ГӦЛУБӦЙ КӦСЫНКА
Рита садьмис лэбачьяс сьылӧмысь. Сійӧ зілис дум вылӧ уськӧдны, кутшӧм бур вӧт аддзыліс, мыйла сэтшӧм долыд сьӧлӧмыслы. Но вӧтъяс разалісны асъя ру моз.
И друг дум вылӧ уси: со тай тумбочка вылас куйлӧ тӧрытъя телеграммаыс. Та вӧсна, дерт, и ун йывсьыс нимкодясис!
Федя воӧ талун.
Унсӧ быттьӧ киӧн босьтісны. Водзын дыр виччысян шуда лун. Сӧмын тай вот ывлаас чавканъяс да сьӧд ракаяс шызисны. А найӧ горзӧны поводдя тшыксьӧм водзын. Сьӧлӧмыс вӧрзис, но Рита вӧтліс юрсьыс тайӧ думсӧ: небесаас кымӧртор абу, кутшӧм вермас лоны гым-зэр? Прӧста сідзи равзӧны мисьтӧм чужӧмъясыд.
Рита бырс-чеччис вольпасьысь. Быд ныв тӧдӧ, мый свиданиеыд — абу шутка. Электрическӧй плита вылын кудритчансӧ шонтӧм бӧрын сійӧ зіля кудритіс юрсисӧ кӧсичаяссьыс да та бӧрын нин котӧртіс мыссьыны.
Бӧр пыригӧн нывъяс олісны нин. Налы эськӧ пӧттӧдз узьны да нежитчыштны вӧскресенньӧ асывнад, но кыдзи узян, кор пӧдруганыс мунӧ свидание вылӧ. Ӧд быдса кык во жӧниксӧ виччысис армияысь!
Ӧти вӧзйис пӧдругаыслы ассьыс выль чулкисӧ, мӧд — еджыд босоножкисӧ, коймӧд зілис вӧччӧдны. Ассьыс Рита пасьталіс сӧмын еджыд вӧня гӧлубӧй платтьӧсӧ, кодӧс лӧсьӧдіс рытнас на.
— Рита, петкӧдлы, кыдзи весалін пиньястӧ, — корис Катька. — Эн вунӧд, нюмъялігад пиньыд — медся главнӧйыс.
Катька — медся тшап да танцуйтысь, сылысь позьӧ не веритны. А нюмъявнысӧ Рита сылӧн велӧдтӧг бура кужӧ: муртса вӧрзьӧдас вомдоръяссӧ, а банбокъясас гуранторъяс нин — «долыд ваш», кыдзи шулывліс Федя.
Со и ставыс дась.
— А носӧвикыд! — горӧдіс Катька.
— Ой, збыль ӧд!
Рита уськӧдчис чемодан дорӧ, восьтіс и места вылас кынмис... чемодан пельӧсас туплясис Катькалӧн газӧвӧй кӧсынкаыс — став педучилищеын дзик ӧти татшӧм кӧсынка, кодӧс вайліс Москваысь.
Сійӧ вошис кымынкӧ лун сайын. Корсисны-корсисны, да некысь эз аддзыны. Катька весиг бӧрдіс. И со вошӧмторйыс сюри... Рита чемоданысь.
Рита лэптіс кӧсынкасӧ да мыччис кӧзяйкаыслы:
— Катя, босьт... Ме тэныд ставсӧ висьтала.
Катя босьтіс, зывӧка вежыньтіс вомсӧ да пинь пырыс сӧдзӧдіс:
— Висьтавтӧг ставыс гӧгӧрвоана... Ок тэ, корин кӧ — сеті, — и сійӧ петіс комнатасьыс.
Нывъяс шӧйӧвошӧмӧн вӧтчисны сы бӧрся. А Рита, весиг эз пов платтьӧ чукрасьӧмысь, уськӧдчис крӧвать вылӧ да горӧн бӧрддзис.
Платтьӧсӧ сійӧ гладитіс тӧрыт. Рытнас нарошнӧ ветліс уборщица Фимушка ордӧ, коді оліс педучилище общежитиеын жӧ.
Пьянник-верӧсыс эновтіс сійӧс: вербуйтчис да муніс кутшӧмкӧ ылі стройка вылӧ, колис нёль челядьӧс. Медыджыдсӧ Фимушка иналіс школа-интернатӧ, а мукӧдъяскӧд мырсис ачыс. Общежитиеын идрасьӧмысь кындзи сійӧ песласис, гладитчис, мед кӧть кыдзкӧ-мыйкӧ бергӧдчыны. Асывнас став завтракыс — куш пызан вылӧ нянь тупӧсь, кодӧс горш челядь кияс пыр и чашъясны. Юмов да чӧскыдторъяс йылысь нинӧм и сёрнитны. Корсюрӧ сӧмын кампетӧн да преникӧн челядьӧс чӧсмӧдлісны нывъяс, кодъяс частӧкодь пӧльзуйтчывлісны Фимушкалӧн утюгӧн.
Кыдзи и пыр, Фимушка тӧрыт песласис, а челядьыс лэдзалісны гадьяс.
Рита тэрмасьӧмӧн гладитіс платтьӧсӧ да кӧсйис мунны, но немвиччысьтӧг аддзис: ӧти нывка тӧбӧ газӧвӧй кӧсынкаӧн лӧскутысь вӧчӧм кукла.
— Таюша, кытысь тайӧ тэныд? — юаліс Рита.
Нывка кыв эз удит шуны — уськӧдчис сы дінӧ мамыс, шлюп-шлёпкерис да лёкысь равзіс:
— Коді тэныд тшӧктіс босьтны? Мыйла босьтін?!
— Тётя Фима, — шӧйӧвошӧмӧн юаліс Рита. — Кытысь тіянлы тайӧ кӧсынкаыс? Сійӧ ӧд Катялӧн.
Фимушка жӧдзис, ещӧ ёнджыка мӧдіс видчыны ныв вылас, а сэсся лигышмунӧмӧн пуксис гладиттӧм белье чукӧр вылӧ, кӧсынкасӧ шыбитіс Рита кок улӧ да бӧрддзис.
— Ыджыдыслӧн чужан лун... Ӧтнас ӧд сэні, некод нинӧм оз мыччы, — бӧрдіс-лыддьӧдліс нывбаба. — Со и бесыс дзугис. Некор гӧн чир некодлысь эг босьтлы... Да и оз ков, оз ков меным йӧзыдлӧн! — немвиччысьтӧг бара заводитіс горзыны сійӧ. — Босьтӧй! Виньдӧй! Но, мый сувтін? — Фимушка ырыштчис Рита вылӧ. — Мун, мун ӧні, норась!
Сійӧ сюйыштіс кӧсынкасӧ падмӧм Риталы киас да тойлаліс комнатасьыс.
«Мый нӧ тайӧ татшӧмыс? — думайтіс дзикӧдз шӧйӧвошӧм ныв. — Мый нӧ ӧні вӧчны?»
* * *
«Мый нӧ вӧчны?» — синваӧн кӧтӧдӧм юрлӧссӧ сывйыштӧмӧн думайтіс сійӧ ӧні.
А ракаясыд век жӧ тунъялӧмаӧсь гым-зэртӧ, зэр сяркӧдіс муӧ, пу коръясӧ, рака позъясӧ.
Висьталіс кӧ пӧдругаяслы ставсӧ тӧрыт жӧ... Катька эськӧ, дерт, пыр и котӧртіс комендант дорӧ, лэптіс шум училище пасьта. А вӧтласны Фимушкаӧс — кытчӧ сылы воштысьны? Оланін ни удж. Ӧтнас кӧ, мед, а челядьыс... И висьтавны оз позь и не висьтавны оз позь. А сэні ещӧ Федяӧс встретитны колӧ.
Сідзи рытнас Рита нинӧм эз вермы думыштны, кӧсынкасӧ сюйис чемоданас: аслас юр вылӧ асылӧдз эновтчис. Вот-вот лоас учительницаӧн, а сійӧс вӧровкаӧн нимтасны. Сэтшӧм характеристика гижасны — тюрьмаӧ вӧзйысян, да сэтчӧ оз лэдзны...
Мый нӧ, век жӧ мунны висьтавны? Не дзугны жӧ ассьыс олан туйсӧ. Федя, радейтана уджыс — ставыс прӧйдитас. Фимушка — некытчӧ туйтӧм морт, а челядьыс мыйӧн мыжаӧсь? Рита жӧ том, ӧтка, сійӧ аддзас олӧмас места... Мый лоанаыс мед лоас.
Дзуркнитіс ӧдзӧс. Рита чеччис вольпась вылысь да муніс ӧшинь дорӧ. Пырисны кӧ пӧдругаясыс, бурджык не аддзыны налысь чужӧмъяснысӧ.
Гымавны дугдӧма нин, но бокланьын ӧшалӧ на сьӧд кымӧр, му вылӧ гылӧдӧ бӧръя зэр войтъяс.
Друг кодкӧ сывйыштіс нылӧс пельпомӧдыс. Рита крута бергӧдчис да аддзис бӧрдӧм синъяса Фимушкаӧс.
— Комендант ордад ме вӧлі. Чайті тэ важӧн висьталін сылы ме йылысь. А сійӧ менӧ тэ дорӧ ыстіс: кор, шуӧ, вӧровкасӧ, колӧ выселитны, пӧдругаясыс оз кӧсйыны овны сыкӧд. Кыдзи, шуа, выселитны? Нёль во велӧдісны, а ӧні выселитны. Выселитны кӧ — менӧ выселитӧй. И ме висьталі, кыдзи вӧлі делӧыс. Ме пакӧститі, ме и кывкута...
* * *
Иньва дорын гуляйтӧны кыкӧн: гож водзын едждӧм гимнастёркаа том зон да гӧлубӧй платтьӧа ныв.
Чӧскыд кӧрӧн ӧвтӧ сынӧдыс, гораа дзользьӧны кайяс, зэр бӧрын небесаыс сӧстӧм. Сӧмын му помасянінас — ичӧтик, кокньыдик кымӧр пласт, дзик быттьӧ газӧвӧй кӧсынка.
Сӧмын сійӧ и казьтылӧ ещӧ регыдик кежлӧ волысь гым-зэр йылысь, коді ӧні муніс пермяцкӧй парма весьтті.
Комиӧн