олӧм доныс! Со нин тӧдса ӧшинь ув. Кыдз нӧ сэтӧн вӧв оз сувт! Бара горӧктіс тай сійӧ. «Кӧн нӧ менам Кирон пиӧ?» — Кильчӧ содйӧд лэччӧ мам, Тувсов синваыс оз ям. «Усис пиыд тшӧкыд раскӧ, Вайӧдны эг вермы аскӧд. Эбӧс чеччыныс эз судз, Личкис нэмӧвӧйся мудз. Эштіс горӧднысӧ Кирон, Ті пӧ олӧй бурӧн-мирӧн. Кисьыс усьӧм палич оз Некод лэпты нин сы моз... Вӧрӧг, пеж лов, пӧтмӧн сизьдӧм, Дойыс сизимдас да сизим. Прӧстит, Семруковна, но Ӧтнам бӧрсӧ вои со...» Вӧлыд мыжа моз на педзис. Шыльыд виддзӧ сійӧс лэдзис Мамыс Киронлӧн... И вот — Тіровмуніс ывла от: Кыліс ӧшлӧн буалӧмыс, Муртса вежсис вӧртас рӧмыс, Кыа биыс ломзис кор, Сэсся-й кыліс дзик мӧд гор — Тасьті-паньыс матӧ-ылӧ Быдсӧн гиля-голякылӧ. Орис Кироннымлӧн нэм. Мойдыс тайӧ вӧлі-й эм. Коді ас му понда оліс, Йӧз паметьын югзьӧ лолыс, Нэмсӧ зумыд, сӧстӧм, том. Тані-й висьтасьӧмлы пом.
