СЮВЧӦЖ * НЫВ
* Сювчӧж (удор.), рочӧн — гоголь, утка.
Тайӧ лоӧмторйыс вӧлӧма кольӧм нэмся кызьӧд воясӧ, кор коми сикт-грездса крестьяна видз-му овмӧстӧ ас кежысь на вӧдитісны. Быд котырлӧн вӧлӧма видз-му, чӧс туй, кола. Удораса Вашка катыд пемыд пельӧсӧн жӧ лыддьыссьӧма. Но кӧть унджык олысьыс лыддьысьны ни артасьны абу кужлӧмаӧсь, вӧлӧмаӧсь тӧлкаӧсь да шмонитысьӧсь. Тайӧс ковмӧ гаравны сы вӧсна, мый Давей Ӧльӧш — менам батьлӧн дядьыс, дедӧлӧн вокыс — повтӧм мортӧн вӧлӧма. Коми пармаад кыйсиг-вӧралігад ӧд быдсяматорйыс овлӧ. Вӧрӧ кӧть ваӧ, век ӧтнас мунӧ. И со ӧти арӧ Давей Ӧльӧш катас кыйсьыштны-вӧравны Вашкаса Тшептшындінӧ, кӧні сулалӧма сылӧн колаыс — вӧр керкаыс. Овмӧдчас сэні. Войясыс пемыдӧсь нин. Гӧгӧрбок шувгӧ пемыд козъя вӧр. Мортыд вӧралӧ, чери кыйыштӧ. Лун-войыс ӧдйӧ кольӧ. Давей Ӧльӧш кӧть и ӧтнас вӧр керкаад, но велалӧма нин татшӧм олӧмас. Нинӧм сійӧс оз повзьӧд: ни ош, ни кӧин, ни мути. Енмыдлы эскӧ да чайтӧ: лёксьыс пӧ Енмыс видзас. Но... ӧти арся рытӧ пач ломтыны пес поткӧдлігӧн чӧвтас синсӧ ыджыд гӧпт кодь ты вылӧ да аддзӧ: пукалӧ ты шӧрас сювчӧж. Энлы, мӧвпалӧ вӧралысьыд, лыя чӧжсӧ да чӧскыд и шыд сэсся сыысь пуа. Босьтас посводзын сулалысь пищальсӧ да кыйӧдчигмоз, надзӧника мӧдас матыстчыны ты дорас. Окотитас нин лыйны, но... видзӧдлас, а чӧжыс абу. Син водзас лэбачыс вошӧ. Нач сылӧ.
— Мый нӧ тайӧ? — мӧвпалӧ дядьӧыд. — Некытчӧ эг кежав, синмӧс чӧж вывсьыс эг вештыв, а лэбачыс ру моз воши.
Ӧльӧш дядь бара пес мӧдас поткӧдлыны. Ноксигкостіыс бара на видзӧдлас ты вылас и аддзӧ: лэбачыс сэні уялӧ. Дядьӧыдлы, тыдалӧ, ёна нин кӧсйыссьӧма чӧж яйтӧ видлыны, да сійӧ пищальнас бара гусьӧник кутас матыстчыны ты дорӧ. Но лэбачыд бара вошӧ, быттьӧ сылӧ места вылас. Дӧзмӧм вӧралысьыд керкаас ва пыртас тысьыс, ломтас пач, пусяс, нуръясьыштас дай водас узьны. Узьӧ ли, оз ли, вӧтасьӧ ли оз ли, ачыс оз гӧгӧрво, но кылӧ и аддзӧ: пырӧны керкаас некымын зон, накӧд тшӧтш — мичаник ныв. Ӧти и шуӧ:
— Ми, дядьӧ, тэнад керкаад пывсям, важӧн нин эг пывсьылӧ да.
— Но, пывсьӧ, инӧ, — шуӧ Ӧльӧш дядь.
Воӧм йӧзыд вӧр керкасьыс пачсӧ ломтасны, ва шонтасны, сэсся ставныс дзикӧдз пӧрччысясны. Вӧралысьыдлы сідзжӧ тшӧктасны пӧрччысьны.
— Ме кульси, — висьталӧма Ӧльӧш дядь бӧрыннас нин гортсаясыслы да сиктсаяслы, — пукси джодж шӧрас, паськӧмӧс пидзӧс вылам пукті. Мекӧд орччӧн том нылыс пуксис да пернаӧс мӧдіс корны. Шуӧ: «Дядьӧ, ме Сёльдінысь, спасит менӧ, мезды тайӧясысь. Найӧ — мутияс. Мортӧ бергӧдчӧмны. Найӧ менӧ аскӧдныс кызь во нин новлӧдлӧны. Нӧшта ӧти во коли. Сэсся менӧ найӧ гӧтыр пыдди кутасны видзны. Сійӧ чӧжыс, кодӧс ты вывсьыс аддзылін, ме и выйим. Вай меным пернатӧ, мезды мутияссьыс».
Но Ӧльӧш дядьыд пернасӧ нылыдлы оз сет. Гӧсьтъясыд пывсясны, пасьтасясны да том нылыскӧд тшӧтш петӧны керкасьыс. Вӧралысьыд ёна и повзяс. Оз гӧгӧрво: вӧт али явӧ тайӧ. Садяс воас да аддзӧ: пукалӧ дзик пасьтӧм джодж шӧрас, паськӧмсӧ пидзӧс вылас кутӧ, пернаыс сьыліас ӧшалӧ. Ачыс мӧвпалӧ: «Вӧр керкаыс грездсянь кызь кымын верст сайын, матігӧгӧрын ловъя лов абу, а кытыськӧ дзик тӧдтӧм йӧз волісны. Мыйкӧ тані абу ставыс лючки-бур. Ковмас ӧдйӧджык гортӧ бергӧдчыны, а то тайӧ мутиясыс бара на локтасны дай, мый на и вӧчасны...»
Сэсся дядьӧыд, кӧть и абу полысь рӧдысь, дыр оз и нюжмась. Тэчас пыжас олас-вылассӧ, кыйдӧссӧ да гортас кывтас. Вӧр керкаын лоӧмтор йывсьыс ставлы висьталас. И кывласны та йылысь Мозын вывса Сёльдін грездын, кӧні Давей Ӧльӧш некор абу вӧвлӧма. Сэтысь воас Вашкаса Кузьнюрдӧ нывбаба. Ӧльӧш дядь дорӧ шыӧдчас. Кывлі пӧ тэкӧд вӧр керкаад лоӧмтор йывсьыд да пыр жӧ туйӧ петі. Сэсся висьталас, мый кызь во сайын сылысь кагасӧ — ичӧтик нывсӧ — пывсянысь пышйӧдӧмаӧсь, сы пыдди вежӧм тятей кольӧмаӧсь. Ӧні чайтӧ, мый вӧр керкаас волӧм мужикъясыскӧд пыралӧма сылӧн нылыс. Мутияс пӧ сійӧс новлӧдлӧны аскӧдныс. Ёна и шогсьӧма-бӧрдӧма нывбабаыс да синванас и пальӧдӧма шогсӧ.
