ЭСКА АСЛАМ ЕНЛЫ
Гожӧмнас Сыктывкарса олысьяс, дерт, унаысь аддзывлісны шӧр универмаг дорысь уска-тошка мича чужӧма мужичӧйӧс, коді серпасаліс ветлысь-мунысьясӧс налӧн кӧсйӧм серти карандашӧн. Серпасыс пыр артмывліс мича да зэв стӧч. И йӧзыс ошкывлісны художникӧс. Сідзкӧ, сетлӧма сылы Енмыс ыджыд сямсӧ.
А художникыс Изьва муысь петлӧм морт Степан Григорьевич Семяшкин, кодкӧд абу нин ӧти во тӧдсаӧсь. Серпасасьӧмысь ӧтдор вӧчасьӧ пуысь, гижӧ кывбуръяс, лӧсьӧдӧ сьыланкывъяс, ворсӧ гитараӧн. Дженьыда кӧ, зэв унаторйын петкӧдчӧ сылӧн енбиыс. Паныдасьлім ми сыкӧд выль 2011 во водзвылын Изьва керкаын. Локтан вося январ 5 лунӧ Степан Григорьевичлы тырӧ ветымын вит арӧс. Со и окота лои тӧдмӧдны лыддьысьысьясӧс тайӧ авъя мортыскӧд.
— Чужлі Изьва юбердса Бакур сиктын, — висьталӧ Степан Семяшкин. — Бать-мамлӧн, Григорий Антоновичлӧн да Елизавета Николаевналӧн, вӧлі квайт челядь. Но меным медся дона йӧзыс водзджык мунісны олӧмысь. Миян пиысь куимӧн верстьӧӧн нин вӧліны. А ичӧтджык куим вок, на лыдын ме, медся дзоляыс, веськалім Мокчойса школа-интернатӧ. Сэні и быдмим.
А сэсся вӧлі армия. Служитіс Москваын самоходнӧй артиллерийскӧй установкаса (САУ) механик-водительӧн. Некор оз вун 1975 вося ноябр 7 лун, кор аслас САУ вылын прӧйдитіс Гӧрд изэрд кузя. Парад вылын мунысьяслы петкӧдлісны Кремльын ыджыд концерт. Быдӧнӧс пасйисны оборонаса министр Андрей Гречко нимсянь Почёт грамотаӧн.
— Армия бӧрын во уджалі Изьва районса культура керкаын художникӧн, — водзӧ казьтылӧ Степан Григорьевич. — Сэсся пыри велӧдчыны Сыктывкарса искусствояс училищеӧ да босьті художник-оформительлысь диплом. Ёна радейті и спорт. Вӧлі лызьӧн ордйысьӧм кузя спортса мастерӧ кандидатӧн. Со и босьтісны Коми Республикаса пытшкӧс делӧяс министерствоӧ. Понді кывкутны сідз шусяна нагляднӧй агитация вӧсна. Бура служитӧмысь наградитлісны кык медальӧн. Но сэсся 1994 воын висьӧм вӧсна ковмис петны пенсия вылӧ. Сэксянь менам олӧмӧй ёнджыкасӧ йитчӧма Изьва керкакӧд, коді и отсаліс меным бурдны.
Сьӧкыд шуны, корсянь сійӧ босьтчис серпасасьны. Ӧд ставӧн миян пиысь карандашнад рисуйтчӧны челядьдырсянь. Но сӧмын оз быдӧн ло художникӧн. Та могысь колӧ, мед тэнад сьӧлӧмад ӧзйис аслыссикас би. А сійӧ буретш и эм Степан Семяшкинлӧн, коді армияас вӧлі стенгазетса редакторӧн. Ёна серпасасис МВД-ын уджалігӧн. А ӧні и Изьва керкаын дугдывтӧг зільӧ. Дерт, таысь сылы удждон оз мынтыны. Ставсӧ вӧчӧ аслас водзмӧстчӧм серти. Со и лоӧ мукӧддырйи петавны нажӧвитчыштны улич вылӧ.
— Эн чайтӧй, мый таысь унджык нажӧтка воӧ, — юксьӧ мӧвпъясӧн художник. — Сыктывкарын босьта ӧти серпасысь ветымын шайт. Тайӧ абу уна. Да и кӧсйысьыс лыда морт жӧ. Ветлывлі рисуйтчыны и Москваса Арбатӧ, и Санкт-Петербургса Невскӧй проспект вылӧ, и Сочиӧ. Сэтчӧс художникъяс ӧти серпасысь босьтӧны сюрсӧн-джынйӧн шайтӧдз, а ме вӧзйывлі ассьым уджӧс витсёысь. Найӧ сэсся эз кутны сибӧдны менӧ ас дораныс.
А сідзсӧ Степан Григорьевич радейтӧ ветлывлыны Россия пасьтала. Воліс нин и Соловки діяс вылӧ, Красноярскӧ. Ветлігас гижӧ дневникъяс. Вӧчӧ мича фотографияяс. Тайӧ ышӧдӧ сійӧс и водзӧ мыйкӧ вӧчны. Кӧть эськӧ асшӧр рисуйтчысьлӧн, поэтлӧн, композиторлӧн абу на некутшӧм ыджыд ним ни награда. Но сійӧ висьталӧ та йылысь шмонитігмоз.
А олӧмас медся ыджыд мыджӧдыс, дерт жӧ, семьяыс, коді и сетӧ художниклы содтӧд вын-эбӧссӧ. Гӧтырыс, Татьяна Леонидовна, верӧсыс моз жӧ босьтіс искусствояс училищеын художник-оформительлысь диплом. Но, вӧлӧмкӧ, художникыдлӧн нажӧтка вылӧ семьятӧ сьӧкыд вердны. И медбӧрын сійӧ кутіс вузасьны рынокын. Татьяна Леонидовна, позьӧ шуны, ӧні и кутӧ семьясӧ. Гозъя куим нылӧс быдтісны. Лена петіс верӧс сайӧ да овмӧдчис Москваӧ. Люба, лыйсьӧм кузя спортса мастер, уджалӧ таксистӧн. Людмила лэбалӧ Ту-154 самолётын стюардессаӧн. Эмӧсь нин гозъялӧн и внук-внучкаяс.
Менам юалӧм вылӧ, радейтӧ-ӧ сійӧ ассьыс семьясӧ, пыр жӧ вочавидзис, коми войтыр пӧ та йылысь некор восьсӧн оз сёрнитны. Ме пӧ ассьым гӧтырӧс окыштлі сӧмын кӧлысь дырйи. Но ми пӧ сыкӧд олам кыдзи ӧти ловъя лов.
А Изьва керка лоис Степан Григорьевичлы мӧд гортӧн, коді йитӧ сійӧс чужаніныскӧд. Ставсӧ тані сійӧ вӧчӧ керкаса директор Василий Прокопьевич Рочевкӧд да Алексей Александрович Ларионовкӧд ӧтвылысь. Кыдз ачыс шуӧ, мукӧддырйи пӧ и вензьывлам, но творческӧй уджад мӧд ногӧн оз позь.
И со ми видзӧдалам Изьва керкалысь жыръяссӧ, кодъясӧс сэтшӧм радейтӧмпырысь мичмӧдіс-пелькӧдіс Степан Семяшкин. Тані абу сӧмын сылӧн ӧтнаслӧн, но и Изьваса мукӧд мастерлӧн уджъясыс. Видзӧдан на вылӧ да шензян, мыйта сяммӧны вӧчны йӧзыс. Сизябысь Зинаида Павловна Вокуевалысь кӧр куысь вурӧм сумкасӧ, сапӧгсӧ да шапкасӧ донъялігӧн пыр и усисны тӧд вылӧ миян тшапитчысь аньяс, кодъяс эськӧ окотапырысь ньӧбисны мичасьыс-мича серпасъяса сылысь вурӧмторъяссӧ. А сэк кості Степан Григорьевич шмонитӧмпырысь висьталӧ, кыдзи тополь чуркаысь сійӧ вӧчис тундраын чери кыйысь пастуклысь мыгӧрсӧ. Изьва керкасянь пӧ неылын пилитісны тополь йывсӧ чуркаяс вылӧ. Ӧти пӧ меным воис сьӧлӧм вылӧ да кори сэні уджалысьяслысь. Но найӧ эз сетны. И рытнас пӧ, кор мунісны гортаныс, пырті чуркасӧ да пыр жӧ босьтчи уджӧ. И сэтшӧм мича серпас артмӧма.
Шыбитчӧ синмад «Печӧраса речникъяс» выставка, кӧні петкӧдлӧма Печӧра вывті кольӧм нэмся кывтысь-катысь паракодъяслысь, паракодствоын уджалысь династияяслысь фотографияяс.
И медбӧрын веськӧдчим нӧшта ӧти жырйӧ, кӧні петкӧдчӧ аслас уджъясӧн нин Изьва керкаса художник. Мыйыс сӧмын тані абу! И кыдз пу йӧгъясысь вӧчӧм сов дозъяс да паньяс, и торъя серпасъяс, и бадь пу ньӧрйысь кыӧмторъяс, и Изьва керкалӧн макет, и Изьва бердса сиктъяслӧн серпасъяс, и уна-уна мукӧдтор, кодъясӧс вермис вӧчны сӧмын ыджыд енбиа морт.
А таысь ӧтдор сійӧ быд лун ветлывлӧ и йӧктысь-сьылысьяслӧн репетицияяс вылӧ. Быдлаӧ колӧ кад. Но кыдзи ачыс шуӧ, Изьва керка пӧ меным сетіс мӧд олӧм. И оз ков норасьны код вылӧ кӧ, а ставсӧ велӧдчыны вӧчны аслыд. Ӧд мортыдлӧн збыльысь унатор ас саяс. Та вӧсна пӧ и эска аслам Енлы, коді менам сьӧлӧмын.
