ПОВТӦМ ГУСЯСЬЫСЬ
Оліс-выліс крестьянин. Сылӧн вӧлі пи Педӧр. Зэв дышпырысь быдмас Педӧр. И сылы зэв дыш лоӧ уджавны. Сэсся и думайтас: «Час жӧ ме пыравла мастерскӧйӧ чоботаритны велӧдчыны: оз-ӧ ло кокньыдджык овны. Педӧр пырас мастерскӧйӧ сапӧг вурны. Велӧдчас лун-мӧд. Сэсся оз сьӧлӧм вылас во. Коскыс зэв ёна мудзис вурсигад. Сьӧкыд кажитчис сапӧг вурны. Сэсся и бӧр петас мастерскӧйсьыд. Сэсся шуас: «И ме мӧд мастерствоӧ кута велӧдчыны, абу-ӧ кокниджык». Сэсся Педӧр пырас портнӧй ордӧ вурсьыны. Недель кымын вурсяс портнӧй ордын. Бара оз сьӧлӧм вылас во. Вурсигад сьыліыс зэв ёна мудзӧ. Дӧзмас дай бара петӧ вурсьысь ордысь. Сэсся Педӧр кутас кокни удж корсьны. Кокни удж некытысь оз сюр. Быдлаын сьӧкыд уджавны. Сэсся Педӧр кутас велӧдчыны гусясьны. Гусясьны лӧсьыд кажитчас. И зэв ёна велалӧ гусясьны. Деньгаястӧ кутас зепсьыд мунігкостіыд гусявны.
Сэсся Педӧр мунас купеч ордӧ. И шуас купечлы:
— Ме тавой тіянлысь узигкостіныд вольпасьтӧ гусяла.
Купеч и шуӧ:
— Он вермы!
Педӧр и кутас шуны купечлы:
— Верма!
Заклад вартасны сё чӧлкӧвӧйысь. Сэсся Педӧр петас купеч ордысь. Карта ӧдзӧсӧдыс бӧр пырас дай лясниас водас. Рыт воас. Купеч гозъя быдлаті быд ӧдзӧс игналасны. И карта ӧдзӧс игналасны. Сэсся водасны узьны. И коркӧ унмовсясны. Педӧр керкаӧ пырас. Паччӧрас вӧлі нянь шомӧс. Самӧй кӧтӧмаӧсь аски кежлӧ. Педӧр нянь шомӧс босьтас, купеч гозъялы и шӧракостас кисьтас. И кутас виччысьны, мый кутасны вӧчны. Недыр мысьт купеч садьмас. Ки улас сюрӧ мыйкӧ небыдик. Малыштас, став кырымыс няньӧссяс. Гӧтырыслы зургас.
— Мытитӧмыд тай нӧ вольпась вылас!
Гӧтыр и шуас:
— Ачыд кӧ сіталӧмыд ас улад-а!
Сэсся спорӧ воасны. Неуна оз косясьны. Купечлӧн и вунӧ заклад вартӧмыд споруйтігад. Чеччас дай мӧдлаӧ водас. Купеч гӧтыр тожӧ мӧдлаӧ водас. Вольпась эновтасны. Педӧр вольпась кватитас, петкӧдас ывлаӧ, нуас поп ордӧ и поплы закладуйтас.
Аски чеччасны купеч гозъя. Вольпась абу.
— Педӧрыд, буракӧ, гусялӧма.
Сэсся Педӧр локтас и шуас:
— Гусялі, эг?
Купеч и шуас:
— Кужан нин гусясьныыд!
Сё чӧлкӧвӧй сетас Педӧрлы и шуас:
— Ещӧ кӧ менсьым медбур вӧлӧс верман гусявны, и морт лоан.
Педӧр кӧсъяс вӧв гусявны. Стрӧка корсяс. Сараяс каяс, тыртӧм бӧчка улӧ и пырас. Купеч медалас нёль морт вой кежлӧ вӧв видзны. И ёна тшӧктас видзӧдны, мед вӧв оз вош. Сэсся Педӧрӧс быдлаысь корсясны, эз-ӧ кытчӧкӧ кольччы керка пытшкӧ. Некысь оз аддзыны. Карта ӧдзӧс томналас, сэсся водасны узьны. Унмовсясны. Недыр мысьт Педӧр керкаӧ пырас, купечлысь кӧм-пасьсӧ пасьталас, ключ босьтас. Сэсся петкӧдас ведра вина:
— На, — шуас, — винасӧ юыштӧ! И ёнджыка караулитӧ, мед вӧвсӧ оз гусяв!
Караульщикъяс вина юасны усьтӧдз. Сэсся ставныс коддзасны да усьӧны. И унмовсясны. Педӧр карта ӧдзӧс восьтас. Вӧв петкӧдас и поплы бара закладуйтас.
Аски купеч чеччас, петас ывлаӧ; караульщикъяс век на узьӧны. Кутас чуксасьны:
— Ме нӧ тіянӧс татчӧ узьны медалі?!
Вӧв видзысьяс и шуасны:
— Мыйла нӧ миянӧс винанас юкталін? Эн кӧ эськӧ юктав, и видзим. А кысь нӧ код юрнад видзам?
Купеч и шуас:
— Аттӧ дивӧ! Кутшӧм ті вӧлӧмныд омӧль йӧз! Убирайтчӧ ӧдйӧджык ме син водзысь!
Сэсся купеч зэв ёна гӧльмас. Ӧстатки деньга вылас вештас поп ордысь вӧлӧс. Найӧ жӧ сиктын попыс вӧлі. Сійӧ вӧлі кодӧс ловъявылысь сьылӧдас, сійӧ и кулӧ. Купеч мунас поп ордӧ. И тшӧктас сьылӧдны Педӧрӧс. Поп кутас сьылӧдны Педӧрӧс. Педӧр ньӧбас вина, мунас вичкоӧ, стӧрӧжӧс винаӧн юкталас усьтӧдз. Сэсся ключ босьтас, вичко ӧдзӧс восьтас, пырас вичкоӧ, ризі поплысь пасьталас. И мунас сьылӧдчысь поп ордӧ. Поп узьӧ самӧй. Попӧс чуксавны кутас:
— Поп, — шуас, — чеччы! Ме локті тэнӧ райӧ катӧдны. Вай татчӧ мешӧкас пыр! Ме кута катӧдны пос кузя. Толькӧ эн суртты, сурттан кӧ, бӧр усян улӧ!
Сьылӧдчысь поплы зэв рад райӧ кайны. Зэв ӧдйӧ мешӧкӧ пырас. Педӧр мешӧк кӧрталас, пельпом вылас пуктас, сэсся вичко дорӧ нуас. Кутас катӧдны кӧлӧкӧльня вылӧ. Поплы и шуас:
— Таті видзчысь, мед оз сурттӧд!
Сэсся кӧлӧкӧльня вылӧ катӧдас. Пельпом вывсьыс шыбитас джоджас, шыбитас попӧс. Попӧс и сурттӧдас. Педӧр и шуас:
— Мыйла нӧ сурттін? Сэсся кутан бӧр лэччыны увлань!
Сэсся кутас лэччӧдны увлань. Бӧр пос кузя кутас йиркӧдны. Ӧтик ступень вылӧ йиркнитас, мӧд вылӧ йиркнитас. Кутас шуны поплы:
— Кутан-он сэсся ловъявылысь сьылӧдны йӧзӧс?!
Пос кузя век йиркӧдӧ попӧс увлань. Попӧс сы ни садь лэччӧдас кильчӧ помӧдз и эновтас кильчӧ помас. Ачыс гортас муні.
Аски стӧрӧж садьмас. Кильчӧ помын кутшӧмкӧ тыра мешӧк; зэв сьӧкыд. Мешӧк разяс: морт зэв кузь юрсиа. Кватитчас да, сылӧн попыс.
— Мый нӧ, — шуас, — попӧй, керан?
Поп и шуас:
— Райӧ кутлісны катӧдны да, сурттӧдіс да, вот бӧр лэччӧдісны.
Сэсся сійӧ жӧ сиктын кулӧ еретник. Пуктасны пызан вылӧ. Асьныс петасны йӧз ордӧ узьны. Еретникӧс эновтасны. Полӧны, узьны оз лысьтны: еретник пӧ чеччас да сёяс. А Педӧр нинӧмысь оз пов. Еретник дорӧ пырас. Пачысь аддзас нӧк кашник. Еретниклысь юрсӧ мавтас еджыдӧдз нӧкйӧн. Сэсся ӧтик ӧшинь стеклӧ жугӧдас дай юрсӧ еретниклысь сюяс ӧшиняс. Еретник кутас видзӧдны ӧшиньӧд. Аскинас йӧз чеччасны — и еретник ӧшиньӧд видзӧдӧ; зэв еджыд юра. Некод оз лысьт керкаӧ пырны. Корсьны кутасны мортӧс, коді лысьтас кыскыны ӧшиньысь. Зэв уна деньга кӧсъясны сетны. Педӧр и шуас:
— Ме ог пов. Вай ме пырала, кыска.
Педӧр еретникӧс ӧшиньысь кыскас, пызан вылӧ бӧр пуктас. Сылы зэв уна деньга сетасны. Сэсся Педӧр зэв ёна озырмас. Гӧтрасяс да ӧні олӧ-вылӧ.
