«МУТИ» *
* Мути (удор.) — чӧрт.
Ыдӧн — Вашка катыдын ичӧтик вож. Сэні дорӧсас коркӧ вӧлӧма вӧр керка. Но вӧралысьяс да чери кыйысьяс сэні абу овлӧмаӧсь, сы вӧсна мый керкаыс лёк славаӧн нималӧма. Висьтавлӧмаӧсь, тайӧ керкаас пӧ мутияс олӧны, быд ног пӧ найӧ йӧз вылас тешитчӧны, повзьӧдлӧны найӧс. Пемыд арся да тӧвся вой-луннад, вӧлӧм, сэтчӧ некодӧс весиг сира гезйӧн он кыскы. Бокиті керкасӧ кытшовтасны. Сӧмын пӧ турун пуктысьяс гожся страдна дырйи сэн узьлӧмаӧсь.
Менам батьлӧн дядьыс — Кузьма Ӧней, бабӧлӧн вокыс — серамбана морт вӧлӧма, шмонитны радейтӧма. Быдсикас мутиыдлы да вержыкыдлы абу эскӧма. Сӧрӧм пӧ тайӧ ставыс. Йӧзсӧ пӧ сӧмын повзьӧдлӧны. Дай Ентӧ абу жӧ пыдди пуктӧма, кӧть эськӧ кольӧм нэмся кызьӧд воясад удораса унджык олысьыс Енмыдлы эскӧмаӧсь. И со ӧти гожӧмӧ Ӧней дядь мунас нималысь керка дорас турун заптыны. Сэки сійӧ том на вӧлӧма. Лёк думъяс юрас абу волывлӧмаӧсь. Турунтӧ ытшкӧ-куртӧ, зорӧдӧ чӧвталӧ. Гожӧмыс тшӧтш сылы отсасьӧ кос, шондіа, мича лунъясӧн. Ноксьӧ Ӧней дядь керка дорсьыс неылын да мӧвпалӧ:
— Збыльысь али мый тайӧ керкаас мутияс волывлӧны? Оз кӧ овлы татшӧмторйыс-а, мед сэні вержыкасис. Чери кыйысьясыдлы да вӧралысьясыдлы и каститчыны вермас мудзӧмвывсьыныс. Йӧзыс тай быдтор сёрнитӧны, керкаас узьны полӧны. А ме тай мыйлакӧ ӧти мутиӧс на эг аддзыв-а.
Сӧмын сійӧ мӧвпыштас та йылысь, сійӧ жӧ здукас бадьяс пӧвстын тратшкӧдчӧм мӧдас кывны. Кодкӧ локтӧ. «Но, — мӧвпалӧ Ӧней, — буракӧ, мутиыс и локтӧ, менӧ кӧсйӧ повзьӧдны. Но видзӧдлам, коді кодӧс повзьӧдас: ме — мутисӧ, али сійӧ — менӧ».
И збыльысь, бадьяс пӧвстысь петӧ киссьӧм, няйт паськӧма, тошка, лёзь юрсиа ловъя лов. Нач мути. Ӧньӧыд кӧть абу полысь вӧлӧма, век жӧ асьсӧ такӧдӧма. А юрас ӧти мӧвп бергалӧ: «Тайӧ и збыльысь мути, но сыкӧд косясьны оз позь. Колӧ кыдзкӧ бурӧн».
А бадьяс пӧвстысь петӧм мутиыс виччысьтӧг кыдз тай рочӧн кывлысяс:
— Дядя, спасай меня!
Турун заптысьыд оз жӧ шӧйӧвош, юалас:
— А тэ крещеннӧй али абу крещеннӧй?
— Крещёный я, заблудился, — бӧрддзас повзьӧдчысьыд. — Спаси меня.
Виччысьтӧм гӧсьтыдкӧд Ӧнейыд тӧдмасяс, юасяс, кытысь мортыс. Вӧлӧмкӧ, «мутиыс» Архангельск кытшысь. Локтӧма мукӧдъяскӧд тшӧтш Пинега вожӧ лыс сотны. Уджалігӧныс ылалӧма, бура дыр вӧрас шӧйтӧма да комияс дорӧдз воӧма. Кузьма Ӧней «мутитӧ» сэсся пӧттӧдз вердас да пӧпуттьӧ кывтысьяскӧд гортас, рочьяс ордӧ, и мӧдӧдас.
