КУИМ КӦЛЫСЬ

— Маша, — ме кӧсъя тэ вылӧ гӧтрасьны, ме кӧсъя, мед армияӧ мунтӧдз на лоин менам гӧтырӧн, — рытнас сиктса клубын йӧктігӧн веськыда шуис Сергей муса нылыслы.

— Мыйла нӧ тадзи тэрмасян? — нюммуніс Маша. — Армиясьыд воан да сэки гӧтрасям.

— Служитігкості мӧд сайӧ петан... Тӧда ӧд, кыдз тэ гӧгӧр Чагов Сашыс бергалӧ, — дӧзмискодь Сергей. — Армияад сійӧ ветліс нин, велӧдчис шоперӧ и, ӧні сылӧн семья лӧсьӧдан кадыд и воис. Петан сы сайӧ дай вунӧдан менӧ.

— Ог вунӧд, мися, — кутіс вензьыны Маша. — Виччысьны кута тэнӧ, дай оз кажитчы меным эсія чангыль ныра Чаговыс.

— Оз кӧ кажитчы, мыйла нӧ тӧрыт сыкӧд колльӧдчинныд? Мен висьталісны, сійӧ тэнӧ гортӧдзыд клубсьыс колльӧдӧма, ме сійӧ рытас гортын эг вӧв, батькӧд чери кыйны катлім, а тэ нин мӧдкӧд радейтчан, — оз ӧвсьы Сергей.

— Но, Сергунь, мый нӧ вӧча, колльӧдіс кӧ, ог ӧд курччав зонсӧ пон моз. Ӧвсьы нин. Эн вежӧкты менӧ быдӧн дорӧ, а то дзикӧдз лёкӧдча тэ вылӧ, — пыксис ныв.

— Мӧдан кӧ тадз сёрнитны, ме мӧд ныв вылӧ гӧтрася, — повзьӧдіскодь мусасӧ том зон.

— А код вылӧ эськӧ? — чуймис Маша. — Гашкӧ, эсійӧ Валяыд вылӧ? Пась вомаыс вылӧ?

— Мед кӧть и сы вылӧ, сійӧ нинӧмӧн абу лёк, абу мисьтӧм и.

— А ме мисьтӧм? Да?

— Тэ мичаджык на, но, видзӧда да, асныракодь.

— Ме асныра? Ачыд тэ асныра, мун гӧтрась аслад мича Валяыд вылӧ, а менӧ вунӧд, — неуна эз бӧрддзы Маша да котӧрӧн петіс клубсьыс.

Сергей шӧйӧвошис, кынмис места вылас, оз тӧд, мый вӧчны: ныв бӧрсяыс петны ли, висьтавны сылы, кутшӧма сійӧ радейтӧ Машаӧс, али гортас мунны. Кыпыдлуныс зонлӧн дзикӧдз вошис. Кӧсйис Машакӧд бура сёрнитны, а со мый артмис. Гортас локтіс да пыр жӧ и водіс узьны. Но дыркодь эз узьсьы.

Машакӧд Сергей Отев тӧдмасис во сайын, клубын. Неыджыд тушаа, вӧсни коска, но статя тӧдтӧм ныв пыр и кажитчис зонлы. Сергей эз повзьӧдчы, ачыс и матыстчис ныв дорӧ да корис вальс вылӧ. Йӧктігӧн и тӧдмасисны. Вӧлӧмкӧ, ныв воӧма юрсиктӧ уджавны вузасьысьӧн карын кооперативнӧй техникум помалӧм бӧрын. Ачыс орчча ичӧтик грездысь, кӧні нывлӧн бать-мамыс Машалӧн дзоляджык чой-вокыскӧд олӧны-вылӧны. Маша овмӧдчӧма бать-мамыслӧн рӧдвуж ордын. Медводдза рытсянь жӧ Сергей колльӧдіс мича нылӧс гортӧдзыс, сэсся быд рыт кутісны аддзысьлыны. То клубӧ кино видзӧдны ветласны, то библиотекаӧ журнал-газет видлавны пыраласны, а субӧта рытӧ век клубын йӧктӧны-гажӧдчӧны. Дженьыдджыка кӧ, век ӧтлаынӧсь. Ывла вылын котралысь посни йылӧмыс найӧс делькӧдны нин мӧдісны, аддзасны Сергейӧс и Машаӧс да пыр и горӧдасны: «Тили-тили теста, жӧник да невеста!» Зонлы мича нылыд сьӧлӧмӧдзыс йиджис. Но сылы регыд ковмас армияӧ служитны мунны.

Машалы ӧтнасӧн гортас дыр жӧ эз узьсьы. Мыйла и лёкӧдчис Сергуньыс вылӧ... Быттьӧ и сьӧлӧм дойданасӧ зонмыс нинӧм эз шу да... Гӧтрасьны со мортыс кӧсйӧ и... Но кыдз нӧ Маша вермас сӧглас та вылӧ сетны? Ӧти-кӧ, бать-мамыслысь колӧ юасьны, лэдзасны али оз верӧс саяс петны, бласлӧвитасны али оз нывнысӧ ас семьяӧн олӧм вылӧ? Мӧд-кӧ, кыдзкӧ нылыдлы абу бур верӧс сайӧ петӧм вылӧ пырысьтӧм-пыр сӧглас сетны. Аслас нывъёртъясыс техникумын велӧдчигӧн на висьтавлісны, мусмӧм зонмыдлы пӧ сьылі вылас абу мича ӧшйыны медводдза корасьӧмсяньыс, ассьыд пӧ донтӧ оз ков уськӧдны. А то пӧ ӧтлаасян да верӧсыд жӧ и вермас мыжавны: ме сайӧ жӧ пӧ тай петін, мӧд корасьысь эз сюр да. Ӧнія зонъясыд ӧд сэтшӧмӧсь. Ассьыныс дон тӧдӧны жӧ. Сергунь школаад сӧмын сизим класс помалӧма да совхозса фермаӧ уджавны пырӧма. Сылӧн гортас нёль чоя-вока, ставныс на ичӧтӧсь, школаын коді посни, коді ыджыдджык классын велӧдчӧны. Бать-мамыслы, видз-му овмӧсын зільысьяслы, сьӧкыд найӧс быдтыны-велӧдны. Со Сергуньыд и дугдӧма сэсся школаад котравны. Шуӧ, армияысь пӧ воа да сы бӧрын карӧ муна шоперӧ велӧдчыны.

Маша быд лун сиктса лавкаын вузасьӧ, а рытъяснас гортас пукалӧ, некытчӧ оз петав, весиг Лиля нывъёртыс дорӧ оз кежавлы. Думсьыс виччысьӧ Сергуньсӧ. Гашкӧ, пыралас ныв ордӧ бурасьны. Но зон абу и абу. Кӧть ыджыд горӧн бӧрд сэсся. Йӧктан рыт вылын лӧгасьӧм бӧрын коли вежон. Субӧта рытӧ ныв, неуна идрасьӧм бӧрын, пасьталіс кельыдлӧз дзоридзьяса медмича платтьӧсӧ да кӧсйис нин мӧдӧдчыны клубӧ. Виччысьтӧг кодкӧ тотшкӧдчис ӧдзӧсӧ. Нывлӧн сьӧлӧмыс морӧс кудсьыс неуна эз чеччышт: Сергунь тайӧ, коді нӧ сэсся. И збыльысь, ӧдзӧс воссис да петкӧдчис муса зонмыслӧн мыгӧрыс. Но мый тайӧ? Сергей эз вӧв ӧтнасӧн. Сы бӧрся керкаӧ пырисны Сергуньлӧн батьыс — Микӧл Вась, сыкӧд тшӧтш Сергейлӧн ёртъясыс — Чигов Коля да Гычев Модь.

Виччысьтӧм гӧсьтъяс чолӧмасисны, сэсся Сергейлӧн батьыс сувтіс джодж шӧрас, веськыд кисӧ джоджӧдзыс лэдзлӧмӧн копыртліс юрсӧ ныв водзын.

— Муса нылӧй, криста радиӧн кора тэнӧ, пет Сергей сайӧ, — шыасис Микол Вась Маша дорӧ. — Мортыслы некымын лун мысти армияӧ колӧ мунны, но ӧд дзикӧдз йӧймӧма зонмыс, шуӧ, Маша кӧ оз пет ӧні ме сайӧ, некутшӧм армияӧ пӧ ог мун. Йӧз серам ӧд, пыксьӧ пиукӧй да. Вай сет сӧглас, а то пиӧй ӧд зэв жаль. Страдайтӧ мортыс тэ вӧсна...

Сэсся Микол Вась крапкис-пуктіс пызан вылӧ водка доз. Том ныв шӧйӧвошис, оз тӧд, мый вӧчны. Эз на удит вомсӧ восьтыны, мед кыв-мӧд шуны, кыдзи бара воссис керка ӧдзӧс. Вежӧсӧ пырисны Сергейлӧн мамыс — Ванька Парась, Сергейлӧн ыджыдджык Галя чойыс, сылӧн нывъёртыс да сиктса гудӧкасьысь Миш. Нывкаяслӧн кианыс тубрасъяс, сумкаяс. Найӧ ыджыд шумӧн, гажа зыкӧн матыстчисны пызан дорӧ да сераліг-варовитігтыр кутісны ректыны быдсикас вӧлӧгасӧ: черинянь, кӧвдумъяс, пуӧм яй, котлет-омлетъяс, солалӧм да свежӧй чери. Регыд пызаныс тыри быдсикас чӧскыдторнас, вина-водка-сурӧн, да сэтшӧм уна, тӧкӧтьӧ пызаныс шӧри чегас.

— Но, пуксялӧй, дона гӧсьтъяс, — шыасис чукӧртчӧмъяс дорӧ Сергейлӧн мамыс. — Талун миян ыджыд гаж, менам ӧти пиукӧй гӧтрасьӧ. Ноко, Сергунь да Машук, пуксьӧй орччӧн пызан саяс, талун ми кутам гажӧдчыны, пасъям тіянлысь свадьба.

Маша дзикӧдз шӧйӧвошис, но вӧчны мыйкӧ вӧлі сёр нин. Сергуньлӧн чойясыс пуксьӧдісны жӧникӧс да невестаӧс пызан сайӧ. И пансис гаж... Джажнитіс гудӧк. Рытывбыд дай войбыд воӧм гӧсьтъяс Маша ордын сьылісны-йӧктісны. Мӧд асывнас гажыс вуджис Сергуньяс ордӧ. Тані бара жӧ лунтыр кыліс сьылӧм да йӧктӧм. Кӧлысь вылын гажӧдчысьяслы вина-водкаыс, тыдалӧ, курыдӧн кажитчис да ӧтарӧ «горько» горзісны, том гозъяӧс корисны юыштны винаторсӧ. Сергуньлӧн да Машалӧн вом доръясныс нин дубалісны окасьӧм понданыс, а гажӧдчысьяслы век этша, оз-оз дай бара на кодкӧ «горько» горӧдас. Со тадзи и артмис ставыс. Машуклы весиг аслыс эз эскыссьы, мый сійӧ нем виччысьтӧг верӧс сайӧ петіс. Кӧть нывлысь некод эз юась, радейтӧ-ӧ сійӧ Сергейӧс, кӧсйӧ-ӧ петны сы сайӧ, Маша век жӧ радліс, мый найӧ муса зонмыскӧд бӧр бурасисны дай гозъяӧн нин лоисны, кӧть эськӧ эз гижсьыны загсын. А Сергей ӧтарӧ нимкодясис: ӧні мича да дона нылыс сылӧн лоис, некодлы сійӧ Машуктӧ оз сет, век кутас радейтны. Кык лун гажыс муніс, а выльлунӧ асывнас Сергуньӧс бать-мамыс, чойясыс, ичӧтджык Ваня вокыс, ёртъясыс да том гӧтырыс колльӧдісны армияӧ. Том гозъя весиг ӧти здук кежлӧ эз кольлыны ӧтлаын, ӧти вой эз кольны вольпасьын. Пыр кодкӧ на дорын бергаліс, сьыліс-йӧктіс-гажӧдчис.

Маша, дерт, овмӧдчис батюшка-матушка ордас, том верӧсыслӧн гортас. Лунъяснас сійӧ уджалӧ, рытъяснас гортас ноксьӧ да виччысьӧ мусуксяньыс юӧр. Регыд мысти Сергуньсянь воис письмӧ. Гижӧ, мый веськалӧма Войвывса флотӧ, кутшӧмкӧ караб вылын ветлӧдлӧ саридз-океанъясті. Сыкӧд ӧтилаын служитӧ, вӧлӧм, и Лилялӧн тӧдсаыс, нывлӧн чужан сиктсьыс зон — Петров Коль. Сідзкӧ, Сергейлы ылі саридзад абу гажтӧм. Кӧть абу ӧти сиктса Кольыс, век жӧ земляк. Ковмас кӧ, век нин ӧта-мӧдныслы отсаласны. Сергей том гӧтырсӧ оз вунӧдлы. Сысянь письмӧяс тшӧкыда волывлӧны. Маша верӧсыслӧн быд письмӧ вылӧ жӧ вочакыв мӧдӧдӧ. Век гижӧ, мый ёна гажтӧмтчӧ верӧссьыс да быд лун сійӧс виччысьӧ. Клубӧ ни кино видзӧдны, ни йӧктыны оз ветлывлы. Но, кыдз шуласны бур йӧзыс, бурыс лёкыстӧг оз овлы. Ӧти рытӧ Лиля нывъёртыс сы ордӧ пырис, корис Машаӧс клубӧ йӧктан рыт вылӧ ветлыны, шуис, ӧтнамлы пӧ гажтӧм дай кыдзкӧ абу бур. Шуасны пӧ, ӧтнас жӧник корсьны локтӧма. Маша сӧгласитчис. Клубын тырыс том йӧз, репродукторын сьылӧ Людмила Зыкина: «На побы-ывку еде-е-ет молодой моря-а-ак, грудь его-о в меда-а-алях, ленты в я-ако-о-ряа-ах!»

— Кылан, — серӧктіс Лиля, — тэнад Сергунь моряк йывсьыд сьылӧ Зыкинаыс, но дыр на оз во муса верӧсыд. Виччысян ёна?

— Виччыся, дерт. Кыдзи нӧ ог виччысь? Сійӧ жӧ менам верӧс, дона Сергуньӧй.

Нывъяс сувтісны стен дорӧ. Маша эз на удит гӧгӧрбок видзӧдлыны, а сы дорӧ матыстчис нин Чагов Саш, корис вальс вылӧ. Йӧктігӧн юасис Машалысь, кӧні служитӧ Сергейыс, кыдзи мунӧ сылӧн службаыс, а йӧктӧмъяс помасьӧм бӧрын шмонитіг да анекдотъяс висьталігмоз колльӧдіс Машаӧс да Лиляӧс гортӧдзныс. Маша, дерт, йӧктан рытъяс вылад гежӧда ветлывліс. Но ӧд рыт-рыт гортад том ныв дӧзмӧ жӧ пукавнысӧ, торйӧн нин кузь, кӧдзыд, пемыд тӧвъяснад. Лиля нывъёртыскӧд корсюрӧ кино видзӧдны клубӧ пыравлісны. Но кор кӧть вӧлі оз волыны клубад, сэні найӧс век паныдалӧ Чагов Саш да мыччӧ нывъясыслы кино вылӧ водзвыв ньӧбӧм билетъяс. А кино бӧрас колльӧдӧ найӧс гортӧдзныс. Ачыс век шмонитӧ, сӧрӧ нем абусӧ, гажӧдӧ нывъясӧс. А найӧ гылыда сералӧны, торйӧн нин Лиля. Маша важӧн нин гӧгӧрвоис, мый нывъёртыслы Чаговыс абу веськодь, радейтӧ сійӧс. А Чаговыд сы вылӧ оз видзӧд, Маша дорын век бергалӧ. Лиляыд, тыдалӧ, вежӧктыны кутіс нывъёртсӧ. Ӧтчыд пӧдругаяс зыкӧ воисны. Лиля юаліс, мыйла пӧ Чаговсӧ ас дорад сибӧдан, тэнад пӧ ӧд верӧс эм. Со пӧ воас Сергейыд служитанінсьыс да тэныд и Чаговыслы пуж петкӧдлас. Кыдз нӧ пӧ Чаговсӧ сибӧда, пыксьӧ Маша, кыкӧн пӧ тэкӧд ветлӧдлам клубас да, кыкнаннымӧс и колльӧдӧ зонмыс, а тэныд кӧ кажитчӧ Чаговыс, ачыд и висьтав сылы та йылысь, а менӧ эн сюркняв, кытчӧ оз ков, менам пӧ верӧс эм, сійӧс радейта, сійӧс и виччыся. Та бӧрын нывъяслӧн ёртасьӧм помасис. Маша дугдіс клубад ветлӧдлыны, гортас век кадсӧ кутіс коллявны, сэсся и тулыс воис, удж бӧрас град йӧрын быд рыт ковмӧ ноксьыны, отсасьны батюшка-матушкаыслы картупель-капуста пуктыны. Дай орчча грездӧ шойччан лунъясӧ ветлывліс, бать-мамыслы отсасис тувсов уджъяс дырйи. Гожӧмнас нокыс тырмис жӧ, кӧза-баля видзисны Сергуньыслӧн бать-мамыс да Машалы отпускалігӧныс кӧрым заптыны ставкӧд тшӧтш ковмис катлыны. Сэсся тӧв воис. Сергуньсянь кадысь кадӧ письмӧяс волісны, но мыйлакӧ сійӧ гижис сӧмын бать-мамыслы. А Машалы письмӧяс дугдіс ыстыны. Ныв шогӧ уси, мӧдӧдліс верӧсыслы некымын письмӧ, но вочакыв сысянь эз и во. Мый лои Сергуньыскӧд? Мыйла оз гиж сылы? Майшасиг-шогсигӧн коли бура уна кад.

Ӧти рытӧ Маша муніс клубӧ кино видзӧдны да тані аддзысис вӧвлӧм нывъёртыскӧд. Лиля мича пальтоа, юрас кыӧм югыдлӧз шапочка, вом дорсӧ мавтӧма чим гӧрд помадаӧн, матыстчис Маша дорӧ.

— Чолӧм, пӧдруга! — кывлысис Лиля. — Важӧнкодь нин эг аддзысьлӧй. Кыдз олан-вылан? Мыйлакӧ клубӧ он волывлы?

— Да важ моз, — вочавидзис Маша. — А клубад некор ветлӧдлыны, некор гажӧдчыны, гортын уджыс уна.

— А Сергейыд мый гижӧ?

— Ыджда нинӧм оз гиж, служитӧ.

— А ме кывлі, мый тэнад морякыд выль краляӧс море-океанас лӧсьӧдӧма, сы вылӧ кӧсйӧ гӧтрасьны, — делькӧдана шуис Лиля. — Сыкӧд менам ӧти тӧдса зон служитӧ да сійӧ и гижис менам тӧдсалы.

— Гӧтрасьны? — шай-паймуніс Маша. — Бать-мамыслы сійӧ тшӧкыда гижӧ, но некутшӧм гӧтрасьӧм йылысь оз казьтыв, мӧдарӧ на, юӧртӧ век, мый регыд гортӧ воас, мый ставсьыным ёна гажтӧмтчӧма.

— Вот-вот, бать-мамыслы гижӧ, — гӧгӧрвоис нывъёртыслысь майшасьӧмсӧ Лиля да содтіс: — Выль гӧтырӧс гортас вайӧдас, то ли Архангельскысь, то ли Мурманскысь, а тэ ӧтнад колян, бурӧн мун водзджык Отевъяс дорсьыс. Да, тӧдан, ми Чаговкӧд ӧтлаасьны жӧ кӧсъям, регыд кӧлысь лоас. Тэнӧ корлам.

Но Маша эз нин кывзы Лилялысь бӧръя кывъяссӧ. Сійӧ котӧрӧн петіс ывла вылӧ, кино вылад эз нин пыр. Кутшӧм нин кино татшӧм юӧр бӧрад! Со мый вӧсна мусук-верӧсыс оз письмӧась гӧтырыскӧд. Мӧдӧс да мичаджыкӧс аддзӧма, а ӧд кӧсйысьліс нэмсӧ ки вылас качайтны, служба вылӧ мунӧм водзвылас мича кывъяс шуаліс, окавліс да окавліс Машукӧс, воа пӧ да загсын гижсям. Вот тэныд и любов. Маша дыркодь эз пыр гортас, ки-кок гегдытӧдз сулаліс сод помын, мӧвпаліс сы йылысь, мый вӧчны водзӧ, но некутшӧм бур, тӧлка мӧвп юрас эз и во. А мӧд луннас, удж бӧрас нин, чукӧртіс ассьыс олас-вылассӧ да петіс овны рӧдвуж ордас. Сергейлӧн бать-мамыслы, чойясыслы невестканыслӧн на ордысь мунӧмыс лоис виччысьтӧмторйӧн. Найӧ волісны Маша ордӧ, юасисны, мыйын помкаыс, но бур сёрни эз артмы. Ныв чӧв оліс, кутіс ас пытшкас сьӧлӧм дойсӧ. Недыр кад кольӧм бӧрын Маша ордӧ пырис Чагов Саш, висьтасис, мый кывлӧма Машаӧн Отевъяс ордысь мунӧм йылысь. Но ныв и Чаговыдлы уна эз висьтав, шуис сӧмын, мый ӧтнаслы бурджык овны, некод водзын пӧ оз ков кывкутны, некодӧс оз ков виччысьны. Ӧтнасыд пӧ ӧтнад и эм. Вӧля. Но Чаговтӧ, вӧлӧм, он на ылӧд. Сюсь мортыд пыр и гӧгӧрвоис, мый помкаыс, дерт, Машалӧн верӧсын, коді мыйӧнкӧ ёна дойдӧма нывлысь сьӧлӧмсӧ. Со и лёкӧдчӧма Сергуньыс вылӧ. Дерт, Чагов Саш кадсӧ весьшӧрӧ эз кут воштыны, корис нылӧс ветлыны клубӧ кино видзӧдны, сэсся и субӧта рытъясӧ йӧктӧмъяс вылысь Машаӧс да Сашӧс тӧдсаясыс кутісны аддзывны. Чагов кӧть и аддзысьлывліс корсюрӧ Машалӧн нывъёртыскӧд — Лиляыскӧд, колльӧдлывліс клубысь гортӧдзыс, но сы вылӧ гӧтрасян мӧвпъяс зонлӧн эз вӧвны. Сашалы ёна сьӧлӧм выв вӧлі Маша, сы вылӧ и кӧсйис гӧтрасьны, войяснас узис и вӧтасис, кыдзи сійӧ муса нылыскӧд ворсасны кӧлысь, лӧсьӧдасны семья, челядьӧс. Но сылысь кӧсйӧмсӧ торкис Сергей Отев. Гӧтрасис дай служитны муніс. Весиг эз гижсьыны. Кутшӧм нӧ Отевыс Машалы верӧс? Эз кӧ гижсьыны? Сожитель. Оз, оз, ӧні Чаговыд ассьыс вӧжжисӧ оз лӧньӧд, кыяс Машуктӧ лэчкӧ. А кадыс оз сувтлы, водзӧ мунӧ. Регыд Сергей Отев воас служитанінсьыс, аддзас Машукыд моряк паськӧма Сергуньсӧ дай бӧр сы дорӧ мунас. Тайӧс Чаговыд бура гӧгӧрвоис да кутіс тэрмасьны пӧртны олӧмӧ ассьыс кӧсйӧмсӧ. Пырис ӧти мича рытӧ Маша ордӧ дзоридзьясӧн, окыштіс бан бокас да зэв меліа, нывлы синмас веськыда видзӧдӧмӧн шуис:

— Машук, ме тэтӧгыд овны ог вермы, тэ меным медся муса, медся дона, медся мича, пет ме сайӧ верӧс сайӧ.

— А кыдзи нӧ тэнад Лиляыд? — чуймис Маша. — Тэ жӧ сы вылӧ кӧсйин гӧтрасьны, меным сійӧ ачыс коркӧ висьтавліс.

— Лиляыд тэныд сӧрис, тыдалӧ, — эз шӧйӧвош Чагов. — Да... колльӧдлі сійӧс некымынысь гортӧдзыс, но ми костын нинӧм эз вӧв. Ме важысянь нин тэнӧ радейта дай век кута радейтны. Аски корасьны локтам, сӧмын сӧглас сет.

Маша зонлысь кывъяссӧ пыдди эз пукты, чайтіс, мый сійӧ шмонитӧ, артисталӧ, кыдзи век, бызгӧ нем абусӧ. Но мӧд луннас, Машалӧн буретш шойччан лун вӧлі, сы ордӧ пырисны асывнас виччысьтӧм гӧсьтъяс: Чагов Саш, сылӧн батьыс, Сашлӧн чой-вокъясыс. Чаговлӧн батьыс сувтіс джодж шӧрас да ныв водзын копыртчылӧм бӧрын веськыда шуис:

— Корасьны локтім. Миян Саш пиным абу эновтана зон, велӧдчӧм морт, уджалӧ, гортӧ сьӧм вайӧ, тэнӧ ёна радейтӧ.

Мун сы сайӧ. Нэмтӧ кутас ки вылас новлӧдлыны.

— Но ме ӧд верӧс сайын нин, — кывлысис Маша. — Менам верӧс флотын служитӧ.

— Кутшӧм сійӧ тэныд верӧс, энӧ гижсьылӧй да... Дай мӧд вылӧ пӧ Сергейыд, роч акань вылӧ, гӧтрасьӧма, бать-мамыслы нин гижӧма, мый регыд гозйӧн воасны, — шыасис Чаговлӧн ичӧтджык Юля чойыс. — Кывлі ме, сиктсаяс сёрнитӧны.

Машалӧн неуна юр садьыс эз вош татшӧм юӧрсьыс, кокъясыс слабмисны, да ныв пуксис орччӧн сулалысь улӧс вылӧ.

— Но... Петан он менам пи сайӧ? — быттьӧ вӧтын моз кыліс ныв Чагов батьлысь юалӧмсӧ.

Маша эз и тӧдлы, кыдзи сылӧн шусис «да». Сэсся воссис ӧдзӧс, пырисны Сашалӧн мамыс, вежаньыс, нӧшта кодъяскӧ, накӧд тшӧтш тыдовтчис гудӧкасьысь Миш. Бара, кыдзи и коркӧ, джажнитіс гудӧк, нывбабаяс сумкаяссьыныс ректісны быдсикас вӧлӧгасӧ, вина-водкасӧ, пуксьӧдісны жӧникӧс да невестаӧс орччӧн пызан сайӧ. И пансис гаж. Сэтшӧм жӧ, кутшӧмӧн вӧлі Сергуньлӧн да Машалӧн вунӧдлытӧм гажыс. Лунтыр Маша ордын кыліс гудӧкасян шы, лунтыр сьылісны-йӧктісны-гажӧдчисны воӧм гӧсьтъяс. Но нывлы ставыс вӧлі веськодь. Оз, оз радейт сійӧ Чаговтӧ, оз кӧсйы сы сайӧ мунны. Оз ков сылы аслас дженьыд на олӧмас тайӧ мӧд кӧлысьыс. Но он тай тӧд, кӧні тэнад шудыд. А Чаговыс Маша дорысь оз и вешйыв, пыр видзӧдӧ нылӧс сывъявны-окавны. А Машукӧс зывӧк босьтӧ. Кыдзи сійӧ мустӧм мортыскӧд кутас овны? Маша аслыс жальӧн лои, синваыс ыльӧбӧн визувтіс бандзибтіыс, да мед некод эз казяв сылысь бӧрдӧмсӧ, ныв чепӧсйис-петіс вежӧссьыс сод вылӧ. И друг сы водзын мойдын моз петкӧдчис статя, мича моряк, кайис сод вывтіыс, матыстчис Маша дінӧ да босьтіс аслас пӧсь киясас нывлысь кисӧ.

— Чолӧм, Машук, со ме и вои, — вӧтын моз жӧ кыліс ныв дыр виччысяна мусукыслысь мелі гӧлӧссӧ. — Мыйла нӧ бӧрдан, донаӧй? Мӧдім гортӧ. Нинӧм оз ков висьтавны, ме нин ставсӧ тӧда.

Сергунь топӧдліс дона гӧтырсӧ морӧс бердас, сэсся кыкӧн сывъясьӧмӧн мӧдісны Отевъяс ордӧ, Сергуньлӧн гортас. А Машалӧн вӧвлӧм оланінын гажыс регыдӧн и помасис. Казялӧмаӧсь дона гӧсьтъясыд, мый гӧтырпуныс вошӧма, да петасны сійӧс корсьны. Дыркодь горзӧма Чаговыс, чуксасьӧма Машаӧс, но весьшӧрӧ. Сэсся суседъясыс, кодъяс ӧшинь пыр видзӧдчӧмаӧсь, висьталӧмаӧсь выль жӧникыслы, кыдзи Машасӧ Сергей Отевыс кӧлысь вывсьыс пышйӧдӧма. А гортас нин Сергунь восьтӧма Машалысь синсӧ став лоӧмтор вылас. Вӧлӧм, лёк юӧрсӧ ыстӧма Сергейлӧн служитанінас Машалӧн медматыс нывъёртыс — Лиля. Сійӧ гижӧма, мый Сергейлӧн гӧтырыс Чагов Сашкӧд нин олӧ. Дерт, Сергейлы тайӧ лоӧма виччысьтӧмторйӧн. Сійӧ став мир вылас нин лӧгасьлӧма Маша йылысь лёк юӧр воӧм бӧрас, саридзса лӧз енэжыс синъяс водзас пемдылӧма. Войвылын служитысь моряк весиг олӧмсьыс кӧсйӧма мунны, но аддзӧма вын кутчысьны да гортас воны, видзӧдлыны ас синмӧн, кыдзи олӧ-вылӧ выль верӧсыскӧд сылӧн муса Машаыс. Служитанінсьыс воӧм моряк став збыльсӧ тӧдмалас, сэсся и мунас радейтана гӧтырыс дорӧ.

Ковтӧм кӧлысь бӧрын некымын лун мысти Маша паныдасис Лилякӧд ывла вылын да юаліс:

— Мыйла нӧ, Лиля, тэ татшӧм лёка вӧчин? Мыйла нӧ Сергуньлы письмӧад менӧ лёкӧдін? Мыйӧн нӧ ме тэ водзын мыжа?

— А сійӧн, — эз соссьы Лиля, — мый тэнӧ кыкӧн радейтӧны, а ме вылӧ некод оз видзӧд. Кӧсйи, мед тэ ӧтнад колян да тӧдлан, кутшӧм сійӧ ӧтка олӧмыс, ӧтнад кӧдзыд вольпасьын узьлӧмыс.

— Но ӧд тэ зэв на том, — чуймис Маша. — Тэнад олӧмад ӧд ставыс на водзын, тӧдмасян кодкӧдкӧ, семья лӧсьӧдан. Шудтӧ ӧд аслыд колӧ дорны. Но оз позь семья костӧ пырны, тайӧ ӧд зэв ыджыд грек. Чагов Сашыд тай, висьтавлін, тэ вылӧ кӧсйысьлӧма гӧтрасьны, мун сы сайӧ.

— Оз босьт сійӧ менӧ.

— Мыйла?

— Маша, он мӧй гӧгӧрво, сійӧ тэнӧ оз вермы вунӧдны. Ме вылӧ кӧсйис гӧтрасьны, но кор кывлӧма, мый тэ Отевъяс ордысь бӧр мунӧмыд, пыр жӧ и тэ дінӧ ляскысис, менӧ эновтіс.

— Но ме ӧд абу мыжа, кажитча кӧ сылы, — дӧзмискодь Маша, — вунӧдас коркӧ. Шуӧны тай, кадыс пӧ бурдӧдас. Виччысь, терпит, Лиля, и тэ коркӧ лоан шудаӧн. Дай лёк вӧчӧмнад тэ сӧмын асьтӧ накажитін. Сашыд тэнӧ эновтіс, а ми Сергунькӧд регыд загсын гижсям, шыӧдчӧм нин сэтчӧ сетім. Сэсся свадьба лоас.

И збыльысь, недыр мысти Сергейлысь да Машалысь гӧтрасьӧмсӧ вынсьӧдісны районса загсын. Котыртчис выль семья. Машуклӧн коймӧд нин кӧлысь вылас волісны кыкнанладорсяньыс став рӧдвужыс. Гӧсьтъяс гажӧдчисны быдса вежон, гӧлӧс воштытӧдз сьылісны, кокъяс доймытӧдз йӧктісны, вина-водкасӧ пӧтмӧн юисны... Зэв кыпыда да гажаа муніс кӧлысьыс. Чагов Саш, дерт, кӧлысь вылад эз волы, регыд мысти муніс корсьны ассьыс шудсӧ кутшӧмкӧ карӧ. Машалӧн вӧвлӧм нывъёртыс эз жӧ кольччы юрсиктӧ, эз волы Машалӧн да Сергейлӧн свадьба вылӧ. Лиля мунӧма карӧ, кӧні сэсся, кывсис, сідз жӧ петӧма верӧс сайӧ.

Уна ва визувтіс Машалӧн коймӧд кӧлысь бӧрын, уна лым тӧвъяснас усьліс да бӧр сывліс, уна кор аръяснас киссьыліс-гылавліс, уна дзоридз гожӧмъяснас дзоридзавліс, но Отев гозъя век олісны дай ӧні на олӧны ӧтсӧгласа, быдтісны кык пиӧс да кык нылӧс. Налӧн ставныслӧн нин асланыс семья, челядь. А Сергей да Маша шудаӧсь медся ыджыд озырлунӧн: асланыс быдтасъясӧн да дед-бабӧн шуысьясӧн.