ЛОВВА ДА КУИМ МОГ

Вӧлі озыр морт. Сійӧ гӧтрасис и олӧ гӧтырыскӧд. Сійӧ кутіс вузасьны. Ветлӧ, баркаясӧн тӧварсӧ кылӧдӧ, и зэв уна деньга босьтӧ тӧварсьыс. Барка тыр тӧвар нуас, а гортас вайӧ барка тыр зӧлӧта. Вӧлі сылӧн кӧбыла вӧв. И вӧлыд оз чибӧасьлы, и гӧтырыд челядь оз ваяв. Сійӧ карӧ муніс. Вузалӧны ловва да зӧлӧта кольк. Сійӧ ньӧбис найӧс.

— Этайӧн верд, — шуӧны, — гӧтыртӧ и кӧбылатӧ. Шӧриӧн вунды кольксӧ, ӧтик джынсӧ сет гӧтырыдлы, а мӧд джынсӧ кӧбылатӧ верд; ловванас сідз жӧ юктав кыкнансӧ!

Вердіс, юкталіс, а ачыс кутіс мӧдӧдчыны тӧргуйтны дас кык во кежлӧ. Сійӧ тӧвар ньӧбис и тэчис баркаӧ. И кывтіс баркаӧн. Сійӧ вузасис, тӧвар вузаліс быдсӧн. Барка тыр зӧлӧта. Миянлы висьтавны регыд, сылы ветлыны дыр. Сылӧн гӧтыр пи вайис, кӧбылаыд чибӧ вайис. Гортад локтіс, ачыс радуйтчӧ: сылӧн пи эм. Олӧны, и чибӧтӧ век дӧзьӧритӧ: «Менам ӧні пи и сылӧн чибӧ другыс быдмасны!»

Бара мӧдіс мунны вузасьны. Гӧтырыдлы накажитӧ:

— Пи быдмас, да велӧдчыны сет. И мед сійӧ ачыс кутас быдтыны-вердны чибӧтӧ.

Батьыд сылӧн муніс дас кык во кежлӧ барка тыр тӧварӧн. Пиыд мӧдіс ветлыны школаӧ велӧдчыны. Сійӧ асывнад мунӧ школаад, чибӧтӧ видлӧ. Рытнад локтӧ школасьыд, сумканас и быдсӧн чибӧ дінад мунӧ, видлалӧ, кутшӧма сійӧ быдмӧ. Ыджыд-ӧ нин быдмис. Сылӧн мамыс шуӧ:

— Мый нӧ водз на-а, локтан?

— Эштӧдім нин урокъяснымӧс!

Мамыд сійӧс вердіс, сійӧ узьны водіс. А мамыдлӧн локтісны гӧсьтъяс.

— Кӧн нӧ тэнад пиыд?

— Школаысь локтіс тай да ужнайтіс, узьны водіс.

Найӧ сёйӧны-юӧны, сьылӧны-йӧктӧны войбыд. Енмыд югдыны мӧдіс, гӧсьтъясыд гортъясас мунісны. Пиыд чеччис. Чай юис и велӧдчыны мӧдіс мунны. Чибӧӧс видліс: чибӧ бура быдмӧ. И муніс школаӧ.

А мамыс заводитіс гуляйтны. Сылӧн другыс шуӧ:

— Питӧ ви, а он кӧ ви, ме тэнӧ виа!

— Кыдзи жӧ ме сійӧс виа?

— Шыд пиад сулема пукты, сійӧ панялас и кулӧ!

Локтіс гортас велӧдчанінсьыд. Керкаад эз на пырав, чибӧ дінад муніс. Чибӧ ёна жугыль.

— Мый нӧ, чибӧанӧй, талун зэв жугыль?

— Мамыд тэнӧ кӧсйӧ вины. Шыднад мӧдас вердны, да эн паняв! Сійӧ сэтчӧ яд пуктіс. Тэ кӧ кулан, ме кула. Кутас мамыд мыйкӧ вайны да тэ сэк кості шыдтӧ кисьты! Няньтӧ сёй да сідз узь!

Мамыд петіс песла. Пиыд лабич костад шыдтӧ кисьтіс. Мамыд пырис, пес пыртіс, сійӧс пуктіс.

— Мый нӧ, шыдтӧ панялін нин?

— Панялі, — пиыд шуӧ.

— Мый нӧ кос няньтӧ сёян? Ещӧ шыдсӧ панялан-ӧ? — мамыс вӧзйӧ пиыслы. Пиыс шуӧ:

— Ог нин.

Мамыс шуӧ:

— Эз и кувсьы!

Пи водіс узьны. Узьӧ. Войнад локтісны сылӧн другъясыд. Кутісны сёйны-юны:

— Кӧн нӧ тэнад пиыд?

— Узьӧ тай.

— Ме тэд тай шуи: сійӧс ви, а он кӧ, асьтӧ виа!

— Ме тай шыдӧн верді, паняліс да, эз тай кув.

— Кӧні сійӧ пукаліс? — другыд юалӧ.

Сылӧн мамыс висьталіс:

— Ен ув пельӧс ӧшинь дорас.

Другыд видліс:

— Абу тай питӧ вердӧмыд, лабич коласттӧ тай шыднад вердӧмыд! Сійӧ кыдзи кисьтіс шыдтӧ, а сійӧ ёна чорыд вӧлӧма, лабичсӧ и джоджсӧ розьӧдӧма.

— Тэ тай питӧ шуин-а, джоджыд тай сёйӧма Аски, сійӧ мунас да, быд сёян пиӧ тэч. Всё равно ви, он кӧ ви, асьтӧ виа!

Асывнад пиыд чеччис, кутіс мунны велӧдчыны, оз сёй, весиг нянь оз сёй.

Мамыс шуӧ:

— Мый нӧ он сёйышт?

— Оз на мен ков.

Чибӧ дінад пырис, чибӧыд накажитӧ:

— Тэ рытнас локтан, ме дінӧ пыравтӧг керкаад эн пыр! Мый вӧчас мамыд, ме быдсӧн висьтала.

Найӧ ӧтик колькйысь, быдсӧн тӧдӧны. Чибӧыс тӧдӧ, и пиыс тӧдӧ, ӧтикыс кӧ кулас, и мӧдыс кулас, чибӧ кӧ кулас, и пи кулас.

Муніс пи школаӧ, велӧдчис, уроктӧ лыддис. Мамыс сылы быд сёян пиӧ ядтӧ тэчис: «Мыйкӧ да сёяс пӧ всё равно». Вины кӧсйӧ, а верӧсыс век абу, дас кык во ветлӧ. А пи виччысьӧ сійӧс, быдмӧ сылӧн ветлігкості.

Пиыд локтіс школасьыд. Чибӧ дінад пырис. Чибӧыд нин пельяс ӧшӧдӧма: сэтшӧм жугыль.

— Мый нӧ тэ сэтшӧм жугыль?

— Талун мамыд тэнӧ кӧсйӧ вины, быд сёян пиӧ тэчис яд. Кос няньтӧ сӧмын сёй!

Керкаад пырис, мамыд ужнайтны лӧсьӧдіс. Мамыд ывлаӧ петіс, сійӧ ӧшинь пырыд ӧшинь улас кисьтіс сёянтӧ. Мамыд пырис ывласьыд, пиыд няньтӧ сёйӧ.

— Васильӧй, мый нӧ няньсӧ сёян? Он ӧмӧй панясь?

— Мем оз нин ков.

Чеччис пызан сайысь, енлы юрбитіс, узьны водіс. А ӧшинь улад мича сера пон локтіс. Сійӧ сёйис кисьталӧм шыдъястӧ, сэтчӧ и кулі понйыд.

Пиыд узьӧ. Войнад локтісны сылӧн другъясыс. Кутісны сёйны-юны. Найӧ сёйӧны-юӧны.

— Кӧн талун пиыд?

— Узьӧ.

— Ме тай тэд шулі: быд сёян пиӧ тэч ядтӧ!

— Ме тай тэчи, паняліс тай сійӧ.

Ӧшинь улас видзӧдліс — сера пон кулӧма.

— Тэ тай абу питӧ вердӧмыд, а понсӧ вердӧмыд. Аски нин быдлаӧ тэч, нянь пиад и быдсӧн!

Пиыд асывнад чеччис, конюшняӧ петіс, чибӧӧс видліс. Чибӧ жугылик:

— Велӧдчыны талун эн мун! Талун нин мамыд нянь пиад и быдлаӧ тэчас ядтӧ. Василей, кытчӧкӧ колӧ мунны!

Чибӧсӧ видліс, кисӧ пуктыліс чибӧ вылад — кисӧ оз на терпит.

Чибӧыд шуӧ:

— Менӧ домав и нуӧд вӧрас. Куим пӧв быгыльт менӧ и куим пу йылысь лысвасӧ пыркнит ме вылӧ.

Василей нуӧдіс вӧрӧ. Куим пӧв быгыльтӧдіс, куим пу йылысь лысвасӧ пыркнитіс чибӧ вылас. Кисӧ пуктіс — терпитӧ нин. Гортад воис, конюшняад сюйис. Ачыс керкаад пырис, пуксис ӧшинь дорад и думайтӧ: «Меным колӧ дона дом да буриник ӧныр закажитны». Ӧні батьыс абу, а батьыслысь капиталсӧ тӧдӧ. Сійӧ муніс, тшӧктіс вурны именнӧй дом и вӧчны ӧныр:

— Мед сійӧ оз ло ни ыджыд, ни ичӧт, самӧй мед лоӧ шӧркоддьӧм! Мед нима вӧлі и домыс, и ӧнырыс.

Локтіс сійӧ гортад, чибӧ дінад пырис. Чибӧыд сылы шуис:

— Менӧ домав, нуӧд пу улас, куим пӧв быгыльт, куим пуысь лысвасӧ пыркнит!

Сійӧ нуӧдіс, быгыльтӧдіс куимысь, куим пу йылысь лысвасӧ пыркнитіс — сійӧ кок пӧвсӧ нин терпитӧ, чибӧыс.

Сійӧ кӧсйӧ нин скачитны: «Кыкысь пӧ нин нуӧдлі, быгыльтӧді, кыкысь пу йылысь лысвасӧ пыркӧді».

Гортад локтіс, конюшняад сюйис. Муніс ӧныръясыдла. Ӧныръястӧ вайис, чибӧ вылад пуктіс — зэв ёна лӧсялӧ. Ичӧтджык на чибӧыд:

— Ещӧ менӧ нуӧдлы, куим пӧв быгыльтӧдны, куим пу йылысь лысвасӧ пыркнитны!

Чибӧтӧ домаліс, поводӧд босьтіс и нуӧдіс. Вӧрад муніс, куим пӧв быгыльтӧдіс, куим пу йылысь лысвасӧ пыркнитіс. Вылас пуксис — и позьӧ нин скачитны. Ӧныраліс и мӧдіс скачитны.

Гӧра йылысь гӧра йылӧ чеччалӧ, чой йылысь чой йылӧ. Ёна ылӧ скачитіс. Петук чаль йылын керкатор бергалӧ. Сэтчӧ пырис. Сэні яга-баба олӧ.

— Кытчӧ мӧдін, Василей?

— Кӧнкӧ, шуӧны, ыджыд море сайын ловва эм, сійӧс мӧді видлыны.

— Он ӧд тэ вермы сэтчӧ матыстчыны!

— Гашкӧ-й, матыстча.

Бара пуксис, мӧдіс скачитны. Гӧра йылысь гӧраӧ, чой йылысь чой йылӧ чеччалӧ. Ёна ылӧ скачитіс. Керка бергалӧ петук чаль йылын. Сэтчӧ пырис, сэтӧн яга-баба олӧ.

— Кытчӧ мӧдін, Василей?

— Кӧнкӧ ылын море сайын ловва шуӧны, сійӧс муна видлыны.

— Он ӧд тэ вермы, ме чайта, сэтчӧ матыстчыны!

— Гашкӧ-й, верма, колӧ видлыны.

— Ме тэнӧ велӧда. Мунан — куим сюръя, куим ӧдзӧсысь ключьяс сэтӧн сюръяас ӧшалӧны. Шӧр ӧдзӧсӧдыс пыран, ключьяссӧ босьтан и мунан.

Сійӧ муніс. Сылы паныдасис мужичӧй.

— Кытчӧ мӧдін?

— Мӧді видлавны туйяс.

— Со сэні пастукъяс сулалӧны. Найӧ тэнӧ оз лэдзны!

Сійӧ вӧв вылад пуксис, кутіс гӧнитны. Чой йылысь чой йылӧ, гӧра йылысь гӧра йылӧ чеччалӧ. Миянлы регыд висьтавны, сылы дыр мунны. Дыр-ӧ скачитіс, ёна ылӧ муні. Петук чаль йылын керкатор бергалӧ. Сэтчӧ пырис.

— Кытчӧ жӧ гӧнитан, Василей?

— Кӧнкӧ тай, шуӧны, ловва, сійӧс муна видлыны.

— Тэ ӧд сэтчӧ он вермы воӧдчыныыд! Сійӧ ыджыд море сайын дай сэтӧн унаӧн видзӧдчӧны, вой и лун сулалӧны, мед некод оз гу.

— Кыдзи жӧ меным сэтчӧ матыстчыны?

— Тэд если окота, ме тэнӧ велӧда. Тэ вӧвтӧ татчӧ коль, бӧрланьыд босьтан. Ме тэд сета. Менам вӧлӧн гӧнитан. Море дорад локтан, кык пель костас кучкан, сійӧ ракаӧ пӧрӧ. Сійӧн тэ кутан лэбны. Сэтчӧ локтан, ворота дорас, гулюӧ пӧртчан и ӧшинь пырыс пытшкас лэбзьылан, видзӧдлан найӧлысь, кытчӧ сійӧ пуктас ловвасӧ, узьны кутас водны да. Ловвасӧ сійӧ тэ сэсся гуан. А море кузяыс кутан лэбны: кокчӧръяссьыд яйтӧ вундалан, кутан сійӧн вердны ракатӧ, сійӧн сійӧ кутас питайтчыны.

— А кыдзи нӧ ме кута ветлавны?

— Ӧтиклаті вундан, мӧдлаті он на эшты-а, сэті нин быдмӧма лоӧ. Ме тэд ещӧ сета сэтшӧм дук, тэ сійӧс, кор кутан пырны, лэдзан, и ставыс унмовсясны. Сэки тэ и босьтан ловвасӧ.

Пуксис вӧв вылад, кутіс гӧнитны. Мыйкӧ дыра гӧнитіс, море дорад локтіс. Кык пель костад кучкис вӧлыдлы, ракаӧ пӧри. Сылы яй тор вундіс, вомас сетіс, бордъяс вылас пуксис, пондіс лэбны. Ылӧкодь нин лэбисны, ракаыд мудзис. Пуксьынытӧ некытчӧ ракаыдлы, быдсӧн ва. Бабка-котыл вылӧ пуксис. Кокчӧрсьыд яйсӧ вундіс, сійӧс и вердіс. Море шӧрад пукалӧ. Бара пондіс лэбны. Ставсӧ вердіс, толькӧ лыяс колины. Берег дорӧ локтіс, пуксис му вылас. Юрас кучкис — вӧлӧ пӧри.

Пондіс гӧнитны. Гӧнитіс, гӧнитіс. Куим ӧдзӧс дорӧ локтіс. Сюръя вылад кайис, ключьястӧ босьтіс, ӧдзӧсъястӧ восьтіс и кутіс мунны. Паныд локтӧ мужичӧй:

— Кытчӧ мӧдін!

— Туйяс видлавны муна.

— Кытчӧ колӧ муннысӧ? Таті некодлы оз тшӧктыны ветлавны. Бергӧдчы, эн ылӧ мун! Сэтчаньыс пастукъяс сулалӧны, оз лэдзны прӧйдитныыд.

Сійӧ кутіс матыстчыны. Юрас кучкис, кык пель костас — гулюӧ пӧри. Лэбзис. Керка лэб улас пуксис гулюыд. Мича ныв петіс и висьталӧ:

— Ёна мича гулю талун кыськӧ локтӧма, керка лэб улӧ пуксьӧма. Колӧ ӧшиньсӧ восьтывлыны, оз-ӧ керка пытшкас лэбзьышт.

Да, а сійӧ сійӧс и виччысьӧ: кор ӧшиньтӧ восьтасны, пыравлыны. Нылыд ӧшиньтӧ восьтіс, мича джек вылӧ пуксис и пукалӧ. А ачыс думайтӧ: «Мый жӧ талун сійӧ локтӧма? Кысь жӧ локтіс? Некор на эз волы-а. Мый водзын сійӧ локтіс?» Гулюыд ӧшинь пырыс лэбзьыштіс, джадж дорад пуксис и пукалӧ, сылысь сёрнисӧ кывзӧ. А нылыс сёрнитӧ: «Та вой оз ков узьны. Юр водзӧ пукта ловвасӧ. Мед оз гуны, ачым ог кут узьны. Ӧшиньсӧ колӧ пӧдлавны».

Гулюыд и бӧр лэби. Керка лэб улӧ пуксис. Пукалӧ, войтӧ виччысьӧ: «Кор войыд локтас, став йӧзыс узьны водасны». Сійӧ кӧсйӧ пыравлыны, ловватӧ гуны.

Вой локтіс. Водалісны узьны. Стӧрӧжъяс сулалӧны посводзас, мед некод оз пыр. Василейыд патурликасис, бӧр мортӧ пӧрис. Ӧдзӧс дорад локтіс, соннӧй капля лэдзис — став йӧзыс унмовсис. Ӧдзӧсъястӧ восьталіс, керкаад пырис и ещӧ унджык лэдзис соннӧй каплятӧ. Мича нылыд быттьӧ кулӧма узьӧ. Ловватӧ сылысь босьтіс, кутіс петны. Нылыд узьӧ, ок мича: «Бергӧдчыла, ӧтчыд кӧть окышта!» Бергӧдчис, окыштіс: «Мед жӧ лоан тэ менам гӧтырӧн!» Ловванад петіс и шуис: «Кыдзи ме тайӧс нуи сылысь юр водзсьыс, сідзи жӧ мед сійӧ ачыс локтас ме бӧрсянь!»

Кутіс мунны и тӧд вылӧ уси: «Менам ӧд вӧв вӧлі, гулю гӧнъяссӧ кольлі, ӧні эськӧ бӧр колӧ мунны, да дыр-ӧ на сійӧ оз лок». Бӧрас видзӧдліс: локтӧ, гӧнитӧ. Вӧв вылас пуксьыны удитіс, став йӧзыд садьмисны. Тревога вӧчисны: «Кодкӧ волӧма!» Кутісны корсьны. Вӧвъяс вылӧ пуксисны, туй кузяыд гӧнитӧны. Неуна эз суӧдны Василейтӧ, море дорад локтіс. Юрас кучкис, кык пель костас — ракаӧ пӧри. Вӧтчысьяс, кылӧ, локтісны жӧ: «Тпру!» — шуисны. Море дорад сувтісны. Мыйкӧ лэбзис кравзігтырйи. «Ок, тыдалӧ, сійӧ вӧлӧма! Кодкӧ лэбзис море вылас». Мыйкӧ дыра лэбис сійӧ, доза дыр нин лои. Море шӧрад пуксис, бабка-котыл вылӧ. Сійӧ сэтӧн вердіс ракатӧ. И бара пондіс лэбны. Берег дорад локтіс, пуксис рака. Бӧрвылас видзӧдліс — морт тыдалӧ. Чышъян вылӧ пуксьӧма и море вомӧныс локтӧ. Кык пель костас кучкис — вӧлӧ пӧрис рака. Вылас пуксис, гӧнитны мӧдіс. Яга-баба ордӧ локтіс, петук чаль йылын керкаыс бергалӧ, пырис.

— Судзӧдін? — яга-бабаыд юаліс.

— Судзӧді, — Василей висьталіс.

Аслас вӧв вылӧ пуксис. Водзвыв юӧр мӧдӧдіс, яга-бабалы вӧв тшӧктыліс дасьтыны, коймӧд яга-бабаыслы тшӧктіс юӧр мӧдӧдны, вӧв дасьтыны. Но, сійӧ вӧв вылад пуксис и гӧнитіс. Гӧра йылысь гӧра йылӧ, чой йылысь чой йылӧ чеччалӧ. Гӧра дорӧ локтас, сэтчӧ вӧтӧдласны эськӧ, а чой горулас лӧсялас да, Василей сэк кості чеччыштас веськыда и коляс вӧтчысьясӧс. Неуна нин оз вӧтӧдны, не кӧ чойясыс, вӧтӧдісны эськӧ, чойясыс эмӧсь да, сійӧ гӧра йылысь гӧраӧ чеччалӧ, а коді вӧтчӧ, сійӧ чой горулас лӧсявлӧ, сійӧн и оз вермы вӧтӧднысӧ.

Яга-баба ордӧ локтіс, вӧв вывсьыс чеччыштіс, мӧд вылӧ пуксис и бара гӧнитіс. Мышкыс сӧмын тыдовтчыліс. Коді вӧтчӧ, яга-бабалысь юасьӧ:

— Коді тайӧ гӧнитіс?

— Василей гӧнитіс.

— Сійӧ миянлысь ловва гусяліс, мича нылӧс окаліс. Вӧтӧдны кӧсйим да ог вермӧ. Чой йылас эськӧ суӧдла, ме чой улас лэччыла, а сійӧ чой йылысь чой йылӧ чеччалӧ, сэтчӧ менӧ и коляс, — яга-бабалы висьталӧ мича нылыдлӧн вокыс.

Василейыд ылын нин гӧнитӧ. Сійӧ бара мӧдіс вӧтчыны. Яга-баба ордӧ локтіс Василейыд, вӧв вывсьыд чеччыштіс, мӧд вылӧ пуксис, бара кутіс гӧнитны. Сэтчӧ локтіс мича нылыдлӧн вокыс. Неуна эз вӧтӧд. Кутіс юасьны:

— Важӧн-ӧ скачитіс Василей? Важӧн-ӧ?

Яга-баба шуӧ:

— Важӧн нин сійӧ гӧнитіс. Он тэ сійӧс суӧд.

Сэтӧн яга-баба ордын кутіс гижны мича нылыдлӧн вокыс. Быдлаӧ кӧн коді олӧ, сэтчӧ и гижӧ, письмӧяс мӧдӧдалӧ: «Коді менсьым чойлысь ловвасӧ гусяліс, мед кутас виччысьны. Ме мӧдӧда сійӧс сылы гӧтыр вылӧ».

Василей локтіс гортас. Кутіс вӧчны аслыс керка. Вӧчис буриник керка. Сылы локтіс письмӧ: «Виччысь ассьыд гӧтыртӧ, дасьты сылы патера». Сійӧ думайтӧ: «Йӧз кодь бурыс абу, а кутшӧмкодьыс эм, йӧзӧ овны оз ков петны. Всё-таки аслам. Кузяла кӧть, вомлала кӧть узьнысӧ вода, некоді кокӧдым оз крукышт».

Сійӧ олыштіс мыйкӧ мында. Гӧтырыд сылӧн локтіс. И кутісны овны. Йӧзыд быдсӧн пондісны завидьтыны, ёна мича да. Кӧсйӧны мырддьыны. Сійӧ шогӧ уси. «Мый жӧ вӧчны?» — думайтчӧ сійӧ. Сійӧ муніс сар ордӧ, кутіс шуны:

— Мый жӧ вӧчны? Судзӧді аслым гӧтырӧс, сійӧс кӧсйӧны мырддьыны!

— Сетам тэныд задача, — шуӧ сар. — Аски асыв кежлӧ медым лоӧ зӧлӧта керка, киӧн малышттӧг, кокӧн чужйышттӧг. Аски асыв мед вӧлі дась!

Василейыд юрсӧ ӧшӧдіс. Гортас локтӧ. Гӧтырыс шуӧ:

— Мый нӧ тэ, Василей, ёна жугыль?

— Кыдзи нӧ абу жугыльӧн лоны?! Киӧн вӧрзьӧдтӧг, кокӧн чужйышттӧг тшӧктісны аски асыв кежлӧ керка сувтӧдны.

— Эн пов, — гӧтырыс шуӧ, — быдсӧн лоӧ. Аски чеччан — эта жӧ местаын лоан зӧлӧта керкаын!

Узьны водісны. Гӧтырыд войнас чеччис, куимысь гӧгӧртіс керка гӧгӧрыс, кинас ӧвтыштіс — сылӧн лои зӧлӧта керка: быдладорсянь локтӧ телеграмма, быдлаын ӧдзӧсъяс, быд пӧлӧс вежӧс. Керкаад пырис, Василей дінӧ водіс. Сійӧ быттьӧ кулӧма узьӧ. Асывнас чеччисны. Василейыд видзӧдӧ: керка кузяыс оз лысьт ветлыны, быдсӧн зӧлӧта. Йӧзыс туй кузяыс мунӧны, керка вылас видзӧдӧны:

— Кутшӧм нӧ татӧн господин олӧ?! — йӧзыс шуӧны.

— Этайӧ задача Василейлы сетлісны: киӧн вӧрзьӧдтӧг, кокӧн чужйытӧг мед вӧлі вӧчӧма зӧлӧта керка.

Сійӧс корисны, Василейтӧ:

— Ещӧ сетам мӧд задача тэныд. Эстысянь да аслад керкаӧдз вӧч кык верст кузя зӧлӧта прокод, мед некытчӧ немтор оз ков пуктыны му вылӧ и, вевдорӧ и; мед некоді оз аддзы ветлысьяссӧ. Тайӧ войнас мед вӧлі дась!

Василей гортас локтӧ. Юрсӧ ӧшӧдӧма. Керкаас пырис. Гӧтырыд юалӧ:

— Мый тэ жугыль, Василей?

Сійӧ шуӧ:

— Кыдзи жӧ абу жугыль?! Задача сетісны. Миян керкасянь сарскӧй дворечӧдз кык верст кузя мед вӧлі вӧчӧма зӧлӧта прокод. Мед му вывтіыс он кут ветлыны, керкаысь керкаӧ мед лоӧ туйыс.

— Эн пов, — гӧтырыс шуӧ. — Аски кежлӧ лоӧ, узянінсьыд чеччан да.

Узьны водісны. Узьӧны. Гӧтырыд войнас чеччис, туй вылас петіс, тӧв паныдыс сувтіс, куимысь пӧльыштіс — сылӧн дась лои, ветлавны пондісны. Керкаӧ пырис, узьны водіс. Василейыд чеччис асывнад. Керка стенас видзӧдӧ — сэні розь эм, сэтӧні дась машина. Чеччис, мыссис, кӧмасис, пасьтасис и гӧнитіс сарскӧй дворечӧ.

— Мый прикажитін, сійӧ и вӧчи, дась.

— Ещӧ ӧтик задача сетам.

— Мый жӧ сетанныд?

— Ӧтик войӧн сійӧс кӧ вӧчан, гӧтырыд тэныд лоӧ. Некоді нем оз кер, а быд керкаӧ мед труба кузя ва локны кутас, оз мед некоді мунны ю дорӧ. Сійӧс вӧч. Некоді мед оз кут юӧръяс ыставны: мед вӧлі керкаысь керкаӧ вӧчӧма телеграф, сутуга кузя мед мӧдасны сёрнитны. Оз мед некоді кокӧн ветлыны: тысяча верст сайӧ мӧдасны сёрнитны сутуга пыр. Некоді эз на и вӧтасьлы татшӧмсӧ. Вот тэд тайӧс сетам задача. Сійӧс кӧ лоӧ, кутан овны-сарствуйтны.

Гортад локтіс. Юртӧ ӧшӧдӧма. Гӧтырыд шуӧ:

— Мый жӧ тэ жугыль, Василей?

— Кыдзи жӧ абу жугыльмыны?! Мед быд керкаӧ, вала мед оз ветлыны ю дорӧ, быд керкаӧ мед кутас локны труба кузя ва, тшӧктісны вӧчны. Мӧдӧс сетісны: быд морт мед кутіс сёрнитны сутуга пыр тысяча верст сайӧ. Оз мӧд ветлыны некытчӧ некутшӧм юӧрӧн, керкасяньыс кутас сёрнитны, — Василей висьталіс гӧтырыслы.

Гӧтырыс шуис:

— Эн пов! Аски кежлӧ быдсӧн лоӧ!

Узьны водісны. Войнад узьӧ Василейыд. Гӧтырыс петіс, куимысь шутёвтіс. Сылӧн локтісны рӧдняыс, вӧчисны, войнад дась лои. Бӧр мунісны, некоді эз и тӧдлы, эз и аддзывлы. Василей асывнад чеччис. Кӧмасис. Мыссьыны колӧ. Посводз помӧ петӧ. Гӧтырыс шуӧ:

— Эн пет ывлаас! Кӧтшас пельӧсас видзӧдлы, крансӧ бергӧд! Мыйта колӧ, сы мында и мыссьы, ваыд ачыс локтӧ.

Василей мыссис, пасьтасьӧ: «Колӧ мунны».

— Кытчӧ пасьтасян? — гӧтырыс юалӧ.

— Колӧ мунны сарскӧй дворечӧ, висьтавны: ваыд эм нин.

— Эн мун, эн пасьтась, видзӧдлы шӧр ӧшинь дорад! Бергӧдлы звӧноксӧ, сутуга пырыс висьтав! Ӧні он кут ветлыны.

Сійӧ звӧнитӧ. Сарыд юалӧ:

— Коді сэн?

Василей шуӧ:

— Ме, лӧсьӧді, ог кут волывлыны, керкасянь сёрнита, керкаын мысся, — сійӧ висьталӧ.

Сарыд сылы ӧтвет сетіс:

— Эзысь румкаяс лӧсьӧд, локтам тэнӧ поздравитны. Свадьба вӧчам, кутам тэнӧ гӧтравны.

Сійӧ рад, Василейыд. Лӧсьӧдіс, дасьтіс уна пӧлӧс сёян-юансӧ, зарни румкаяс, эзысь румкаяс сійӧ корис. Асьныс вӧччисны гӧтырыскӧд. На дорӧ, Василей ордӧ локтісны быдсӧн зӧлӧта туй кузя. Телеграммаясӧн корисны став господасӧ и став купечсӧ. Ставыс локтісны. Кутісны сёйны-юны. Сёйисны, юисны, гуляйтісны. Сылы шуис сарыд:

— Ме тэнӧ бласлӧвита, мый ме тэныд тшӧктылі, сійӧс и вӧчин. Мый колі, сійӧ быдсӧн лои. Мед лоас сійӧ тэнад гӧтыр. Кувтӧдзыд видз!

Водзын абу на вӧвлӧма некутшӧм кӧрт туйяс. Сійӧ вӧчӧма. Сыӧдз абу на тӧдлӧмаӧсь некоді, мый сійӧ телеграммаыс. Сэксянь быдлаын кутісны тӧдны. Сійӧ вӧчис, лӧсьӧдіс. Прӧщайтчисны. Гортъясаныс мунісны быдсӧн. Найӧ олӧны. Василей гозъя талун на олӧны, кӧнкӧ, век зӧлӧта керкаын. Пом.