ВЫЛЬ БУРТОР КОМИ ЙӦЗЛЫ
Коммунист партиялӧн обласьтувса комитет шуис: колӧ пӧ Коми обласьтса учрежденньӧясӧ пыртны коми кыв, колӧ пӧ газетъяс лэдзны комиӧн.
Мыйла обком тадзи шуис? А со мыйла. Коми сиктын уджалысьяс рочӧн оз кужны. Гижасны найӧ кутшӧмкӧ бумага рочӧн да сэтысь нинӧм он вермы гӧгӧрвоны, сӧмын серамыд петас. Серавлыны сиктын уджалысьясӧс оз позь: найӧ петісны коми йӧз пӧвстысь, крестьяна пытшкысь, гырысь школаясын эз велӧдчывны. Кыдз нӧ найӧ пондасны рочнас бура гижны?
Коді салдатӧ ветліс, сӧмын «смирно», «направо», «налево» велаліс. Рочӧн сёрнитны эз велав. Бура рочӧн гижны оз вермыны. Бура рочӧн кужысь йӧзӧс быдлаӧ пуктыны он жӧ вермы. Сэтшӧм йӧзыс зэв этша, оз тырмы. Быдӧнӧс роч кывйӧ велӧдӧм йылысь нинӧм и сёрнитны: сы вылӧ ковмас зэв уна сьӧм да уна кад (сё во!). Мый керны? Кольӧ ӧти туй: тшӧктыны гижны тӧдса кывйӧн — комиӧн.
Коми йӧзлы унаысь ковмывлӧ гижны мыйкӧ йылысь прошенньӧ, жалӧба. Мукӧдыс эськӧ грамотнӧй да рочнас гижны оз куж. Ковмас сылы прошенньӧ гижысьӧс корсьны, кевмысьны, копрасьны сылы, гижӧмсьыс мынтысьны. Ӧні обком шуис: позьӧ пӧ быдӧнлы прошенньӧяс, жалӧбаяс, быдтор гижны комиӧн. Ӧні комиӧн гижӧмысь некод нинӧм оз лысьт шуны. Ӧні коми крестьяналы оз ков прошенньӧ гижысьясӧс корсьны: ас чужан кывнад быд грамотнӧй морт кужас прошенньӧтӧ гижны.
Сэсся учрежденньӧяс унаысь вӧлі гижавлӧны бумагаяс крестьяналы висьталӧм вылӧ. Гижасны рочӧн да сідзи — весиг гижысьясыс оз гӧгӧрвоны. Мукӧд гижысьыс (канцелярист) тшапитчӧмысла сюялас кытчӧ оз ков: «зафиксировать», «констатировать», «эксплуатировать» да с. в. Мый нӧ сэсь коми мортыс гӧгӧрвоас? Выйӧн али нӧкйӧн «зафиксироватьсӧ» сёйӧны? Ӧні учрежденньӧяс кутшӧм кӧть бумага пондасны ыстыны сиктъясӧ — ставсӧ кутасны гижны комиӧн, гӧгӧрвоана кывйӧн.
Сэсся босьтам газетъяс. Газет висьталӧ ӧнія олӧмсӧ став му пасьтаысь. Газеттӧ лыддян и тӧдны кутан, кӧні мый керсьӧ. Сиктъясын миян быдторсӧ век сӧрӧны, выль война да му вежӧм йылысь висьтавлӧны. Газет лыддьытӧгыд коми йӧз сэтшӧм сӧрӧмъясыдлы эскӧны. Мед коми войтыр босьтчасны газет лыддьыны, мед асьныс гӧгӧрвоасны лыддьӧмсӧ. Та вӧсна обком и шуис газетсӧ лэдзны комиӧн. Газет оз сӧмын ӧнія олӧм-вылӧм йылысь висьтав. Сійӧ тшӧтш и велӧдӧ, кыдзи бурджыка олӧмсӧ лӧсьӧдны, кыдзи видз-му уджавны.
Ӧні Сӧвет власьт ыджыд бур, ыджыд кокньӧд вӧчӧ коми йӧзлы коми кыв учрежденньӧясӧ пыртӧмӧн. Ӧні коми морт оз кут повны жалӧба сетігӧн: ме пӧ рочнад ог куж да немтор ог сяммы висьтавны. Коми мортлы аслас коми сёрнинас быдлаӧ Коми му пасьта ӧдзӧсъясыс лоӧны восьсаӧсь. Коми морт, коми ань сибаласны быд учрежденньӧӧ, кӧть ӧти кыв рочӧн оз тӧдны.
Сӧвет власьт некодлысь сёрнисӧ оз лыддьы пон сёрниӧн. Сӧвет власьтлы быд сяма сёрниа йӧз ӧткодьӧсь.
